Эхиней Эхин (Книга Бытия на бурятском языке)

"Ряд опрометчивых, но искренних статей", как определял "Еретиков" Честертон в "Ортодоксии" (кстати этот самый знаменитый его трактат был написан в ответ на обвинение, что хоть Честертон и критикует разные философии в "Еретиках", но своей не дает). Собрание эссе Честертона о людях, которых он считал современными еретиками. Книга направленная против самых опасных идей современности. К слову "Еретики" первый из знаменитых честертоновских апологетических трактатов.

Перевод выполнен Трауберг (гл. III, IV, и А.К. Сергеевой.

Исходный DjVu - http://rutracker.org/forum/viewtopic.php?t=3896026. "Вечный человек". ЭКСМО, Москва. МИДГАРД, СПб. 2004

• ЭХИНЭЙ ЭХИН
• ЯАГААД БҮХЫ ЮУМЭН ЭХИЛЭЭБ
• 1
• 2
• 3
• 4
• 5
• 6
• 7
• 8
• 9
• 10
• 11
• 12
• 13
• 14
• 15
• 16
• 17
• 18
• 19
• 20
• 21
• 22
• 23
• ²⁴
• 25
• 26
• 27
• 28
• 29
• 30
• 31
• 32
• 33
• 34
• 35
• 36
• 37
• 38
• 39
• 40
• 41
• 42
• 43
• 44
• 45
• 46
• 47
• 48
• 49
• 50
• Хабсаралта

ЭХИНЭЙ ЭХИН

Библиин нэгэ номой оршуулга Танай анхаралда дурадханаб-ди. Библи болбол дэлхэйн уран һайханай болон шажан мүр-гэлэй талаар соёл болбосоролой эгээл мэдээжэ дурасхаалта зүйлнүүдэй нэгэн, 77 номһоо бүридэдэг, «Номой ехэ ном» гээд заримдаа тэрэниие нэрлэдэг юм. «Эхинэй эхин» — Библиин түрүүшын ном.

Россиин Библиин бүлгэмэй шугамаар «Эхинэй эхин» буряад хэлэн дээрэ оршуулагдаба. Библиин номуудые эхэ хэлэнһээ оршуулхын тула буряад литераторнууд хоёр жэлэй туршада Санкт-Петербургда Библи оршуулгын гол ёһонуудые болон эртэ урдын еврей хэлэ шудалаа. Табан жэлэй туршада Биб-лиин 20 номой оршуулгын түрүүшын вариантнууд бэлдэгдээ, оршуулагшадһаа гадна экзегетическэ болон филологическэ редакторнууд эндэ хүдэлөө. Оршуулга экзегетическэ талаһаа хэр зүб тодо гээшэб гэжэ шалгаха ажалые Библиин нэгэдэмэл бүлгэмүүдэй консультант хүтэлбэрилдэг, харин проектые бү-хыдэнь Россиин Библиин бүлгэмэй Санкт-Петербургын таһаг хүтэлбэрилэн ябуулна.

Мэргэжэлтэдэй ехэ бүлэгэй ажалай үрэ дүнтэй буряад оло-ниитые танилсуулхын тула «Эхинэй эхин» гэжэ номые туршан толилхо гэһэн шиидхэбэри Россиин Библиин бүлгэм нэгэ хэды жэлэй урда тээ абаһан юм. Элдэб мэргэжэлтэдэй — хэлэ бэшэ-гэй эрдэмтэдэй, уран зохёолшодой, элдэб шажан мүргэлнүүдэй түлөөлэгшэдэй манай ажал тушаа һанамжануудые шагнаха дуратай байнабди, тэдэниие анхаралтайгаар шэнжэлжэ, ор-шуулгын ажал һайжаруулгада хэрэглэхэ һанаатайбди.

Уншахада зохид байхын тула текст соо багахан гаршагуудые үгөөбди, ойлгоходо туһалха материалнуудые номой һүүл ба-гаар ниитэлбэбди. Эртэ урдын Дүтын Дурна зүгэй болон эртэ урдын Палестинын картанууд, угай һарбаалжан, Библиин эгээл орёо терминүүдые ойлгуулһан толи энэ ном соо оруулагдаа. Гадна, «Эхинэй эхин» гэжэ номой гол темэнүүд болон хэһэгүүд Түгэсхэлэй үгэ соо үгтэнхэй.

Уншагшадые һанамжануудаа иимэ хаягаар эльгээхые гуй-набди:

191014, Санкт-Петербург, а/я 127, Санкт-Петербургское отделение Российского Библейского Общества.

Харюусалгата редактор Ирина Гомбоин

эхинэй эхин

ЯАГААД БҮХЫ ЮУМЭН ЭХИЛЭЭБ

Оршолон юртэмсые бүтээлгэ

1

¹ Эхинэй эхиндэ Бурханай оршолон юртэмсые бүтээжэ захалхада, ²газар дэлхэйн үшөө мүндэлөөдүйдэ, оёоргүй гүнзэгы уһан дээгүүр — харанхы, гансал Бурханай һүлдын уһан дээгүүр элин байхада, ³Бурхан:

— Туяа гэрэл оршог! — гэжэ айладхаба. Туяа гэрэл бии болобо. ⁴ Бурхан туяа гэрэлэй һайхан байһые хараад, тэрэнээ харанхы-һаа илган амяарлаба. ⁵Тиигээд Тэрэ туяа гэрэлые «үдэр» гэжэ нэрлэбэ, харин харанхые «һүни» гэбэ.

Иигээд үдэшэ үнгэржэ, һүни болоод, үглөө эхилэн, нэгэдэхи үдэр дүүрэбэ.

⁶ Хоёрдохи үдэрөө Бурхан:

— Уһан хоёр тээшээ хубаараг! — гэжэ захирба. ⁷Удаань Бур-хан уһые хоёр тээшэнь хубаахадаа, нэгыень дээрэ тогтоожо, нүгөөдыень доро болгобо. ⁸ Хоёр уһа илгаһан зүйлые Тэрэ «тэнгэри» гэжэ нэрлэбэ. Иигээд үдэшэ үнгэржэ, һүни болоод, үглөө эхи лэн, хоёрдохи үдэр үн гэрбэ.

⁹ Гурбадахи үдэрөө Бурхан:

— Тэнгэри дорохи уһан нэгэ газарта сугларжа, хуурай газар үзэгдэг! — гэжэ айладхаба. Айладхалайнь ёһоор энэ бүтэбэ. ¹⁰ Бурхан хуурай газарые «газар түби» гэжэ нэрлэбэ, сугларһан уһанда «далай» гэжэ нэрэ үгэбэ. Хараһан зүйлөөрөө Бурхан сэдьхэлээ хананги байгаа бэлэй. ¹¹ Удаань Бурхан:

— Энэ газар ургасатай байха болтогой! Элдэб янзын үбһэ ногоон, жэмэстэ элдэб модон ургаг!— гэжэ захирба. Энэнь бүтэбэ. ¹²Тиигэжэ газарай хүрьһэнһөө янза бүриин ургамал ургаба. Эдэ бүхэнэй хэр зэргэ һайхан болоһые Бурхан анха-раад, сэдьхэлээ ханаба.

¹³ Иигээд үдэшэ үнгэржэ, һүни болоод, үглөө эхилэн, гурба-да хи үдэр үн гэр бэ.

¹⁴ Дүрбэдэхи үдэр Бурхан:

— Үдэр, һүниие илгаруулхын, саг болзор, уларилай шэнжэ харуулхын, хоног, жэлнүүдые хэмжүүрлэхын тулада тэнгэридэ ялагар дэнгүүд бии болохонь болтогой! ¹⁵Тэнгэриин оройһоо ялалзан, газар дэлхэйе тэдэ гэрэлтүүлэг! — гэбэ. Тон тиимээр бүтэбэ. ¹⁶Иигэжэ Бурхан асари томо хоёр ялагар дэн бии болгоо бэлэй: хурса гэрэлтэйнь үдэрые зонхилхо, бүрүүл гэрэлтэйнь һүниие зонхилхо гэбэ, мүн одо мүшэдые бии болгобо.

¹⁷ Бурхан тэдэнээ тэнгэриһээ газар дэлхэйе гэрэлтүүлхын, ¹⁸ үдэр, һүниие зонхилхын, үдэрэй тодо гэрэлые һүниин шэб харанхыһаа илгахын тула табиба. Эдэ бүгэдые Тэрэ харахадаа, сэдьхэлээ хананги үлэбэ.

¹⁹ Иигээд үдэшэ үнгэржэ, һүни болоод, үглөө эхилэн, дүрбэ-дэхи үдэр үн гэр бэ.

²⁰ Та ба да хи үдэрөө Бур хан:

— Далайн уһан соогуур амитад бисалха болтогой! Түби дэл-хэй дээгүүр, огторгойн орьёлоор жэгүүртэн ниидэг! — гэжэ айладхаба. ²¹Тиигээд Тэрэ далайн асари томо болон янза бүриин уһанай амитадые бии болгоод, тэдэнь уһан соогуур бисалан байба, мүн баһа янза бүриин жэгүүртэниие Тэрэ бии болгобо. Тиигээд Бурхан эдээниие һайхан гэжэ үзээд, ²²эдэ бү гэ дэ еэ адислан:

— Уһанай амитад олон боложо, үнэржэжэ, далай дүүрэн бо-логты! Мүн түби дэлхэйгээр жэгүүртэн олошорог лэ! — гэжэ үреэбэ.

²³ Иигээд үдэшэ үнгэржэ, һүни болоод, үглөө эхилэн, табада-хи үдэр үнгэрбэ.

²⁴ Зургаадахи үдэрынь Бурхан:

— Газар дэлхэйдэ эл дэб янзын — гэрэйшье, зэрлигшье, бага, ехэшье — амитад бии болог! — гэжэ айладхаба. Тон тиимээр бүтэбэ. ²⁵Иигэжэ Бурхан элдэб түрэлэй ан, адуу мал болон мүлхидэг амитадые газар дэлхэй дээрэ бии болгоһон гээшэ. Тиигээд эдэ бүгэдөөр сэдьхэлээ хананги Тэрэ байгаа бэлэй.

²⁶ Удаань Бурхан:

— Хүн гэдэгые Өөртөө адли түхэлтэйгөөр бии болгоё. Далайн за га һа дые, ог тор гойн шу буудые, зэр лиг болон тэжээмэл ами-тадые, газараар мүлхидэг хамаг амитадые болон бүхы түби дэлхэйе Тэрэ захиран-зонхилон байг! — гэжэ айладхаба.

²⁷ Бурхан Өөртөө адли түһөөтэйгөөр хү ниие бү тээбэ.

Эрэ хүниие, эхэнэрые Тэрэ бии болгобо.

²⁸ Тиигээд Бурхан тэдэниие үреэн:

— Уг удамтнай олошоржо, үнэр үдхэн болоод, газар дэлхэй дүүрэн тарагты, тэрэниие эзэлэгты. Далайн загаһадай, огтор-гойн шубуудай, газар дэлхэйн хамаг амитадай эзэд бологты. ²⁹ Таанадта эдеэ хоол гэжэ үрэ таряанай ургамал, жэмэстэ хамаг мододые үгэнэб. ³⁰Харин газар дэлхэйн ангуудта, огторгойн жэгүүртэндэ — бүхы амиды амитай аймагта би эдеэ хоол бол-гон ургаса ногоо үгэнэб, — гэжэ айладхал буулгаба.

Айладхаһанайнь ёһоор хэрэг бүтэбэ. ³¹Бурхан Өөрынгөө бү-тээһэн юумэ хараад, сэдьхэлээ хананги үлөө һэн.

Иигээд үдэшэ үнгэржэ, һүни болоод, үглөө эхилэн, зургаада-хи үдэр үнгэрбэ.

2

¹ Иигэжэ оршолон юртэмсэ бүтээгдэһэн гээшэ. ²Долоодохи үдэр болоходо, Бурхан ажалаа дүүргэһэн байжа, тэрэ үдэрөө амарба. ³Бурхан долоодохи үдэрые үреэжэ, тусхай нангин үдэр гээд тодорхойлбо, юундэб гэхэдэ, энэ үдэр хэжэ байһан ажалһаа Тэрэ амараа ха юм: бүтээлгэ байгуулгын хэрэг түгэсөө. ⁴ Иимэл даа, оршолон юртэмсын байгуулагдаһан түүхэ.

Эзэн Бурханай газар дэлхэй болон огторгой бүтээхэдэнь,

⁵ газар дээрэ нэгэшье һөөг бургааһан, нэгэшье ногоон үгы һэн. Эзэн Бурхан газарта бороо оруулаагүй мүн баһа таряа тариха хүн гэдэгые бии болгоодүй байгаа. ⁶Гансал гүн гүнзэгыһөө нэбтэрэн гаража байгаа манан уурал газарые шиигтүүлжэ бай гаа бэ лэй.

⁷ Тиигээд Эзэн Бурхан хүниие газарай шоройһоо бии болгожо, хамар руунь амидаралай амисхал үлеэжэ оруулба. Хүн амидыр-ба. ⁸ Тэрэ зүүн зүгтэхи Эдем гэдэгтэ сэсэрлиг һуулган таряад, тэндээ Өөрынгөө бии болгоһон хүн гэдэгые байрлуулба. ⁹Энэ сэсэрлиг соогоо Эзэн Бурхан харахада аятай, эдихэдэ амтатай жэмэстэ мододые ургуулба. Сэсэрлигэй дунда ажамидарал үршөөдэг мо дон ба һайн, мууе ойл го хо бол го дог эр дэ мэй мо-дон һуулгагдаа һэн.

¹⁰ Эдемэй сэсэрлигээр гол урдажа, сэсэрлигые уһална, саашал-хадаа, дүрбэн һалаа гол болон урдана. ¹¹ Тэдэ голойнь нэгэн Пишоон гэгдэдэг, Хавилааһ гэжэ нютаг ороноор урдадаг бэлэй.

¹² Тэрэ газар орондо сэбэр алтан, гүгэл болон мана шулуун байдаг һэн. ¹³ Хоёрдохи голынь Гихоон гэжэ нэрэтэй, Куш гэжэ орон дайдые тойрон урдадаг. ¹⁴Гурбадахи голынь Тигр, Ассириһаа зүүн тээшэ урдана. Дүрбэдэхи голынь — Евфрат.

¹⁵ Эдемэй сэсэрлиг һэргээн харууһалжа байхыень Эзэн Бурхан хүниие тэндэ байрлуулаад, ¹⁶иимэ захяа үгэбэ:

— Энэ сэсэрлигэй ямаршье алим жэмэс эдихэдэш болохо. ¹⁷Зүгөөр һайн муугай илгаае мэдэрүүлдэг модоной жэмэсэй ойронь хүрэжэ болохогүй. Тэрэниие оройдоо бү эди. Эдеэ һаа, тэрэл үдэртөө үхэхэш.

¹⁸ Тиигээд Эзэн Бурхан:

— Хүнэй гансаараа байхань муу. Өөртэнь таараха хани бии болгохомни,— гэжэ айладхан шиидэбэ. ¹⁹Тиигээд Тэрэ газар шоройһоо элдэб түрэлэй ан, шубуудые бии болгоод, тэдээндэ хүн ямар нэрэ үгэгшэ ааб гэжэ мэдэхэ еэ ойронь асарба. Иигэжэ амиды амисхалта бүхэн нэрэтэй болобо. ²⁰Хүн адуу мал, ангууд-та болон жэгүүртэ шубуудта тус тустань нэрэ олгобо, зүгөөр тэдээн сооһоо өөртэнь таараха хани олобогүй.

²¹ Тиихэдэнь Эзэн Бурхан хүниие гүнзэгы нойроор унтуулаад, нэгэ хабһыень абажа, шархыень юушьегүй болоторынь эдэ-гээгээд,²² тэрэ хабһаараа эхэнэрые бүтээбэ. Тиигээд тэрэнээ хүндэ асарба. ²³Хүн тэрэниие хараад:

— Зай, энэ минии яһанһаа таһарһан яһан, мя хан һаам та һарһан мя хан.

Эрэ нам һаа аб та һан энэ хүн эхэ нэр гэжэ нэ рэ тэй бо лог, — гэбэ.

²⁴ Эгээл иимэ һээ хүн гээ шэ эхэ, эсэ гэ еэ орхижо, һам ган та яа нэгэн хүн шэнги болодог ушартай.

²⁵ Хүн мүн тэрэнэй һамган хоюулаа шараа нюсэгэнүүд байгаа, зүгөөр эшэхэ гээшые мэдэдэг гүй нүүд бэлэй.

3

¹ Эзэн Бурханай бии болгоһон газарай амитад сооһоо эгээл мэхэтэйнь могой һэн. Тэрэ эхэнэрһээ асууба:

— Энэ сэсэрлигэй ямаршье модонһоо үрэ жэмэс эдихыетнай Бурхан зүбшөөнэгүй гэжэ үнэн гү? ² — Сэсэрлигэй алишье модоной үрэ жэмэс эдихэдэмнай болохо. ³ Зүгөөр сэ сэрли гэй тэг дундахи модоной үрэ жэмэс эдижэ болохогүй, тэрээнһээ байха энэ модондо дүтэлжэшье болохогүй, тиигэбэл, үхэхэт гэжэ Бурхан айладхаа һэн, — гэжэ эхэнэр харюусаба.

⁴ — Үгы, үхэхэгүйт, — гэжэ могой эхэнэртэ хэлэбэ.⁵— Зүгөөр тэдэниие эдихэдээ таанад тэрэ үдэр нюдөө гэнтэ нээһэндэл юумэ боложо, һайн муу хоё рые ил га ха ша да бари тай Өөртэнь адли болохот гэжэ Бурхан мэдэнэ.

⁶ Энэ модоной үрэ жэмэс эдихэдэ һайн, харахадашье аятай мүн эрдэм мэдэсэ үгэдэг гэһэн бодолдо эхэнэр абтаба. Тиигээд нэгэ алим жэмэс таһалжа абаад эдижэрхибэ. Мүн үбгэндөөшье энэ алим үгэбэ — тэрэнь эдибэ. ⁷Нюдөө нээһэн юумэдтэл, бэе бэеынгээ нюсэгэн байһаниие тэдэ обёоржо, инжир модоной наб ша һаар хал хаб ша хэжэ, ню сэ гэн га баа хал хал ба.

⁸ Сэсэрлиг соо үдэрэй һэбшээндэ Эзэн Бурханай ябахые со-но соод, модод соогуур тэдэ хор го до бод.

⁹ — Хаанабши? — гэжэ Эзэн Бурхан эрэ хүниие ооголбо.

¹⁰ — Сэсэрлиг соо Танай абяа шэмээ дуулаад, нюсэгэн байһан-даа эшээд, бэ еэ нюу гааб, — гэжэ тэ рэнь ха рюу са ба.

¹¹ — Нюсэгэнши гэжэ хэн шамда хэлээб? — гэжэ Эзэн Бурхан асууба. — Хорюултай модоной алим эдеэ алтайш?

¹² — Танай намда үршөөһэн һамган тэрэ модонһоо алим үгөө, тии хэ дэнь би эдеэ һэм, — гэжэ хүн ха рюу са ба.

¹³ — Юундэ ши тиигэбэш? — гэжэ Эзэн Бурхан эхэнэрһээ асуу ба.

— Минии ухаае могой төөрюулээ, үгэдэнь орожо эдеэлби даа, — гэжэ тэрэ эхэнэр харюусаа бэлэй.

¹⁴ Эзэн Бурхан могойе харааба:

— Ши хэһэн энэ хэрэгэйнгээ түлөө хараалда хүртэхэшни: арьяатан, адууһа мал соо эгээл доройнь боложо, гэдэһэн дээрээ мүлхин ябахаш, хамаг наһаараа тоборог шоройгоор хооллохош. ¹⁵ Би эхэнэр та хоёрые эбсэшэгүй дайсад болгохоб. Таанадай үри һадаһад хоорондоо дайсад болохо, тэрэнэй хүбүүд толгойеш бизалха, харин ши тэдэнэй хүлэй улые хадхаха-хазахаш.

¹⁶ Эхэнэртэ Тэрэ айладхал буулгаба:

— Шинии хээлитэй болохые хэмгүй зоболонтой болгохоб, зобожо, үбдэжэ хүүгэдые түрэдэг болохош, үбгэеэ хододоо хүсэн байхаш, үбгэншни шинии эзэн болохо.

¹⁷Хүндэ Эзэн Бурхан айладхаба:

— Һамганайнгаа үгэдэ орожо, Минии хорюултай гэһэн алим эди һэ нэйш түлөө,

шам һаа уршагтажа,

энэ газар хараалда хүртэбэ,

шэ мэ тэ үры ень ша дал шэ нээ гээ гар ган,

зобожо абадаг байхаш.

¹⁸ Адаалхай һөөгүүд, бог үбһэн эндэ гансал ургаха, ада гай но гоо гоор хоол ло хо бо ло нош.

¹⁹ Хүлһөө адхан эдеэ хоол олодог байхаш.

Газарһаа абтаһан хадаа

дахинаа газартаа бусахаш.

Юуб гэбэл, ши тоборог шорой гээшэш, иимэл ёһонһоо юрын лэ шорой тооһон болохош.

²⁰ Тиигээд Адам һамгандаа Ева гэжэ нэрэ үгэжэ, хүн түрэлтэ-нэй иза гуур эхэ бол гобо.

²¹ Эзэн Бурхан амитанай арһаар хубсаһа хээд, Адамые, һам-гыень хуб са луулба.

²² Тии гээд Эзэн Бурхан ай лад ха ба:

— Зай, эдэ зон маанадтал адли һайн, мууе танижа илгаруул-даг болобо. Ажамидарал үгэдэг модоной алим жэмэс таһалжа эдеэд, үхэл мэдэхэгүй, мүнхэ боложо магад!

²³ Тиигэжэ Эзэн Бурхан болгоомжолоод, тэдэ хоёрые Эдемэй

3:20 Еврей хэлэн дээрэ Адамай нэрэ «хүн», Евын нэрэ «амидарал» гэ-һэн удхатай.

сэсэрлиг сооһоо үлдэбэ: газарһаал абтаһан хадаа тэрэ газараа элдүүрилжэ байг. ²⁴ Хүниие үлдөөд, ажамидаралай һүлдын мо-дондо хэнииешье дүтэлүүлхэгүйн тула сэсэрлигэй зүүн талын зам хаража хамгаалха үүргэтэй, баймга эрьелдэжэ-хүдэлжэ байдаг галта һэлмэтэй, галаар дүлэтэһэн амитад-харуулые Тэрэ табиба.

4

¹ Адам Ева һамгантаяа унтажа, тэрэнь хээлитэй болоод, хүбүү түрэжэ:

— Эзэн намайе үршөөжэ, хүбүүтэй болобоб! — гэбэ. Тиигээд тэрээндээ Хаин гэжэ нэрэ үгэбэ. Энэнь «хүбүүтэй болоһон» гэһэн удхатай нэрэ юм. ² Ева баһа нэгэ хүбүү түрөөд, Һээвэл нэрэ үгэбэ. Томо болоходоо, Һээвэл хонишон, Хаин таряашан боло бо.

³ Хожомынь нэгэ үдэр Хаин Эзэндэ талархалаа элирхэйл-хэ гэжэ газарайнгаа ургасаһаа үргэбэ. ⁴Харин Һээвэл хонин һүрэгэйнгөө түрүүшын түлэй хамагай тарганииень шэлээд, Эзэндэ үргэбэ. Һээвэлэй үргэл Эзэндэ һайшаагдаба, ⁵харин Хаинай үргэл һайшаагдабагүй. Энээндэ Хаин ехэ уурлажа, шэг шарайнь барайба.

⁶ — Ши юундэ уурлабаш? — гэжэ Эзэн Хаинһаа асууба. — Юун-дэ шэгшни хубилбаб? ⁷Хэрбээ зохистой хэрэг хэһэн һаа, ши энеэжэ байха һэнши. Харин шинии зохисгүй хэрэг хэһэн ушарһаа нүгэл хэхэ гэһэн хүсэлшни үүдэнэй хажууда отожо, зэрлиг амитан мэтэ шамайе хүлеэжэ байна. Гэбэшье ши тэрэ хүсэлөө дабан диилээрэй.

⁸ Хаин Һээвэл дүүдээ хэлэбэ:

— Хээрэ тала гарая.

Тэдэнэр хээрэ тала гараба. Тэндэ Хаин гэнтэ Һээвэлдэ доб-то лоод, алажархиба.

⁹ Эзэнэй Хаинһаа:

— Һээвэл дүүшни хаанаб? — гэжэ асуухада,

— Мэдэнэгүйб! Би дүүгэйнгээ харуулшан юм гүб? — гэжэ Хаин харюусаба.

¹⁰ — Ямар юумэ хэбэ гээшэбши?— гэбэ Эзэн. — Дүүгэйшни ами шуһан нам руу газарһаа хашхаржа байна! ¹¹ Одоо Би газар хүрьһэнтэйш хамта шамда хараал шэнгээхэм. Алаһан дүүгэйш шуһан энэ газарта нэбтэрэнхэй. ¹²Шинии хэдышье энэ газар үйлэдбэрилхэдэ, тэрэшни шамайе тэжээхэ, хооллуулхагүй. Энэ сагһаа хойшо ши орон нютаггүй зайгуул, тэнүүл боло-бош.

¹³ — Энэ хэһээлтэ намда айхабтар хүшэр хүндэ, — гэжэ Хаин Эзэндэ хэлэбэ. — Энээниие би даажа шадахагүйб. ¹⁴Энэ орон нютагһаа, Өөрһөө намайе үлдэнэт. Тиигэбэл, орон нютаггүй золь бо, дай рал да һан лэ хүн на майе ала ха бшуу.

¹⁵ Зүгөөр Эзэн харюусаба:

— Тиимэшье бэшэ. Хэн шамайе аланаб, долоо дахин гэмынь ехэ болгоод, тэрээнһээ үһөөгөө абахаб.

Тиигээд Эзэн уулзаһан зоной Хаиниие алахагүйн тула тэ-рээндэ тусхай тэмдэг табиба. ¹⁶ Хаин Эзэнһээ холодон, Эдемһээ зүүлжээ Ноод гэжэ газарта байрлаба.

¹⁷ Хаин һамгантаяа Ноодто амидаржа, һамганиинь хүбүү түрэжэ, Ханоох гэжэ нэрлэбэ. Хаин хото балгааһа барижа, тэрэнээ хү бүү нэйн гээ нэрээр Ха ноох гэжэ нэр лэ бэ.

¹⁸ Ханоох Ираад гэжэ хүбүүтэй болобо. Ираадһаа Меху-яээл, Мехуяээлһээ — Метушаээл, Метушаээлһээ Лаамех га-ра ба.

¹⁹ Лаамех хоёр һамга абаһан юм: нэгэнэйнь нэрэ Адаа, хоёрдо-хинь Циллаа гэжэ нэрэтэй. ²⁰ Адаа гээшэһээ Яваал гэжэ хүбүүн түрэбэ: эгээл тэрээнһээ майхан соо байдаг, мал адуулдаг хүнүүд гараһан юм. ²¹Яваал Юваал гэдэг хүбүүн дүүтэй һэн: тэрээнһээ ятага болон лимбэ дээрэ наададаг зон үдэбэ.

²² Лаамехэй хоёрдохи һамган Циллаа хүүгэдтэй боложо, Тувал-Хаин гэдэг нэрэ үгэбэ. Тувал-Хаин түмэршэ дархан боложо, гуулин, түмэрөөр олон янзын багажа хэрэгсэл хэдэг һэн. Тувал-Хаин Наһамаа гэжэ дүү басагатай һэн.

²³ Нэгэ үдэр Лаамех һамгадтаа иигэжэ хэлэбэ:

— Адаа Циллаа хоёрни! Шагнагты намайе! Намайе айлгажа һүрдүүлхэ гэһэн нэгэ залуу хүниие би алааб. ²⁴Хаиниие алаһан хүн до лоо да хин хүндөөр сүүд лүү лэг дэхэ һаа, на майе ала һан хүн далан долоо дахин хүндэ хэһээлтэ амасаха.

²⁵ Адамай һамган дахин нэгэ хүбүү түрөөд:

— Хаинда алуулһан Һээвэл хүбүүнэйм орондо Бурхан нам-да үшөө нэгэ хүбүү үршөөгөө, — гэжэ хэлэн, тэрээндээ Шеэт гэжэ нэрэ үгэбэ.

²⁶ Шеэт хожом хүбүүтэй болоод, тэрээндээ Эноош гэжэ нэрэ үгэбэ.

Тэрэ сагһаа хойшо зон Бурханда мүргэхэдөө, «Эзэмни» гэжэ со лынь дуудан-дурдан хүн дэл дэг бо лоо бэ лэй.

5

¹ Энэ болбол Адамай угай бэшэг юм. Бурхан зониие бии болгоходоо, Өөрынгөө дүрэ үгэжэ бүтээһэн гэхэ. ²Тэрэ эрэ, эмэ зониие бүтээжэ, «хүн» гэжэ нэрлэн, һайн һайханиие үреэ һэн гээ шэ.

³ Адам зуун гуша наһатай байхадаа, өөртөө ехэ адлихан хү-бүүтэй боложо, тэрээндээ Шеэт гэжэ нэрэ үгэбэ. ⁴ Тэрээнһээ хойшо Адам үшөө найман зуун жэл амидархадаа, хэдэн хүбүүд, ба са гад тай бо лоо бэ лэй. ⁵ Иигээд юһэн зуун гуша наһатайдаа Адам наһа бараа һэн.

⁶ Шеэт зуун таба наһатай байхадаа, Эноош гэжэ хүбүүтэй болоо.

⁷ Эноошой гараһанай һүүлдэ Шеэт үшөө найман зуун долоон жэл амидаран, үшөө хэдэн хүбүүд, басагадтай болоо һэн. ⁸Юһэн зуун арбан хоёр наһатай болоод, Шеэт нүгшөө бэлэй.

⁹ Эноош ерэтэй байхадаа, Хаянаан гэжэ хүбүүтэй боложо,

¹⁰ тэрээнһээ хойшо найман зуун арбан табан жэл амидараад, хэдэн хүбүүд, басагадтай болоод, наһа бараа. ^пЮһэн зуун та-батайдаа Эноош наһа бараа бэлэй.

¹² Хаянаан далатайдаа Маһалалээл гэдэг хүбүүтэй болобо.

¹³ Тэрээнһээ хойшо Хаянаан хэдэн хүүгэдтэй боложо, үшөө найман зуун дүшэн жэл ажаһуугаа. ¹⁴ Юһэн зуун арба наһатай-даа Хаянаан наһа бараа.

¹⁵ Маһалалээл жаран таба наһатайдаа Яаред гэдэг хүбүүтэй боложо, ^16-17 тэрээнһээ хойшо найман зуун гушан жэлэй удаа

4:25 Шеэдэй нэрэ «үгэһэн» гэжэ удхатай.

найман зуун ерэн таба хүрөөд, нүгшөө. Тэрээндэ баһа олон хүүгэд байгаа юм.

¹⁸Яаред зуун жаран хоёр наһатай байхадаа, Ханоох гэжэ хү-бүүтэй боложо,^19-20тэрээнһээ хойшо найман зуун жэлэй удаа юһэн зуун жаран хоёр наһандаа нүгшэбэ. Тэрээндэ баһа хэдэн хү бүүд, ба са гад бии һэн.

²¹ Ханоох жаран табатайдаа Метушелах гэжэ хүбүүтэй боложо, ²² Бур ха най за хяа заа ба ри са хин ажамидараа. Тэрэ үшөө гур-бан зуун жэл амидаран, хэдэн хүүгэдтэй болоо һэн. ²³ Гурбан зуун жаран таба наһатайдань ²⁴ Бурхан тэрэниие Өөртөө абаа бэ лэй.

²⁵ Метушелах зуун наян долоотой байхадаа, Лаа мех гэжэ хү-бүүтэй боложо, ^26-27тэрээнһээ хойшо долоон зуун наян хоёр жэлэй удаа юһэн зуун жаран юһэн наһандаа нүгшөө. Лаамехһаа гадна тэрэ хэдэн хүүгэдтэй байгаа.

²⁸Лаамех зуун наян хоёртой байхадаа, хүбүүтэй болобо.

²⁹ — Эзэнэй газарай хүрьһэ хараалда хүртээһэн ушарһаа бидэ саг үргэлжэ хүндэ хүшэр ажалда ябанабди. Энэ хүбүүн ажалыемнай жаахашье һаа хүнгэлжэ магад, — гэжэ Лаамех хэлээд, хүбүүндээ Ноах гэжэ нэрэ үгэбэ.

^30-31 Ноахай түрэһэнэй һүүлээр Лаамех үшөө табан зуун ерэн табан жэл ажаһуугаад, олон хүүгэдтэй болоод, долоон зуун да лан до лоон на һан даа гээгдээ бэ лэй.

³² Ноах табан зуу наһатай байхадаа, Шеэм, Хаам ба Еэпэт гэ дэг гур бан хү бүү тэй бо лоо һэн.

6

¹ Түби дэлхэй дээрэ зон олошоржо эхилбэ. Басагадтай тэ-дэнэй болоходонь, ²хүмүүн басагадай сэбэр һайханиие тэнгэриин хүбүүд анхаржа, дуратай басагадые шэлэн, һамга абадаг болобо. ³Тиихэдэнь Эзэн зарлиг буулгаба:

5:29 Еврей хэлэн дээрэ Ноахай нэрэ «һанаа заһаха» гэдэгые һа-нуулна.

— Хүн гээшэ юрэ бусын амитан, тиимэһээ иимэ удаан тэдэниие байлгаха хэрэггүй. Энээнһээ хойшо хүнэй ами наһанай болзор, амиды ябаха, ажамидарха сагынь зуун хорин жэл болог.

⁴ Бурханай хүбүүд хүн түрэлтэнэй басагадтай ханилан, тэдэнь түрэжэ, хүүгэдынь абарга мантан бэетэйнүүд һэн. Тэдэ эртэ урдын нэрэ солотой баатарнууд болоно.

⁵ Түби дэлхэй дээрэ хүн зоной муу үйлэ хэхые, тэдэнэй хүсэл һанааншье буруу шэглэлтэй гэжэ Эзэн харахадаа, ⁶газар дэл-хэй дээрэ хүн гээшые бии болгоһондоо хара бууба. Тэрэ угаа ехээр гэмшэн, ⁷ иигэжэ ай лад хаба:

— Би газар дэлхэйн нюрууһаа хамаг хүн зониие, тэдэнтэй хамта адуу мал, арьяатаниие, шубуудые огтолон үгы болгохоб. Эдэ ниие бай гуул һан даа гол хорноб.

⁸ Гансал Ноах эдээн сооһоо Эзэнэй һанаанда тааруу, аятай бай гаа бэ лэй.

⁹ Энэ болбол Ноахай түүхэ юм.

Тэрэ сагай хүн зон соо гансал Ноах үнэн шударга ба ямаршье өө мөөгүй байгаа, Бурхантай эбтэй эетэй ажаһуугаа. ¹⁰ Тэрэ Шеэм, Хаам ба Еэпэт гэдэг гурбан хүбүүтэй бэлэй.

¹¹ Ииһээр Бурханай урда хүн түрэлтэн ёро муу ябадалтан боложо, алаха, һүйд хэхэ ушарнууд хаа-хаанагүй дэлгэрбэ.

¹² Хүн бүхэн ёро муу хэрэгтэ дашуурба. Иигэжэ хүн түрэлтэн газар дэлхэйе бузарлаа һэн. Бурхан энээниие хараад, ¹³Ноахда ай лад хаба:

— Хүн түрэлтэн хаа-хаанагүй ёрото муу хэрэг үйлэдэнэ, тиимэ-һээ Би тэдэниие дууһынь хюдахам. ¹⁴Харин ши һайн шанартай бүхэ модоор абдар мэтэ онгосо өөртөө бүтээжэ, тэрээн соогоо таһалгануудые хээд, онгосынгоо газаа, досоо талые дабирхай-да. ¹⁵ Тэрэшни утаашаа гурбан зуун тохой, хүндэлөөшөө табин тохой, үндэрөөрөө гушан тохой байгуужаг. ¹⁶ Абдар-онгосошни хушалта оройтой байха, хушалта ба ханануудай хоорондо нэгэ тохой зай үлөөгөөрэй. Хажуу талаһаань үүдэ хэхэш. Абдар-онгосошни гурбан дабхартай байгуужан. ¹⁷Амиды хамагые үгы хэхэеэ Би түби дэлхэйдэ уһан галаб — асари ехэ үер буулгахаб.

Энэ дэлхэй дээрэ байгаа амитан бүхыдөө хосорхо. ¹⁸Зүгөөр Би шамтай хэлсээ баталхаб. Тиимэһээ ши абдар-онгосо руу һамгантаяа, хүбүүдтэеэ, бэреэдтэеэ хамта орохош. ^19-20Бүхы амитадһаа — жэгүүртэ шубуудһаа, адуу малһаа, зэрлиг ами-тадһаа түрэл түрэлөөрнь — эрэ, эмые өөртөө абалсахаш. Эдэ шамтай хамта амиды үлэхэ ёһотой. ²¹Өөртөөшье, бэшэндээшье хүрэхөөр элдэб эдеэ абахаш.

²² Бурханай зарлигые Ноах дүүргэхэеэ оролдоо һэн.

Уһан галаб

7

¹ Эзэн Ноахда айладхаба:

— Зай, гэр бүлэеэ абаад, абдар-онгосо руугаа оро. Энэ үеын зоной дунда гансал шамайе Би үнэн зүб юумэ хэхэ-еэ эрмэлзэжэ ябадаг, гэм зэмэгүй хүн гэжэ хаража байнаб.

² Онгосодо ороходоо, ши бузаргүй амитадһаа эрэ, эмые, хамта дээрээ нэгэ түрэлэй долоон эрэ, эмэ зүйлые, тиихэдэ бузартай Ф амитадһаа түрэл түрэлөөрнь хоёролжон зүйлые нэгэ нэгээр

абаарай.³ Шубуудай янза бүриин долоон зүйлнүүдые хоёрлон абдар-онгосо руугаа абахаш. Иигэжэ түби дэлхэйдэ амитадай, шубуудай уг бү таһалдаг. ⁴ Долоон хоногой удаа Би энэ дэлхэй-дэ үер бороо оруулжа эхилхэб. Дүшэн үдэр, дүшэн һүни тэрэ үргэлжэлхэ. Иигэжэ Би Өөрынгөө бии болгоһон хамаг амита-дые газар дайдаһаа үгы хэн хюдахаб.

⁵ Эзэнэй зарлигые Ноах дүүргэхэеэ оролдоо һэн.

⁶ Уһан галабай эрьеһэн тэрэ үедэ Ноах зургаан зуу наһатай бай гаа.

⁷Уһан галабай эрьехын урдахана Ноах, һамганиинь, мүн хү-бүүдынь, бэреэдынь абдар-онгосо руу хорон оробо. ^8-9Бурханай зарлигаар Ноах янза бүриин сээртэй, сээргүй ан амитадые, мүлхигшэдые, жэгүүртэниие абдар-онгосодоо хоёр-хоёроор оруул ба.

¹⁰ Долоон хоног үнгэрөөд, дэлхэй дээрэ уһан галаб эхилбэ.

¹¹ Ноахай зургаан зуудахи наһанда, жэлэй хоёрдохи һарын ар-бан долоондо оёоргүй гүн гүнзэгыһөө, мүн огторгойн орьёлһоо уһан адхараад, ¹²аадар бороо түби дэлхэйдэ дүшэн үдэр, дүшэн һүни орожол байба. ¹³ Уһан галабай эхилһэн үдэр Ноах һам-

гантаяа, Шеэм, Хаам, Еэпэт хүбүүдтэеэ, гурбан бэреэдтэеэ абдар-онгосо руу оробо. ¹⁴ Мүн энэ дэлхэйдэ амидардаг янза бүриин тэжээмэл, зэрлигшье амитад, мүлхигшэд, шубууд он-госо руу оробо. ¹⁵Амин голтой гэдэг зүйл бүриин амитад хоёр хоёроороо Ноахтай хамта иигэжэ абдар-онгосо руу ороо бэлэй.

¹⁶ Тиигэжэ айладхалай ёһоорнь янза бүриин амитадые эрэ, эмээрнь хоёр хоёроор Ноахай абдар-онгосо руу оруулһанай удаа Эзэн Бурхан онгосын үүдэ хааба.

¹⁷ Галабай эхилһээр дүшэн хоног соо уһан улам нэмэжэ, абдар-онгосонь долгиндо абтан, тамаран урдаба. ¹⁸Уһан ехэ үер болоһоор хамаг газар дэлхэйе шэнгээбэ. Абдар-онгосо ойро тойронгоо тамаржал байба.

^19-20 Үерэй уһан улам ехэ болоһоор эгээл үндэр уулын орьёл хушаба, тиигээд үшөө дээшээ долоон метр үндэр болотороо нэмэбэ. ²¹Янза бүриин гэрэй болон зэрлиг ан амитад, мүлхижэ амидарагшад, жэгүүртэн болон бүхы зон уһанда абтажа хо-сорбо. ²²Иигэжэ амиды голтой гэхэ юумэн хүрьһэтэ дэлхэй дээрэ үлэбэгүй. ²³Газар дэлхэй дээрэхи хамаг юумэн — хүн түрэлтэншье, малшье, ан арьяатаншье, жэжэ бага амитадшье, шубуудшье — булта хосорбо. Гансал Ноах болон тэрээнтэй абдар-онгосо соо байгшад амиды үлэбэ.

²⁴ Зуун табин үдэрэй туршада уһан заахашье татангүй байгаа бэ лэй.

8

Тиигээд Бурхан Ноах тухай, тэрээнтэй суг абдар-онгосо соо ябаһан амитадые һанаандаа оруулжа, һалхи үлеэлгэхэ-дэнь, үерэй уһан татажа эхилбэ. ²Тиигээд Эзэн газарай гүнһөө гарагшауһашэргээбэ, огторгойһоо адхарһан бороое тогтообо.

³ Зуун табин үдэрэй туршада үерэй уһан бага багаар шэргэбэ.

⁴ Долоодохи һарын арбан долооной үдэр абдар-онгосо Арараат уула дээрэ газардан тогтобо. ⁵Үерэй уһан аалиханаар татажа, арбадахи һарын нэгэндэ зарим хада уулануудай орой хараг-даба.

⁶ Тэрээнһээ хойшо дүшэн хоногой үнгэрһэнэй удаа Ноах абдар-онгосынгоо сонхо нээгээд, ⁷хирээе газаашань табиба. Уһанай тататар хирээ ойро тойронгоор ниидэжэ байба.

⁸ Үер дүүрэбэ гү гэжэ мэдэхэеэ Ноах гулабхаа шубуу газаашань табиба. ⁹Зүгөөр тэрэнь һууха хуурай газар олонгүй бусажа,

Ноах сонхоор гараа һарбайн, досоошонь оруулба. Газарай ню-руу үшөөл уһан доро байба ха юм.

¹⁰ Долоо хоноһоной һүүлээр Ноах гулабхаагаа дахин газаа-шань табиба. ^иТэрэнь үдэшэлэн бусахадаа, хушуундаа олива мо доной на рай набша зуу гаад ерэ бэ. Тии хэдэнь Ноах уһа най та та һые ойл го бо. ¹² Тэрэ үшөө долоон хоног хүлеэгээд, дахин гулабхаагаа табиба, тэрэнь һөөргөө бусабагүй.

¹³ Тэрэ жэлэй нэ гэ дэхи һа рын нэ гэн дэ, Ноа хай зур гаан зуун нэгэ наһатай болохо үедэ үерэй ехэ уһан одоошье шэргэбэ. Ноах абдар-онгосын хушалта нээгээд харахадаа, газарай хуу-рай боложо байһые обёорбо.

¹⁴ Хоёрдохи һарын хорин долооной үдэр газарай хүрьһэн дуу-һан хатаба. ¹⁵Бурхан Ноахдо айладхаба:

¹⁶ — Мүнөө һамгантаяа, хүбүүдтэеэ, бэреэдтэеэ абдар-онгосоһоо гарахадаш болохо. ¹⁷Мүн хамаг амитадые — гэрэй, зэрлигшье амитадые, мүлхин амидарагшадые, жэгүүртэниие сүлөөдэ таби. Иигэжэ тэдэ үдэжэ, хаа-хаанагүй таран оло шорог.

¹⁸ Иигэжэ Ноах һамгантаяа, хүбүүдтэеэ, бэреэдтэеэ хамта абдар-онгосоһоо гаража, ¹⁹ янза бүриин тэжээмэл, зэрлиг амитадые, мүлхигшэдые, шубуудые тус тустань сүлөөдэ та-би ба.

Бүхы амитадтай Эзэнэй баталһан хэлсээн

²⁰ Ноах Эзэндэ үргэл үргэхэ шэрээ бүтээгээд, янза бүриин сээр гүй ами тад бо лон шу бууд һаа нэгэ нэ гые шэлэжэ, амиинь таһалан, гүйсэд шатаалгатай үргэл болгон шатааба.

²¹ Эзэндэ энэ үнэр ехэ һайшаагдажа, Тэрэ иигэжэ шиидэбэ:

— Саашадаа Би хүнэй түрэлхиин муу шанар, хара һанаанда

голхорон, хүрьһэтэ газарта хараал шэнгээхэеэ болёоб. Дахин Би хэзээшье амиды амитадые иимэ аргаар усадхахагүйб.

²² Түби дэлхэйн байгаа сагта хододоо үрэһэ тариха, ургаса ху-ряаха уларил, үбэлэй хүйтэн, зунай халуун, үдэр, һүнинүүд таһарангүй байг лэ.

9

¹ Бурхан Ноахые ба хүбүүдыень үреэбэ:

— Үри хүүгэдээр үнэр үдхэн боложо, энэ дэлхэйе хүн амитадаар дүүргэгты. ²Газар дайдын бүхы ан амитад, тэнгэ-риин жэгүүртэд, далайн загаһад хүн таанадһаа айжа һүрдэжэ байг: эдэнэр булта танай захирал мэдэлдэ үгтэнэ. ³ Урда тээнь ногоо ургамал таанадта үгэһэн мэтээр бүхы эдэ амитадые таанадта эдеэ хоол болгон үргэнэб. ⁴ Зүгөөр хо рюул тай нэ гэл юумэн байха: шуһатай мяха бү эдигты. Энээниие хориноб, юундэб гэхэдэ, амитанай амин гээшэ шуһан соонь оршодог.

⁵ Харин хүнэй ами наһа таһалдуулһанай түлөө Би шуһа ад-хагшаһаа — арьяатаншье байг, аха дүүгээ хорооһон хүншье байг, хатуу хэмжээ абахаб. ⁶ Хэрбээ хэн нэгэн хүниие алаа һаа, өөрөө алуулха. Юундэб гэхэдэ, хүн гээшэ Минии, Бурханай, түһөөгөөр бии болгогдоһон юм. ⁷ Оло шо рон, үнэржэн ябаг ты, түби дэлхэйе эзэмдэн ажаһуухатнай болтогой!

⁸ Бур хан Ноах да, тэ рэ нэй хү бүүд тэ ай лад ха ба:

⁹ — Би таанадтай болон таанадай үри һадаһадтай хэлсээ батал-наб. ¹⁰ Мүн баһа абдар-онгосо сооһоо гараһан хамаг амитадтай: шубуудтай, адууһа мал, ан арьяатадтай — түби дэлхэйн бүхы амитадтай хэлсээ баталнаб. ^пСоносогты: энээнһээ сааша үерэй уһан ажамидарал үрэбхихэгүй, энээнһээ сааша уһан галаб газар дэлхэйе хохидоохогүй. ¹²Минии таанадтай мүн бүхы амитадтай хэтэ мүнхын хэлсээнэй һүлдэ тэмдэг иимэ байха: ¹³үүлэд соо өөрынгөө номо-һолонго үлгэбэб. Энэ болбол газар дэлхэйн амитадтай Минии баталһан хэлсээнэй гэршэ тэмдэг. ¹⁴Газар дээгүүр үүлэдые бөөгнэрүүлэн суглуулхадам, дун дуурнь һо-лонго толорхо. ¹⁵Тиихэдэнь Би таанадтай ба хамаг амитадтай баталһан Өөрынгөө хэлсээн тушаа һанахаб — амитан олониие хосороогшо асари үер бэшэ тохёолдохогүй. ¹⁶Үүлэн соогуур һо-лонгын толорхые харахадаа, түби дэлхэйдэ ажамидарагшадтай хэһэн Өөрынгөө хэтэ мүнхын хэлсээе һанахаб. ¹⁷ Энэ болбол түби дэлхэй дээр ажамидарагшадтай Минии баталһан хэлсээ-нэй гэршэ тэмдэг мүн.

¹⁸ Абдар-онгосо сооһоо гараһан Ноахай хүбүүд гэбэл, Шеэм, Хаам ба Еэпэт. Хаамынь хожом Ханаһаан гэдэг хүбүүтэй болоо һэн. ¹⁹ Ноахай эдэ гурбан хүбүүдһээ түби дэлхэйн хүн түрэлтэн үнэржэһэн юм.

²⁰ Ноах газар элдүүрилжэ, виноградай сэсэрлиг таряад, ²¹ нэгэн удаа виноградай дараһан архи уужа, һогтоһондоо хубсаһаа тайлажа ха яад, гэр тээ сал да га ню сэ гэн унтажа бай гаа ха.

²² Ханаһаанай эсэгэ болохо Хаам нюсэгэн эсэгэеэ хараад, аха-нартаа дуулгаба. ²³Тиихэдэнь Шеэм Еэпэт хоёр нэмэргэнүүдые хэдэрээд, ара нюргаараа майхан руу ороод, эсэгынгээ нюсэгэн бэедэ нэмэргэ хаяба. Тэдэнэр хажуу тээшээ зорюута хаража, эсэ-гынгээ нюсэгые обёороогүй һэн. ²⁴Ноах тэлэрхэдээ, бага хүбүүн Хаамайнгаа юу хэһые мэдэжэ, ²⁵ иигэжэ хэлэбэ:

— Хаам, шинии хүбүүн Ханаһаанай уг удам хараалда хүртэбэ!

Тэдэ Шеэм, Еэпэдэй үри һадаһадай богоол болохо!

²⁶ Шеэм, Эзэн Бурхан шамайе үреэхэнь болтогой!

Ханаһаанай бүхы уг удам шинии үри һадаһадай богоол

болохо.

²⁷ Бурханай хүсөөр Еэпэдэй уг удам үнэр үдхэн боложо,

Шеэмэй үри һадаһадтай хамта нэгэн амин бүлэ болон

амидаржа,

Хаа май хү бүүн Ха на һаа най үриие бо гоол шол хо.

²⁸ Галаб эрьеһэнэй һүүлээр Ноах үшөө гурбан зуун табин жэл ажаһуугаа. ²⁹ Юһэн зуун таби наһатайдаа тэрэ наһа бараа һэн.

Ноахһаа үдэн гараһан арадууд

10

¹ Ноахай Шеэм, Хаам ба Еэпэд хүбүүдэй угай бэшэг гэ-бэл, энэ. Үерэй һүүлээр тэдэ хүбүүдтэй болоо һэн.

² Еэпэдэй хүбүүд: Гомер, Магог, Маадай, Яваан, Туваал, Мээшэх ба Тираас. ³ Гомерэй хүбүүд: Ашкенааз, Рифаат ба Тогармааһ.

⁴ Яваанай хүбүүд, тэдээнһээ эхи абагша арадууд: Элишааһ, Таршииш, хиидүүд ба додаанууд. ⁵ Тэдэ нэй үри һа да һад ол ти-рогуудаар ажаһуугша зоной эхи табигшад болоно. Элдэб газар дайда, уг унги, айл аймагуудаар ажаһуугша, өөрын тусгаар хэлэтэй зон тэдээнһээл эхи абаа.

⁶ Хаамай хүбүүд Куш, Египет, Пүүт ба Ханаһаан. ⁷ Кушай хү-бүүд: Севаа, Хавилааһ, Савтааһ, Раһамааһ ба Савтехаа. Раһамааһ гэгшын хүбүүд: Шеваа ба Дедаан. ⁸ Куш хүбүүтэй болоод, Нимроод гэжэ нэрэ үгэжэ, Нимроодынь дэлхэй дээрэ эгээл түрүүшын эзэмдэгшэ, хүсэтэ баатар бэлэй. ⁹Эзэнэй туһаар тэрэ ехэ ангуушан болоһон байгаа. Тиимэһээ зон иигэжэ хэлсэдэг: «Эзэнэй үршөөл хайратай мэргэн ангуушан Нимроод мэтэ».

¹⁰ Түрүүшээр тэрэнэй хаан түрэ Вавилон, Ээрэх, Агхаад гэдэг гурбан хотоһоо бүридэдэг бэлэй. Эдэ гурбуулаа Вавилоной дайдада оршодог байгаа. ^иЭнэ газар дайдаһаа тэрэ Ассири ошожо, тэндээ Нинэвээһ, Реховоот-Ийр, Калаах, ¹² мүн баһа Ресен (энэнь Нинэвээһ ба ехэ хото Калаахай хоорондо) хото-нуу дые бод хоо гоо һэн.

¹³ Египедһээ лүүдүүд, анаамууд, леһаавууд, нафтухууд, ¹⁴ пат-русууд, каслухууд, кафтоорнууд үдэн гараа. Тэрэ мүн лэ пеле-шет арадай үбгэ эсэгэ юм.

¹⁵ Ханаһаан ууган хүбүүндээ Цидоон гэжэ нэрэ үгэбэ. Тэрэнэй бусад хүбүүдынь Хет, ¹⁶Йевүүс, Эмоор, Гиргааш, ¹⁷Хиив, Арк, Сиин, ¹⁸ Арваад, Цемаар ба Хамаат гээд нэрэтэй һэн. Хожомынь ханаһаан угайхид хэдэн тээшээ үргэнөөр тараа бэлэй. ¹⁹Тэдэ Цидоон хотоһоо урагшаа далайн эрьеын Гааза хотын оршом болохо Гераар хүрэтэр, тэндэһээ зүүн тээшээ Лаша хүрэтэр Цевоим, Содом, Гоморра, Адмааһ гэдэг хотонуудые бии бол-гобо.

²⁰ Иигэжэ Хаамай бүхы үри һадаһад өөр өөһэдын хэлэтэй обог аймагууд боложо, өөһэдын мэдэлэй харьяата газар ню-таг тай бо ло һон гэхэ.

²¹ Еэпэдэй аха Шеэм еврей яһатанай элинсэг эсэгэ болоно.

²² Шеэмэй хүбүүд гэбэл: Элаам, Ашшур, Арпахшаад, Лүүд ба Араам.

²³ Араамай хүбүүд: Үүц, Хүл, Гэтэр ба Мааш.

²⁴ Арпахшаад Шелаах гэдэг хүбүүтэй һэн, Шелаахай хүбүүн Ээвэр. ²⁵ Ээвэр хоёр хүбүүтэй болоһон юм. Тэрэ үедэ олон обог аймагуудай бэе бэеһээ таһаран һалажа байһан ушарһаа Ээвэр нэгэ хүбүүндээ «таһаралга» гэһэн удхатай Пээлэг гэжэ нэрэ үгэбэ. Нүгөөдэ хүбүүнэйнь нэрэ — Яктаан.

²⁶Яктаанай хүбүүд гэбэл: Алмодаад, Шелеф, Хацар-Маавет, Иарах, ²⁷ Хадораам, Узаал, Диклааһ, ²⁸ Оваал, Авимаээл, Шеваа,

²⁹ Офир, Хавилааһ ба Йоваав.

^30-31 Иигээд Шеэмэй үри һадаһад өөр өөрын хэлэтэй обог айма-гууд боложо, Мешаа хотын ба зүүн зүгтэ хада уулатай газарта оршодог Сефаар хотын хоорондо һуурижаһан гэхэ.

³² Ноахай хүбүүдһээ эдэ олон обог аймагууд үдэжэ, хожомынь амяарлаһан арадууд болоһон гэхэ. Үерэй удаа тэдээнһээл бүхы дэл хэйн арад тү мэн эхи аба һан түү хэ тэй.

11

¹ Арадуудай болон гүрэн түрэ бүхэнэй өөһэдын өөрсэ хэлэтэй болохын урда тээ дэлхэйн бүхы зон нэгэ түрэл-хи хэлэтэй, нэгэн адляар хөөрэлдэдэг һэн. ² Олон зон Зүүн зүг руу нүүжэ, Вавилон гэдэг тала газар руу ерэжэ һуурижаба.

³ Тиигээд өөһэд хоорондоо тэдэ иигэжэ хөөрэлдэбэ:

— Һууринай барилга ябуулха хэрэгтэй. Шабараар хирпии-сэнүүдые хээд, бүхэ шанартай байхынь тула тэдэнээ галда шатаая.

Тиигээд тэдэ барилгада шулуунай орондо хирпиисэ, хирпии-сэнүүдые барисалдуулхын тула сагаан шохойн орондо дабирхай хэрэглэдэг бюлобо.

⁴ Хоорон доо тэдэ да хин хэлсэ бэ:

— Газар дэлхэйгээр таража бутархагүйн тула бидэ асари хүсэтэй, алдар солотой, һүр ехэтэй улас түрэ болохо ёһотойб-ди. Тиимэһээ тэнгэри тулама үндэр самхаг, бата найдамтай хэрэмтэй хото бария.

⁵ Эзэн хүн тү рэл тэ нэй хэжэ бай һан ажал хэ рэ гүү дые ха раад, ⁶иигэжэ зарлиг болобо:

— Харыт, эдэ зон иишэ-тиишээ зөөжэ ябахын орондо нэгэ газарта обооржо, нэгэ хэлэтэй нэгэ арад болохоёо һэдэнэл. Иигэжэ суг хамта барилга эхилбэл, саашадаа тэдэ юушье хэжэ магад. ⁷Тиимэһээ бэе бэеэ ойлгохоо болиторнь хэлыень худхан холие!⁸ Иигэжэ зон барилгаа дүүргэнгүй орхижо, орон дай даар зай гуул та ба.

⁹ Тэрэ хотын зоной нэгэн хэлые бэе бэеэ ойлгохоёо болиторнь Эзэнэй худхаһан ушарһаа хото «худхаха» гэһэн удхатай, еврей хэлээр «Вавилон» гэдэг нэрэтэй болоһон байна. Тэндэһээ Эзэн зониие бүхы түби дэлхэйгээр тараан сасаа.

¹⁰ Шеэмэй угай бэшэг эндэһээ эхилнэ.

Үерэй һүүлээр хоёр жэл үнгэрөөд бай хада, Шеэм зуу на һатай-даа Арпахшаад гэжэ хүбүүтэй болобо. ¹¹ Арпахшаадай гараһа-най һүүлээр хэдэн хүбүү, басагатай болоод, Шеэм үшөө табан зуун жэл ажаһуугаад, наһа бараа бэлэй.

¹² Арпахшаад гушан табатай байхадаа, Шелаах гэжэ хүбүү-тэй болобо. ¹³Шелаахай түрэһэнэй һүүлээр Арпахшаад үшөө дүрбэн зуун гурбан жэл ажаһуугаад, хэдэн хүбүү, басагадтай болоод, гээг дээ бэлэй.

¹⁴ Шелаах гушатай байхадаа, Ээвэр гэжэ хүбүүтэй болобо.

¹⁵ Ээвэрэй түрэһэнэй һүүлээр Шелаах үшөө хэдэн хүүгэдтэй болоод, дүрбэн зуун гурбан жэлдэ ажаһууһанай удаа наһа ба раа һэн.

¹⁶ Ээвэр гушан дүрбэтэй байхадаа, Пэлэг гэжэ нэрэтэй хүбүү-тэй болобо. ¹⁷Ээвэр энээнһээ гадна хэдэн хүүгэдтэй болоод, Пэлэгэй түрэһэнэй һүүлээр үшөө дүрбэн зуун гушан жэл ажаһуугаад, наһа бараа бэлэй.

¹⁸ Пэлэг гуша наһатай байхадаа, Реһүү гэжэ хүбүүтэй болобо.

¹⁹ Энээнэй һүүлээр тэрэ хоёр зуун юһэн жэл ажаһуугаад, хэдэн хүү гэд тэй болоод, гээгдээ бэлэй.

²⁰ Реһүү гушан хоёртойдоо Сэрүүг гэжэ хүбүүтэй болобо.

²¹ Сэрүүг хүбүүнэй түрэһэнэй хойно Реһүү хоёр зуун долоон жэл ажаһуужа, хэдэн хүбүү, басагадтай болоод, наһа бараа һэн.

²² Сэрүүг гушатай байхадаа, Нахоор гэжэ хүбүүтэй болобо.

²³ Энээнэй удаа Сэрүүг үшөө хэдэн хүбүү, басагатай болоод, үшөө хоёр зуун жэл ажаһуугаад, гээгдээ бэлэй.

²⁴ Нахоор хорин юһэтэй байхадаа, Теэрах гэжэ хүбүүтэй боло-бо. ²⁵ Тэрэ сагһаа хойшо Нахоор зуун арба юһэн жэл ажаһуугаад, үшөө хэдэн хүбүүд, басагадтай болоод, нүгшэбэ.

²⁶Теэрах далатай байхадаа, Авраам, Нахоор ба Һараан гэдэг гур бан хү бүү тэй бо ло бо.

^27-28 Энэ болбол Теэрахай угай бэшэг юм. Авраам, Нахоор, Һа-раан гэгшэд Теэрахай гурбан хүбүүд болоно. Тэдэ Вавилоной дэргэдэ оршодог Үүр гэжэ хотодо амидардаг байгаа. Һараан Лоот гэдэг хүбүүтэй, Милка, Иска гэдэг хоёр басагатай болоод, наһа бараа бэлэй. Тэрэ үедэ Теэрах эсэгэнь амиды мэндэ ябаа.

²⁹ Нахоор түрэһэн дүү Һараанайнгаа басаган Милкае, Авраам Саара гэдэг басагые һамга абабад.

³⁰ Саара үхибүү түрэдэггүй, хээлитэй боложо шададаггүй байгаа.

³¹ Теэрах Авраам хүбүүгээ, аша хүбүүгээ — Һараанай Лоот гэжэ хүбүүе, бэриеэ — Авраамай һамган Саарые абаад, Ханаһаан орон руу нүүжэ ошохоёо Вавилоной дэргэдэхи Үүр хотоһоо гараба. Гэбэшье эдэнэр замдаа тогтожо, Хараан хотодо хүрөөд, тэндээ байрлаа һэн. ³²Теэрах тэндэ ажаһуужа, хоёр зуун таба наһатай-даа нүгшэһэн юм.

Авраһаам Авраамые Эзэн Бурханай шэлэлгэ

12

¹ Нэгэтэ Эзэн Авраамда иимэ айладхал буулгаба:

X ^ — Өөрынгөө нютаг, түрэлхидөө, эхэ эсэгын гэр байра орхи. Минии зааһан газар дайда ошо. ²Би шамһаа үнэр үдхэн агууехэ арадые бии болгохоб, үреэхэб, шамай нэрэ хүндэтэй хүн болгохоб, шамаар дамжан хожомой сагта олон зондо баяр баясхалан дахин ушарха.

³ Хэн шамайе үреэнэб — тэрэниие Би үреэхэб!

Хэн шамайе хараанаб — тэрээндэ хараал хүртөөхэб!

Шамаар дамжуулан Би орон дэлхэйн бүхы арад зониие аза жаргалтай болгохоб!

⁴ Иигэжэ Авраам Эзэнэй зарлигаар харгы замда гараба; тэ-рээнтэй хамта дүүгэйнь хүбүүн Лоот ябалсаба. Хараанһаа гарахадаа Авраам далан таба наһатай байгаа. ⁵Тэрэ Саара һам-гаяа, дүүгэйнгээ хүбүүн Лоодые мүн Хараанда олоһон хамаг эд зөөриеэ, зарасанараа бултыень абаад, тэдэнтэеэ Ханаһаан нютаг зорибо.

⁶ Тэрэ үедэ Ханаһаан нютагые ханаһаан обогойхид эзэлжэ бай гаа.

Авраам Ханаһаанай урда зүгтэ оршодог Шехем гэжэ хотын хажуудахи Морэ гэдэг газарта ерээд, нэгэ сарса модоной дэр-гэдэ хонобо.

⁷Тэндэ Эзэн Авраамда үзэгдэжэ, иигэжэ айладхаба:

— Би энэ газар дайдые шинии үри һадаһадта үгэхэб!

Иигэжэ өөртэнь үзэгдэһэн Эзэниие хүндэлжэ байһанаа

элирхэйлэн, мал үргэл болгон шатааха шулуун шэрээ Авраам тэндэ түхеэрбэ.

⁸ Һүүлээрынь Авраам тэндэһээ урагшаа ябажа, Бейт-Ээл хотын зүүн талада оршодог хада уулатай газарта ерэжэ, май-ханаа табиба. Тэндэһээ баруун зүгтэ Бейт-Ээл, зүүн зүгтэ Ай хото оршодог байгаа. Авраам тэндэ үшөө нэгэ үргэлэй шулуун шэрээ түхеэрэн баряад, Эзэндэ зорюулжа мал хёрбо-һолон үргөөд, Эзэниие хүндэлжэ байһан тухай үгэнүүдые хэ-лэ бэ.

⁹ Тэрэнэй һүүлээр Авраам улам саашаа урагшалан, Ханаһаа-най урда зүгтэ оршодог Негев гэдэг ханха зайдан газар нютаг руу ерэбэ.

¹⁰ Энэ нютагта үлэн хооһон байдал тохёолдоо һэн. Тиимэһээ Авраам үшөө саашаа урагшалан, Египет руу түр зуура байха газар бэдэрбэ. ^пЕгипет орон орохынгоо урдахана тэрэ Саарада иигэжэ хэлэбэ:

— Би шамайе сэбэр һайхан гэжэ мэдэнэб. ¹² Египедэйхид ша-майе харахадаа, минии һамган гэжэ ойлгохо, тиигээд шамайе амиды орхихо, зүгөөр намайе алаха!¹³Ши минии дүү басаган-би гэжэ хэлээрэй, тиихэдэш амгалан һайн байжа, ши минии ами наһа абархаш.

¹⁴ Авраам Египет ерэбэ, тиихэдэнь египедэйхид Саарын сэ-бэр һайханиие хараба. ¹⁵Хаанай түшэмэлнүүд Саарые хаража, хаандаа хэлэжэ, Саарые ордондонь абаашажа байрлуулаа һэн.

¹⁶ Саарын һайгаар Египедэй хаан Авраамда һайнаар хандажа, олон хони, ямаа, үхэр, элжэгэ, тэмээ ба эрэ, эмэ зарасануудые

бэ лэглэ бэ.

¹⁷Зүгөөр Авраамай һамган Саарые абаһанайнь түлөө Еги-педэй хаанда, бүхы ордонойнь албатанда Эзэн гай зоболон тохёолдуулжа, үбшэ хабшанда нэрбүүлбэ.

¹⁸ Хаан Авраамые яаралтай дуудажа ерүүлээд, иигэжэ хэлэбэ:

— Ши юу хэбэ гээшэбши? Юундэ тэрэниие һамгамни гэжэ нюугаабши? ¹⁹Юундэ дүү басагамни гэжэ мэхэлээбши? Тии-хэдэшнил тэрэниие һамган болгожо абаа ха юмбиб. Һамгаяа абаад яба эндэһээ!

²⁰ Тиигээд Авраамые һамгантайнь, эд бараатайнь Египедһээ ябуул ха ту хай сэ рэг тээ тэрэ за хи рал та үгэжэ, тэдэ ниие орон ню таг һаа үл дэ һэн бэ лэй.

Авраам ба Лоот

13

¹ Авраам һамгантаяа хамаг малаа туун, эд бараагаа абаад, Египедһээ һөөргөө Негев ошобо, түрэһэн дүү-гэйнь хүбүүн Лоодшье тэрээнтэй суг ябалсаба. ² Мүнөө Авраам айхабтар баян болоод ябаа: адуу малааршье, алтааршье, сагаа мүнгөөршье. ³ Негевһээ тэрэ Бейт-Ээл Ай хоёр хотонуудай тэгэн дундахи газар руу бусаба. Анхан тэрэ эндэ тогтожо, ⁴Эзэндэ зорюулан, үргэлэй шэрээ шулуугаар зохёогоо бэлэй. Авраам мүнөө тэндээ Эзэниие дахин хүндэлжэ, үреэл гуйба.

⁵ Авраамтай суг нүүжэ ябаһан Лоот өөрын гэр бүлэтэй, мүн лэ өөрын малтай, өөрын майхангуудтай болонхой ябаа. ⁶ Тэрэ газар нютагай бэлшээри, уһалуури эдэ хоёр айлай мал һүрэгтэ хүртэхөөр бэшэ болобо. ⁷Авраам Лоот хоёрой зараса малшад энээнһээ боложо, арсалдадаг, хэрэлдэдэг болобо. Тэдээнһээ гадна тэндэ ажаһуудаг ханаһаан болон пэризи обог аймагайхид бэл шээ ри, уһан да бүришье хүр тэ хэ гүй бо ло һон бай гаа.

⁸ Тиимэһээ Авраам Лоодто иигэжэ хэлэбэ:

— Бидэ түрэл гарал зон гээшэбди. Тиимэһээ маанадай, түрэл зоной, мүн зараса малшадаймнай хоорондоо эбээ таһархань һайн бэшэ. ⁹ Үргэн салуу газар дайда урдашни байна бэшэ гү? Бэе бэеһээ таһарая. Шинии зүүлээ һааш — би баруулхаб. Ши-нии баруулаа һааш — би зүүлжээ ошохоб. Дуратай газараа шэлыш даа.

¹⁰ Лоот хараба: Иордан голой нюруу Цоар хото хүрэтэр үргэлжэ бэлшээри, уһа һайтай, Эзэнэй Эдем сэсэрлиг мэтэ, Египедэй баян шэмэтэй газар дайда мэтэ һалбаржа байба. Тэрэ үедэ Эзэн Содом болон Гоморра хотонуудые усадхаадүй байгаа. ^пЛоот энээниие шэнжэлээд, Иордан голой нюруу шэлэжэ, зүүн зүг зорин яба ба.

Иигэжэ эдэ хоёр бэе бэеһээ таһаржа, ¹² Авраам Ханаһаанда нютагжаба, харин Лоот Иордан голой нюруу дамжан нүүһээр Содом хотын шадар ерэжэ байрлаба. ¹³ Содомой улад муу аяг-тай зон байгаа, Эзэниие оройдоошье ойндоо оруулдаггүй, хүн дэл дэг гүй һэн.

¹⁴ Лоодой таһаржа нүүһэнэй удаа Эзэн Авраамда айладха-ба:

— Байһан газартаа зогсоод, зүг бүхэниие шэртэ! ¹⁵Нюдэнэйш хараагай хүрэхэ бүхы энэ дайдые шамда болон шинии үри һадаһадта хэтын хэтэдэ эзэлхыетнай үгэнэб. ¹⁶Шинии үри һа-даһадые элһэн мэтэ олон болгохоб. Сүл губиин элһэ тоолохын аргагүй мэтэ шинии үри һадаһад тоогүй олон болохо. ¹⁷ Ши энэ байһан газараа орхёод, энэ Минии шамда гэжэ үгэһэн бүхы газар дайдаар нүүн яба!

¹⁸ Иигээд Авраам майханаа хуряагаад, аян замда гаража, Хевроон хотын Мамрээ гэдэг сарса мододой дэргэдэ ерэбэ. Тэрэ Эзэндэ зорюулан, шулуугаар баһа нэгэ үргэлэй шэрээ барижа байгуулаа бэлэй.

14

 ¹ Вавилоной хаан Амрафээл, Элласаарай хаан Ариох, ХТ' Элаамай хаан Кедарлаомерэй мүн Гоимой хаан Тидаал гэгшэдэй үедэ энэ үйлэ хэрэг болоо бэлэй. ² Эдэ дүрбэн хаашуул нэгэдэжэ, Содом хотын Бераа хаан, Гоморра хотын Биршаа хаан, Адмааһ хотын Шинаав хаан, Цевоим хотын Шэмээвэр хаан болон Белаа хотын, ондоогоор тэрэниие нэрлэбэл, Цоар хотын хаанда эсэргүү дай үүсхэжэ эхилбэ. ³ Иордан голой ню-руу Сиддиимдэ тэдэ сэрэгээ хамтадхан, байлдаанда бэлдэбэ. (Һүүлдэнь Дабһата далайн тогтоходо энэ Сиддиим нюруу үгы болоо бэлэй).

⁴ Энээнэй урда тэрэ оршом дайдын хаашуулые Элаамай Кедарлаомер хаан арбан хоёр жэлэй туршада зонхилоо, арбан гурбадахи жэлдээ тэдэ хаашуул урдаһаань буһалгаа хээ һэн.

⁵ Тиимэһээ арбан дүрбэдэхи жэлдээ Элаамай хаан Кедарлаомер, тэ рээн тэй эб хол боо бай гуул һан хаа шуул сэ рэ гээ Сиддиимэй нюруу руу оруулахын урда тээ урда зүг руу шэглэн, Ханаһаан ороной Аштероот-Карнаим хотын рефаим гэдэг обог зонтой дайлалдажа диилээ бэлэй. Удаань тэдэ Һаам хотые эзэлэн, зу-зиим яһатаниие илаба. Һүүлдэнь Шаве-Хириатаим гэдэг тала нютагта оршодог эмиим обог зониие диилээ бэлэй. ⁶ Хории обог зониие Эдоом гэдэг хадалиг газар нютагһаань элһэн губиин хилэ дээрэ оршодог Эл-Параан хото хүрэтэр намнаба. ⁷Тэндэһээ эрьежэ, хойто зүгтэ Эйн-Мишпаат руу, ондоогоор нэрлэбэл, Кадээш хото руу, орожо, амалэйхидые тэдэ бута сохёод, удаань Хацецон-Тамаарта байдаг эмории обог зониие илаба.

^8-9 Содом, Гоморра, Адмааһ, Цевоим болон Белаа, ондоогоор тэрэниие нэрлэбэл, Цоар хотонуудай табан хаан нэгэдэжэ, Сиддиим голдо ошожо, Элаамай хаан Кедарлаомер, Гоимой хаан Тидаал, Вавилоной хаан Амрафээл, мүн Элласаарай хаан Ариох гэдэг дүрбэн хаашуулай урдаһаа тэмсэбэ.

¹⁰ Сиддиим голдо дабирхайгаар дүүрэн нүхэнүүд олон бэлэй. Содом ба Гоморрын сэрэгшэд зугадан тэрьедэхэдээ, иимэ нүхэнүүдтэ орожо хосорбо. Амиды үлэһэниинь хада уулаар тэрьедэбэ. ¹¹ Илалта туйлагша дүрбэн хаашуулай сэрэг Содом ба Гоморра хотонуудые эзэлэн, хамаг эд зөөрииень, эдеэ хоо-лыень хуряан абаба. ¹² Ошоходоо, тэдэнэр Содом хотодо тэрэ үедэ ажаһуужа байгша Лоот гэгшые, Авраамай дүүгэй хүбүүе, хамаг эд зөөритэйнь абаад ябаба.

¹³ Тэрэ үедэ Авраам еврей эмории обог зонтой хамта Мамрээ гэдэг сарса модото харьяата газартань ажаһуужа байгаа. Энэ хугасаа соо тэрэ Мамрээтэй, Эшкоол, Анээр гэдэг дүүнэртэйнь анда нү хэд бо ло һон юм.

Гэнтэ нэгэ хүн Содом хотоһоо арай амиды тэрьедэжэ, Авраам-да ерээд, юун болоһон тухай дуулгаба. ¹⁴ Дүүгэйнгээ хүбүүнэй дайсадта баригдаад байһые дуулаад, Авраам бүлэдэнь түрэжэ үдэ һэн, сэ рэ гэй эр дэм шу дал һан гур бан зуун арба най ман ал-батадаа дахуулаад, Кедарлаомерые тала баригшадтайнь хамта

Даан хүрэтэр мүрдэн дахаба. ¹⁵Тэндэ Авраам зоноо хэдэн бүлэг бол гон ху баа гаад, һүниндөө дай сад та доб то лон, бута сохи бо. Иигэжэ тэрэ Дамаскһаа хойшоо оршодог Ховаа хото хүрэтэр үлөөшэ сэрэгые намнаа бэлэй. ¹⁶ Дайсадай дээрмэдэн абаһан хамаг юумэ тэрэ һөөргэнь бусаагаа — Лоодые хамаг хогшол зөөритэйнь, Содом болон бусад хотонуудһаа олзологдоһон эрэ, эмэ зониие эд зөөритэйнь хамта бусаан асараа һэн.

¹⁷ Кедарлаомерые мүн тэрэнэй тала бариһан хаашуулые илаад бусажа ябахадань, Авраамые Содом хотын хаан угтажа, хотоһоо гараба. Тэдэ Шавээ гэдэг нюруу газарта (мүнөө Хаанай нюруу гэдэг) уулзаа бэлэй. ¹⁸ Мүн лэ Шалээм хотын хаан Малхи-Цэдээк Авраамые тэндэ угтан золгобо. Малхи-Цэдээк миин лэ хаан бэшэ, Дээдын дээдэ Эзэнэй тахилшан байһан ушарһаа Авраам-да хилээмэ, жэмэсэй архи барижа, ¹⁹ иигэжэ үреэбэ:

— Огторгой газар хоёрые бүтээһэн Дээдын дээдэ Эзэн Бурхан таниие үреэхэнь болтогой! ²⁰Дайсадаа дарахадатнай туһалһан Дээдын дээдэ Бурханай алдар соло бадархань болтогой!

Авраам тэрээндэ дайсанһаа бусаан абаһан эд баялигай арба-най нэгэ хубиие бэлэглэбэ.

²¹ Удаань Содомой хаан Авраамда иигэжэ хэлэбэ:

— Бусаажа абаһан энэ бүхы эд зөөриие та өөртөө үлөөгты. Харин минии хотын зонииел намда һөөргэнь үгыт.

^22-23 Гэбэшье Авраам иигэжэ харюусаба:

— Һэтэрхэй зүүшье, түгдэрхэй тэбэнэшье танай зөөриһөө абахагүйб гэжэ огторгой газар хоёрые бүтээгшэ Дээдын дээ-дэ Эзэн Бурханай урда тангаригланаб. «Би Авраамые баян болгооб» гэжэ хожом танай хэлэжэ байхагүйн тула иигэнэб.

²⁴ Манай зон дайлалдажа ябахадаа, хоол хүнэһэнэйтнай зарим хубиие эдеэ юм бэзэ. Тэрэл минии хубида үгтэһэн болуужан. Анда нүхэд Мамрээ, Эшкоол, Анээр гэгшэдэй бусаажа абаһан эд баялигһаа хуби хүртэхэнь зүб бэзэ. Харин намда юуншье хэрэг гүй.

Бурханай Авраамтай баталһан хэлсээн

15

¹ Энэ болоһон үйлэ хэрэгүүдэй удаа нэгэ хэды сагай X үнгэрөөд байхада Авраамда үзэгдэл үзэгдэжэ, тэрэ Эзэнэй иимэ айладхал дуулаба:

— Авраам, юунһээшье бү ай! Би шамайе хододоо хаража хамгаалжа, угаа ехэ һайн һайханиие үршөөхэб.

² Тии хэдэнь Авраам хэлэ бэ:

— Агууехэ Эзэмни! Үхи хүүгэдһээ бэшэ ондоо ямар шагнал намда угаа ехэ байхаб даа. Дамаск хотоһоо уг гарбалтай Элиэзер зараса минии һүүлээр зөөриием эдлэхэ хүн болохол. ³ Нэрым нэрлүүлхэ хүбүү намда үршөөгөөгүй хадатнай Танай намда заяаһан эд баялиг наһа бараһанайм удаа тэрээнгэл эдлэг-дэхэ.

⁴ Ав раам Эзэ нэй да хин тэ рээн дэ иигэжэ ай лад ха хые дуу ла-ба:

— Үгы! Шинии зөөри тэрэ эдлэхэгүй. Ши өөрын гэхэ хүбүү-тэй болохош!

⁵ Эзэн Ав раа мые май хан һаань гар гаад, иигэжэ ай лад ха ба:

— Огторгой өөдэ хара, одо мүшэдые тооло, харин тооложо шадаха гүш? Иимэ олон үри һадаһадтай болохош.

⁶ Ав раам Эзэн дэ бүхы сэдьхэлээрээ эти гэ бэ, Эзэн Ав раа мые найдамтай үнэн гэжэ тоолобо. ⁷Тиигээд Эзэн Бурхан Авраамда иигэжэ ай лад хаба:

— Би болбол Эзэн гээшэб. Шамайе Үүр хотоһоо иишэнь асаржа, энэ газар нютагые эзэлэн байхыеш үгэнэб.

⁸ — Агууехэ Эзэмни! Теэд энэ газар минии болохо гээд би яажа мэдэхэбиб, үгэеэ бэелүүлхээ баталжа үгыт! — гэжэ Ав-раам гуйба.

⁹ Тиихэдэнь Эзэн Бурхан иигэжэ захирба:

— Ши намда гунжан үнеэ, шүдлэн эмэ ямаа, шүдлэн хуса гаргажа, мүн баһа эрэ, эмэ хоёр гулабхаа үргэл болго.

¹⁰ Авраам эдэ амитадые асараад, үнеэ, эмэ ямаа, хусын ами таһалжа, хоёр хуби болгон таһа сабшаба, гулабхаануудыел бү-тэн орхибо. Тиигээд тэрэ хахад хубинуудые, гулабхаанудые урда урдаһаань харуулан табижа, Эзэниие хүлеэжэ эхилбэ.

¹¹ Мяхаша шубуудай ниидэн ерэхэдэ, Авраам үргөөн һуугаа бэ-лэй.

¹² Наранай орожо байхада Авраам бүхэ нойрто абтажа, ор-шон тойронгоо тэрэниие харанхыгаар хүреэлжэ байһандал мэ дэ рэл дэ аб тан хүндөөр нойр мог ло бо.

¹³ Тиигээд Эзэн айладхал тэрээндэ буулгаба:

— Шинии үри һадаһад хожом хари газар руу ошожо, дүрбэн зуун жэлэй туршада тэндэ богоол болон дарлагдаха. ¹⁴Гэбэшье Би тэрэ дарлагша үндэһэ яһатаниие ехэ шэрүүнээр шиидхэхэб, тии-хэдэм шинии уг удам хариин нютагһаа сүлөөлэгдэхэдөө ехэ олзо-той гаран ошохо. ¹⁵ Харин ши өөрөө тэрээнһээ урид наһанайнгаа дүүрэхэдэ элинсэг хулинсагтаа амгалан тайбан мордохош, айһа-най хэрэггүй.¹⁶ Дүрбэн үеын уг удамшни хариин нютагта ажаһуу-һанай удаа иишээ бусажа ерэхэ. Тэдэнэй эндэ ерэтэр эмории обог зон энэ газар нютаг эзэлэн ажаһууха. Эдэ зоной доройтоһон ушар-һаа Би тэрэ үедэ шинии уг удамай тала хаража, эмории обогой зониие эндэһээ үлдэхэб. Харин эмории обогойхидой тиимэ ёро муутай болотор Би мүнөө хүлеэгээд, һүүлдэнь хэһээлтэ амасуул-хаб.

¹⁷ Наранай орожо, бүтүү харанхы болоходо гэнтэ дүрэлзэн ехэ гал аһаба. Галһаа үдхэн утаан бөөгнэрэн гаража, дүлэн сасаржа байба. Тэрэ гал дүлэн амитадай хахадлан сабшагдаһан бэеын хубинуудай хоорондуур гаража үнгэрбэ.

¹⁸ Иигэжэ тэрэ үдэр Эзэн Авраамтай хэлсээ баталаад, айлад-ха ба:

— Египедэй хилэ дээрэхи голһоо эхилээд Евфрат мүрэн хүрэтэр нэмжыһэн энэ орон нютагые Би шинии уг удамда үгэнэб.¹⁹ Кении, кенизии, кадмонии, ²⁰ хиит, перизии, рефаим,

²¹ эмории, ханаһаан, гиргааш болон иевүүс обогтон аймагуудай газар тэрэ болоно.

Һагаар Ишмаээл хоёр

16

¹ Авраамай һамган Саара хээлитэй болодоггүй хэбээрээ байба. Тэрэ Египет ороной Һагаар гэжэ нэрэтэй шэбэг-шэтэй бэлэй. ²Тиигээд Саара Авраамда иигэжэ хэлэбэ:

— Эзэн намда үхибүү заяанагүй. Тиимэһээ ши минии зара-са эхэнэртэй һуу. Магад, тэрэ минии түрөөгүй хүбүүе шамда түрэжэ болохо.

Авраам Сарын үгэ зүбшөөбэ. ³ Тиихэдэнь Саара үбгэндөө хэбтэрииень хубаалдахаар өөрынгөө шэбэгшэ, Египет орон нютагай эхэнэр Һагаарые үгэбэ. Тэрэ үедэ Ханаһаанда байр-лаһаар Авраам арбан жэл болоод байгаа.

⁴ Авраам Һагаартай унтажа, тэрэнь хээлитэй боложо, эзэн эхэнэр тээ ехэ дээрэл хүү гээр хан да даг бо ло бо.

⁵ — Ши минии доромжолуулһанда гэмтэйш, — гэжэ Саара Ав-раам да хэлэ бэ. — Би шам да өөрынгөө шэ бэг шэ эхэ нэрые үгөө һэм, харин тэрэш хээлитэй болоходоо намда дээрэлхэнэ. Тии-бэл, Эзэн маанадай дунда хэнэй зэмэтэй байһые шиидхэг лэ!

⁶ — Шинии шэбэгшэ шинии мэдэлэй ха юм, — гэжэ Авраам харюусаба. — Юу хэхэеэ өөрөө мэдыш.

Тиихэдэнь Саара Һагаарые зоргоороо харшалжа, тэрэнь тэрьедэбэ.

⁷ Шүүр хото руу Һагаар шэглэн ябаба. Хээрэ талада, була-гай дэргэдэ тэрэнэй зогсожо байхада, Эзэнэй элшэн олоод,

⁸ иигэжэ асууба:

— Саарын шэбэгшэ эхэнэр Һагаар, ши юундэ иигэжэ тэнэжэ ябанаш?

Тэрэ ха рюу саба:

— Би минии эзэн эхэнэр Саараһаа зугадажа ябанаб.

⁹ Эзэ нэй эл шэн хэ лэ бэ:

— Эзэн эхэнэртээ бусажа, мэдэлдэнь оро. ¹⁰ Шинии үри һада-һад тоо томшогүй олон болохо. ¹¹ Ши хээлитэйш. Хүбүүтэй бо-лохош. Тэрээндээ Ишмаээл гэжэ нэрэ үгөөрэй, юундэб гэхэдэ, зоболондо ороод уйлахадаш, Эзэн шамайе дуулаа. («Ишмаээл» гэдэгынь «Бурхан хүнэй үгэ анхаран дууладаг» гэһэн удхатай).

¹² Харин хүбүүншни зэрлиг амитан мэтэ нүүдэл байдалтай, тэнэн түгэншэлэн ябаха. Үри һадаһадынь түрэл садаһаа амяарлан, сусалһаа — гал, сухалһаа — хэрүүл гэдэгтэл, тэдэнтэеэ адага шүб гэ мэтэ бо лол сон бай ха.

¹³ Һагаар ехэтэ гайхаба, һүүлдэнь «нээрээ эндэ Бурханиие хараа гээшэ гүб?» гэжэ өөрһөө асуун, өөртэйнь хөөрэлдэһэн Эзэндэ «Хүниие анхаран байдаг Бурхан» гэжэ нэрэ үгэбэ.

¹⁴ Тэрээнһээ хойшо Кадээш болон Бэрэд хотонуудай хоорон-до ор шог шо тэрэ бу лаг «На майе хо до доо хаража бай даг Эзэн Бурханай булаг» гэжэ нэрэтэй болоо бэлэй.

¹⁵ Һагаар эзэндээ бусажа, Авраамда хүбүү түрэбэ. Тиихэдэнь Авраам хүбүүндээ Ишмаээл гэжэ нэрэ үгэбэ. ¹⁶ Авраам тэрэ үедэ наян зургаа наһатай байгаа.

17

 ¹ Авраамай ерэн юһэтэй байхада, Эзэн тэрээндэ дахин үзэгдэжэ, иигэжэ ай лад ха ба:

— Би Бүгэдые шадаха хүсэтэй Бурхамби. Минии үгөөр ябажа, зэмэгүй арюун ажаһуугаарай. ²Би шамтай хэлсээ баталхаб, тии-гээд олоной олон үри һадаһадые шамда бэлэглэхэб.

³ Авраам газар мүргэн һүгэдэбэ. Бурхан тэрээндэ хандан, үгэеэ үргэлжэлүүлбэ:

⁴ — Мүнөө Би шамтай хэлсээ баталжа, үнэр олон арад зоной эхи табигша элинсэг эсэгэ болгохоб. ⁵Тиигээд шинии нэрэ Авраам бэшэ, харин Авраһаам болохо. ⁶ Шинии угые олошо-руулан үнэржүүлхэб, зариманиинь хаан шэрээ эзэлхэ, олон ара дууд шам һаа уг гар бал тай бо ло хо. ⁷ Би энэ хэлсээ шамтай баталаад, шинии хойто үе удамтай мүн лэ баталнаб. Энэ хэл-сээн хадаа үеын үедэ хүсэн түгэлдэр байха. Хэлсээнэй ёһоор, та бүгэдэнэй хүндэлхэ, шүтэхэ Бурхан гэбэл, Бил болохоб!

⁸ Нүүжэ амидаржа байгаа энэ Ханаһаан нютагые шамда болон үри һадаһадташ үмсын газар болгон үгэнэб. Таанадай шүтэхэ Бурхан Бил болоноб!

⁹ Бур хан Ав ра һаам да да хин хан дан ай лад ха ба:

— Зүгөөр шишье Намтай баталһан хэлсээгээ бэелүүлхэ, сахиха ёһотойш, мүн шинии һүүлээр үри һадаһадшни үеһөө үедэ сахиха ёһотой. ¹⁰Бидэнэй хоорондо хэлсээнэй баталагда-һые гэршэлһэн зүйл гэбэл, танай угай эрэ хүн бүхэндэ бэлгэ хүндэхэ ёһолол хэгдэхэ ёһотой. ^иИигэжэ энэ Минии болон таанадай хоорондо хэлсээнэй баталагдаһые гэршэлхэ тэмдэг болохо.^12-13 Түрөөд долоо хоноһон нарай хүбүүн бүхэндэ энэ ёһолол хэхэ хэрэгтэй. Өөрын, түрэлэйшье зондо, бусад арад яһатанһаа худалдажа абаһан богоолдошье, хүгшэн, залуу илгаагүй эрэ хүн бүхэндэ энэ ёһолол хэхэт. Ёһололой удхань гэбэл, хүнэй бэедэ табигдаһан тэмдэг маанадай хоорондохи хэлсээнэй үеын үедэ хүсэндөө байһанай гэршэ мүн. ¹⁴Энэ ёһо-лол хэнгүй үнгэрһэн хүниие Би Минии бэшэ гэжэ тоолохоб, юун дэб гэхэ дэ, тэрэ хүн Ми нии хэл сээ эб дэ һэн бо ло хо.

¹⁵ Үшөө Бурхан Авраһаамда иигэжэ айладхаба:

— Энээнһээ хойшо шинии һамган Саара бэшэ, харин «Саарра» гэжэ нэрэтэй болохо.¹⁶ Би тэрэниие үреэгээд, шамда тэрээнһээ хүбүү түрүүлхэб, уг удамһаань агууехэ улас яһатаниие байгуулжа, заримыень хаан шэрээдэ һуулгахаб.

¹⁷Авраһаам урдань һүгэдэн мүргэн унабашье, үнэншэжэ ядангяар бүтүү энеэсэгээгээд, досоогоо бодобо: «Зуу наһатай би хүүгэдтэй болохо юм аалби? Ерэ хүрэһэн Саарра түрэжэ шадаха юм гү?» ¹⁸Тиигээд тэрэ Бурханда:

— Ишмаээлые харууһан дороо байлгаа һаатнай, хэды һайн һай хан бай гааб! — гэбэ.

¹⁹ Бурхан:

— Үгы. Саарра, шинии һамган, хүбүү түрэхэ, тиихэдэнь тэ-рээндээ Исаак гэжэ нэрэ үгэхэш. Би баталһан хэлсээгээ тэрэ хүбүүндэ болон хойшонхи үедэнь хүсэн түгэлдэр бэел үүлхэб. Тэрэ болбол хэтэ мүнхын хэлсээн юм. ²⁰ Ишмаээл тушаа гуйжа байгаашашни һайн хэрэг. Би тэрээнииеш үреэхэб, тэрэнэй угые үнэржүүлхэб, тиигэжэ тэрээндэ олон үри һадаһадые заяа-хаб. Ар бан хоёр хү бүүд Ишмаээлһээ гара ха: тэ рэш ни агуу е хэ арадай эхин удамай эсэгэ болохо. ²¹Харин Намтай баталһан хэлсээн Исаагта хамаатай. Тэрэ хүбүүе Саарра хойто жэл тү-рэ хэ, — гэжэ ай лад ха ба.

²² Иигээд Бурхан яба шаба.

²³ Тэ рэл үдэртөө Ав ра һаам Эзэ нэй за хир һа най ёһоор, гэр тээ байһан эрэ хүн бүхэнэй бэлгэ хүндэбэ. Өөрынь хүбүүн болон гэртэнь түрэһэн бүхы эрэшүүл, тэдээндэ ажал хэдэг, хари га-зарһаа худалдажа абаһан бүхы богоолнууд бэлгэеэ отолуулба.

²⁴ Авраһаам отололго хүүлэхэдээ ерэн юһэ наһатай байгаа,

²⁵ харин тэрэнэй хүбүүн Ишмаээл арбан гурба наһатай бэлэй.

²⁶ Нэгэл үдэр Авраһаамшье, тэрэнэй хүбүүн Ишмаээлшье отололго хүүлэбэ. ²⁷Тэдэнэйдэ түрэһэн бүхы эрэшүүл, хари

газарһаа худалдажа абаһан бүхы богоолнууд тэрэ үдэр мүн лэ бэлгэеэ хүн дүүлбэ.

Эзэн Авраамда айлшан бууна

18

¹ Үдын наранай халуунда, Мамрээгэй сарса мододой дэргэдэ, майханайнгаа үүдэндэ Авраһаамай һуужа һуухада тэрээндэ Эзэн дахин үэгдэбэ. ²Авраһаам гурбан эрэ хүнэй зогсожо байхые хараба. Тэрэ гүйжэ ошоод, тэдээндэ газар хүрэтэр доро дохёод:

³ — Мэндэ амар, эрхим хүндэтэ айлшад! Алад бү үнгэрыт, манайда тогтожо хайрлыт! ⁴Таанадта хүлөө угааха уһа асарха. Модоной һүүдэртэ амархат. ⁵Тэрэ үедэтнай эдеэ хоол асархаб. Таанад холын замда үлэсхэлэн ябахагүйт. Манайда ерэһэндэт-най ехэ баяртайб, — гэбэ.

— Зай, һайн, — гэжэ тэдэ харюусаба. — Тиигэел даа.

⁶ Авраһаам майхандаа гүйжэ ороод, Сааррада хэлэбэ:

— Дары түргэн нэгэ тулам һайн талхаар хилээмэ болго.

⁷Хотондоо яаран тэрэ гүйжэ ошоод, эгээл һайн тарган тугал

шэлээд, тэрэнээ үүсэлжэ, түргөөр мяхан табаг бэлдэхэ дааба-ри за ра са даа үгэ бэ.

⁸ Бэлэн болоходонь, Авраһаам шара тоһо, һү, мяха айлшадтаа бариба. Тэдэнэй эдеэ хоол бариха үедэ өөрөө модоной һүүдэр-тэ зог собо.

⁹ — Саарра һамганшни хаанаб? — гэжэ тэдэнэр Авраһаамһаа асуу бад.

— Эндэ, майхан соо һууна, — гэжэ тэрэ харюусаба. ¹⁰ Тэдэ гурбанай нэгэн иигэжэ айладхаба:

— Би нүгөөдэ жэл энэл сагта шамда дахинаа бусахаб, тиихэ-дэмни Саарра хүбүүтэй болоод байха.

Саарра тэдэнэй арада, майханай үүдэнэй дэргэдэ байһан аад, эдэ үгэнүүдые дуулаба. ^иАвраһаам Саарра хоёр тиихэдэ үтэлһэн, Сааррын эхэнэрэй һарынхиншье гарахаяа болинхой һэн. ¹² Тиимэһээ Саарра энеэн алдаад, досоогоо бодобо: «Бидэ хоёр үтэли амитад юундэ залуу мэтэ хамта унтажа байхабиб-ди даа».

¹³ Зүгөөр Эзэн Авраһаамһаа асууба:

— Энэ Саарраш «үтэлһэн хүгшэн би хайшан гэжэ үхибүү түрэхэбиб» гэжэ юундэ энеэнэб? ¹⁴ Эзэн Бурханай шадахагүй юумэн бии юм аал? Би хэлсэһэн болзортоо ерэхэб, юһэ һарын үн гэр хэ дэ, Саарра хү бүү тэй бо лоод бай ха.

¹⁵ — Би энеэ гээ гүйл би, — гэжэ со шо һон, ай һан Саарра хэ лэ-бэ.

— Үгы, — гэжэ Тэрэ Сааррада харюусаба. — Ши досоогоо энеэ гээш.

¹⁶ Айл шад һуу ри һаа бодожо, Со дом хото шэг лэ бэ. Ав ра һаам тэдэ ниие үдэшэн ябал саба.

¹⁷Содом хотын харагдахада, тэдэ гурбанай нэгэн болохо Эзэн иигэжэ үгүүлбэ:

— Юу хэхээ байһанаа Авраһаамһаа нюуха хэрэг бии юм гү?

¹⁸ Уг удамыень бодото дээрээ агууехэ, хүсэтэй арад болгожо, тэдэнээр дамжуулан, орон нютаг бүхэнэй улад зондо һайн һай-ханиие хүртөөн, баяр жаргал үреэхэб. ¹⁹ Үгы, Би нюухагүйб. Ав-раһаамые Би шэлэн һунгахадаа, тэрэниие өөрынгөө үхибүүдтэ мүн хамаг үри һадаһадтаа Минии зааһан замаар ябаха, хододоо үнэн шударга сэдьхэл түхөөхэ тухай захижа, һургажа байхынь тула шэлээ һэм. Тиимэ ябаа һаань, Би тэрээндэ найдуулһан ха-магые бэелүүлхэб.

²⁰ Тиигээд Эзэн иигэжэ айладхаба:

— Содом болон Гоморра хотонуудай зоной муухай үйлэ хэрэ-гүүд хэмһээ хэтэрээ: нүгэл шэбэлынь тэсэшэгүй хүндэ болобо.

²¹ Доошоо буужа, бултадаа тэдэ иимэ зэмэтэй гү, магад, булта бэшэ аалам гэжэ шалгахам.

²² Тиигээд Эзэнтэй суг ябаһан хоёр хүн Эзэниие болон Ав-раһаамые орхижо, Содом руу шэглэбэ. ²³ Авраһаам Эзэндэ дүтэлөөд:

— Зэмэтэй зонтой хамта Та гэмгүй зониие үгы хэхэ аалта? Энэ зүб гээшэ гү? ²⁴ Хэрбээ тэрэ муу зоной дунда ядахадаа табин гэмгүй хүнэй байбал, тэдэнэй түлөө хотые усадхангүй үнгэржэ болохогүй юм гү? ²⁵ Би үнэншэхэгүйб — тиимэ байхагүй! Та иимэ юумэ хэхэгүйт! Үнэн сэхэ, нүгэлгүй зониие дорой ябадалтай зо-лигуудтай хамта хосороохогүйт. Үнэн сэхэ ябаһан хүнүүд муу муухай хэрэг үүсхэгшэдтэй хамта хэһээлтэдэ хүртэхэ ёһогүй.

Тиимэ байхагүй! Хамаг дэлхэйн үйлэ шиидхэгшэ алдуута шиид-хэбэри абаха ёһогүйл! — гэбэ.

²⁶Тиихэдэнь Эзэн:

— Хэрбэеэ Би Содом хотодо табиншье гэмгүй хүниие олоо һаа, энэ хо тые дү мэхэб, — гэжэ ха рюу са ба.

²⁷ Авра һаам саа шань үргэлжэлүүлбэ:

— Эзэн Бурхамни! Би болбол Танай урда үнэһэн, шандаруу гээ-шэлби, гэбэшье зүрхэлжэ, Танаа иигэжэ гуйнаб. ²⁸Хэрбээ тэрэ хотодо таби арай хүрэхэгүй гэмгүй зоной байгаа һаань, табан хүнөөр үсөөн һаань, Та хотые бүхыдэнь усадхаха юм гүт?

Эзэн Бурхан:

— Зай, хэрбэеэ тэндэ дүшэн табан гэмгүй хүниие олоо һаа, хотые үгы хэхэгүйб, — гэжэ үгүүлбэ.

²⁹ Авра һаам:

— Теэд тэндэ гэнтэ гэмгүй дүшэн хүн олдобо гэлэй? — гэжэ үргэлжэлүүлбэ.

Тии хэдэнь Эзэн Бурхан:

— Дүшэшье байгаа һаань, Би хотые дайрахагүйб, — гэжэ харюу саба.

³⁰ Авраһаам да хин:

— Хэлэһэндэм минии Эзэн бү уурлаг. Гэнтэ тэндэ гэмгүй гушан хүн олдобо гэе? — гэжэ гуйба.

Эзэн Бурхан:

— Хэрбэеэ тэндэ гэмгүй гушан

хүниие олоо һаа, энэ хото балгааһа хайрлахаб, — гэбэ.

³¹ Авраһаам:

— Эзэмни! Танһаа дахин асуухыем зүбшөөгыт. Гэнтэ тэндэ оройдоол хорин гэмгүй хүнэй байгаа һаань яахабта? — гэжэ асуу ба.

Тии хэдэнь Эзэн Бурхан:

— Хорин хүнэй түлөө хотые хайрлахаб, — гэһэн харюу үгэ-

бэ.

³² Авра һаам да хин:

— Эзэмни намда бү уурлаг, дахин Танһаа зүрхэлжэ асууя. Гэнтэ тэндэ арбахан лэ гэмгүй хүнэй байбал, Та хотые усад-хангүй үлөөхэ гүт? — гэбэ ха.

Эзэн:

— Зай, тэрэ арбан хүнэй түлөө хотые дүмэхэб, — гээ һэн.

³³ Энээнэй һүүлээр Эзэн Авраһаамые орхин ошожо, Авраһаам гэр тээ бу са ба.

Лоодой, Содом ба Гоморрын хуби заяан

19

¹ Тэнгэриин хоёр элшэ тэрэ үдэшэ Содом хото ерэбэ. Тэрэ үедэ Авраһаамай дүүгэй хүбүүн Лоот хотые хүреэлһэн үндэр хэрэм ханын үүдэнэй хажууда һуужа байгаа. Аяншадые ха рам саа раа тэрэ һуу ри һаа бодожо, доро до хин хэ лэ бэ:

² — Хүндэтэ айлшад, мэндээ! Аян замтнай амгалан гү? Хайраа-раа орхингүй, минии, танай богоолой, гэртэ орыт. Манайда хо-нолго табижа, хүлөө угаажа амараад, эдеэ хоол барихыетнай уринаб. Тиигээд үглөөгүүр аян замдаа гарана бэзэт.

— Үгы, — гэжэ тэдэ харюусаба. — Танайда орожо, түбэг уша-раажа байһамнай үлүү. Бидэнэй газаашье хоноходо болохо.

³ Зүгөөр Лоот тэдэниие ехэл гуйба, тиихэдэнь тэдэ зүбшөөжэ, Лоот гэгшын гэртэ ошобо. Лоот тэдээндэ эдеэ хоол бэлдэжэ, хилээмэ барижа хүндэлбэ.

⁴ Унтарида ороодүй байхадань, Содом хотын үбгэн, залуу-гүй бүхы эрэшүүл Лоодой гэрые бүһэлжэ зогсоод, ⁵тэрэниие дуудан:

— Танайда үдэшэ ерэһэн зон хаанаб? Наашань тэдэниие гарга! Одоо бидэ зоргоороо тэдэниие эдлэхэбди! — гэжэ хаш-харал да ба.

⁶ Лоот өөрөө тэ дээн дэ га раад, гэ рэйн гээ үүдэ нюр гаа раа ту-лан, ⁷хэлэбэ:

— Нүхэдни, иимэ муухай үйлэ бү хыт! ⁸ Эрэ хүниие үшөө үзөөгүй хоёр басагад намда бии. Эдэ үхидөө таанадта үгэнэл-би, юушье тэдэнтэй хэгты, зүгөөр минии гэртэ орогшодой ойро бү хүрэгты!

⁹ — Тонило! — гэжэ тэдэ һүхирэлдэбэд. — Хэн аад, маанадые захирха болообши? Бидэ шамтай энээнһээ дороор аашалхабди!

Тэдэнэр Лоодые түлхин, гэрэйнь үүдэ эбдэхээр дугташал-да ба.

¹⁰ Гэртэ байһан хоёр тэдэ эрэшүүл үүдэ онгойлгон, Лоодые досоошонь татажа оруулаад, үүдэ хаажархиба. ^иХарин газаа байгша бүхы эрэшүүлые, ехэ багагүй, бултыень харахагүй һохор болгобо. Хэдышье оролдоо һаа, тэдэнэр үүдэ оложо ша да ха гүй бо ло бо.

¹² Айлшад Лоодто:

— Энэ хотодо шинии гэхэ үшөө хэд бииб? Хүрьгэд, хүбүүд, басагад болон үшөө түрэл гаралаа бултыень эндэһээ дахуулан гарга! ¹³Эзэн энэ хотын зоной бузар муухай аашанууд тушаа дуулаһан ушарһаа маанадые эльгээжэ, хотые үгы хэхэ даабари үгөө, — гэжэ хэлэбэ.

¹⁴ Лоот ошожо, басагадтайнь гэрлэхэ заяатай хүбүүдтэ хэлэ-бэ:

— Дары түргэн энэ хотоһоо гаража ошогты! Эзэн энэ хотые үгы хэхэнь!

Теэд тэдэ Лоот шоглон наадаба гэжэ һанаба.

¹⁵ Үүр сайжа эхилбэ. Бурханай элшэнэр Лоодые яаруулба:

— Һамгаяа, хоёр басагадаа абаад бушуу яба! Үгы һаа, энэ нү-гэл шэ бэл шэн гээ һэн хото бал гаа һан тай хам та хо сор хош!

¹⁶ Зүгөөр Лоот яаха гээшэб гэжэ бодолгото болон удаарба, хүдэлбэгүй. Эзэнэй Лоодые хайрлаһан ушарһаа Бурханай тэдэ хоёр элшэнэр Лоодые, тэрэнэй һамга болон хоёр басагадыень гарһаань хүтэлэн, хотоһоо гаргаба.

¹⁷Тиигээд тэдэ элшэнэрэй нэгэн Лоодой гэр бүлэдэ хан-дажа:

— Амиды үлэхэ гэбэл, эндэһээ түргэн тэрьедэгты! Гэдэргээ эрьежэ бү харагты, талада ошожо зогсожо бү байгты! Хада өөдэ түргөөр гарагты! Үгы бол, таанад хосорхот! — гэжэ захирба.

¹⁸ Теэд Лоот:

— Ноёмни! Би тэндэ ошожо шадахагүйб. ¹⁹Таанад намайе энэ-рэн хайрлажа, ами наһыем абаржа, һайе хэһэншье һаатнай, би тэрэ холын хада уула руу хүрэжэ үрдихэгүйлби. Тэндэ хүрэхым урда тээ аймшагтай һүйд намайе хүсэхэ, хосорхолби! ²⁰Тээ тэрэ багахан тосхон байна. Тиишээ би гүйһүүлби, үсөөхэн зонтой тэндэ би амиды мэндэ үлэһүүлби, — гэжэ гуйба.

²¹ — Зай, тиигэ, — гэбэ Бурханай элшэн. — Таанадай хүрэжэ ошотор бидэ тэрэ тосхониие усадхангүй байхабди. ²²Зүгөөр ехэ яаралтай тиишээ гүйхэ хэрэгтэй. Таанадай тэндэ хүрөөдүйдэ бидэ хэрэгээ эхилхэ аргагүйбди.

Энэ тосхон бага байһанһаа «Цоар», оршуулбал, «Бишыхан» гэжэ нэрлэгдэн хэй.

²³ Наранай мандажа байха үедэ Лоот Цоар тосхондо хүрэбэ.

²⁴ Гэнтэ Эзэн бусалжа байһан хүхэр огторгойн орьёлһоо аадар мэтэ Содом ба Гоморра хотонууд руу адхажа, ²⁵ тэдэ хоёр хотые, оршон тойронхи газар, ажаһуугша хүн зониие, хамаг ургасые үгы хэбэ.

²⁶ Лоодой һамган үбгэнэйнгөө арада ябаһанаа гэдэргээ эрьен хара ха даа, тэрэ дары даб һан ба ха на болон зог сошо бо.

²⁷ Нүгөөдэ үглөөгүүрнь Авраһаам эртэ бодожо, Эзэнтэй хөөрэлдэжэ байһан газартаа ерээд, ²⁸Содом ба Гоморра хотонуу-дай бай һан тала га за рые шэр тэн ха ра ба: хаа-хаанагүй үнэ һэн согһоо үдхэн хара утаан бааян һуунагтажа байба.

²⁹ Энэ тала дайдын хото һууринуудые үгы хэхэдээ, Бур-хан Авраһаамые һанаандаа оруулжа, Лоодые абарһан бо-ло но.

³⁰ Лоот Цоар тосхондо удаан ажаһуухаяа айжа, хоёр басагадаа абаад, хада уулада гаража, агы нүхэн соо байрлаба.

³¹ Нэгэ үдэр ехэ басаганиинь дүүдээ хэлэбэ:

— Эсэгэмнай үтэлжэ үбгэржэ байна, дахин гэрлэхэгүйнь лабтай. Харин эндэ ши бидэ хоёрто ямар эрэ хүн олдохоб даа?

³² Эсэгэеэ архяар һогтоогоод, тэрээнтэеэ унтая. Тиигэбэл, эсэ-гынгээ уг удамые үргэлжэлүүлхэбди.

³³ Дүүнь зүбшөөжэ, һүни болоходо, тэдэ эсэгэдээ архи уулгажа һогтообо. Эгэшэнь ерэжэ, эсэгэтэеэ унтаба, харин тэрэнь шал һог туу соо гоо юуншье боложо бай һые ойл го бо гүй — хай шан гэжэ унтахаяа ерэһыеншье, яагаад ошоһыеншье.

³⁴ Үглөөдэр эгэшэнь дүүдээ хэлэбэ:

— Үнгэрэгшэ һүни би эсэгэтэеэ унтааб. Энэ һүни эсэгэеэ дахин архи уулгажа һогтоое, ши ерэжэ, тэрээнтэй унтахаш. Тиигэбэл, бидэ эсэгынгээ уг удамые үргэлжэлүүлхэбди.

³⁵ Дахинаа тэдэ эсэгэдээ архи уулгажа һогтообо. Бага баса-ганиинь ерэжэ, эсэгэтэеэ унтаба, харин тэрэнь юун боложо байһые ойлгоогүй — хайшан гэжэ тэрэнэй хэбтэһыень, яагаад, хэды дээ ошоһыеньшье.

³⁶ Тиигэжэ Лоодой хоёр басагад эсэгэһээ хээлитэй болоо һэн. ³⁷ Эгэшэнь хүбүү түрөөд, тэрэнээ Моаав гэжэ нэрлэбэ. Тэрэнь моаав обог зоной элинсэг эсэгэ болоно. ³⁸Дүү басаганиинь баһа хүбүү түрөөд, тэрэнээ Бэн-Аммии гэжэ нэрлэбэ. Тэрэ амоонхидой элинсэг эсэгэ болоно.

Авраһаам һамгантаяа ба Авимээлэх

20

¹ Авраһаам урагшаа нүүжэ, Кадээш ба Шүүр хотонуу-дай хоорондо тогтон байһанаа Гераар хотын дэргэдэ һуурижаба.

² Тэрэ нютагай зонһоо айжа, Саарра һамгаяа дүү басагамни гэжэ хэлэһэн ушарһаань Гераарай хаан Авимээлэх Сааррые бага ха тан бол гохоор ор дон доо аса руул ба.

³ Зүгөөр нэгэтэ һүни зүүдэн соонь Бурхан үзэгдэжэ, Авимээлэхтэ иигэжэ айладхаба:

— Энэ эхэнэрые абаһанайнгаа түлөө ши үхэхэш. Тэрэшни үбгэтэй ха юм.

⁴ Харин Авимээлэх Сааррые ордондоо асаруулһаншье һаа, тэрээнтэй унтажа үрдеэдүй байгаа. Тиимэһээ тэрэ Эзэниие иигэжэ гуйба:

— Эзэмни! Гэмгүй намайе болон минии зониие Та усадхаха гээшэ гүт?⁵ Тэрэ хүн өөрөө намда энэ эхэнэрые дүү басагамни гэжэ хэлээ юм. Эхэнэр өөрөө мүн лэ тиигэжэ хэлээ! Бэе болон сэдьхэлээрээ би ямаршье муу үйлэ хээгүйлби.

⁶ — Тиимэ, зүб, — гэжэ зүүдэн соонь Бурхан үгүүлбэ.— Ши гэмгүйш. Тиимэһээ Би энэ эхэнэрые эдлэхэ арга шэнээ шамда үгөөгүйб. Минии урда нүгэлтэй байха хэрэгһээшни зайлуулааб. ⁷Зүгөөр ши мүнөө тэрэниие үбгэндэнь бусаа. Тэрэшни гэгээн хүн, шинии амиды үлэхын тула уншалга хэхэ, тиихэдэнь Би шамайе ами ды мэндэ үлөөхэб. Хэрбээ тэрэниие үбгэндэнь бусаагаагүй һаа, өөрөөшье, шинии хамаг угшье хосорхо!

19:37-38 Еврей хэлэн дээрэ Моаав «эсэгэһээ», Бэн-Аммии «түрэлэймни хүбүүн» гэһэн удхатай.

⁸ Үглөө үглөөгүүр Авимээлэх түшэмэлнүүдээ дуудан, зүүдэеэ хөөрэбэ. Тэдэ ехэ мэгдэбэ.⁹ Удаань Авимээлэх Авраһаамые дуудажа асараад:

— Та маанадые яажа байна гээшэбта? Ямар юумээр би таниие гомдохоогообиб, юундэ намайе, хаан түрыем иимэ нүгэл руу түлхибэт? ¹⁰Юундэ иигээбта? — гэжэ зэмэлбэ.

¹¹ Авраһаам харюусаба:

— Энэ нютагай зон Бурханһаа айдаг гэжэ мэдэхэгүй ушарһаа би һамганайм түлөө намайе алаха гэжэ һанааб. Энэ нэгэ тала-һаа. ¹² Нүгөө талаһаа харабал, һамгамни нээрээ дүүмни юм. Тэрэ эсэгымни басаган, гансал ондоо эхэһээ гараһан. Тиигээд минии һамган болоһон юм. ¹³Зүгөөр эсэгынгээ гэрһээ гаража, аянда гара гэжэ Бурханай эльгээхэдэ, би һамгандаа иигэжэ хэлээ һэм: «Хаанашье ябаа һаа, ерэһэн газартаа намайе ахам-ни гэхэш».

¹⁴ Авимээлэх Авраһаамда һамгыень бусаажа үгэхэдөө, хэ-дэн хони, үхэр, эрэ, эхэ нэр за ра са на рые бэ лэг лэ бэ. ¹⁵ Тии гээд Авимээлэх Авраһаамда иигэжэ хэлэбэ:

— Зай, минии газар дайда танай урда. Дуратай газартаа ошожо байр лаг ты.

¹⁶ Сааррада тэрэ хэлэбэ:

— Таниие ордондоо асаруулһан гэм зэмээ сагааруулхын тула би ахадатнай эндэ байһан олон зоной нюдэн дээрэ мянган ше-кель сагаан мүнгэ үгэнэб.

^17-18Тиигээд Авраһаам Авимээлэхэй түлөө Бурханиие гуйжа, мүргэн зальбарба. Тиихэдэнь Авимээлэхэй бэень урдынхиһаа үлүү энхэ элүүр болобо. Авраһаамай һамган Сааррые ордон-доо оруул һан ушар һаань Авимээлэхэй ха та ниие, шэ бэг шэ нэ-рыень Эзэн үрэгүй болгожо, тэдэ хээлитэй болохоёо болиһон юм. Ха рин Ав ра һаа май гуй ха да, Эзэн тэдэ ниие да хин үрэ тэй болгожо, тэдэ үхи хүү гэ дые түрэжэ эхил бэ.

Авраһаам ба хүбүүдынь Исаак, Ишмаээл

21

 ¹ Эзэн хэлэһэн үгэдөө хүрэжэ, Сааррые һанаандаа оруу-м! лаад, үрэ үршөөн заяаба. ² Саарра хээлитэй болоод, Бурханай хэлэһэн болзорто, үтэлһэн Авраһаамда хүбүү түрэбэ.

³ Авраһаам хүбүүндээ Исаак гэжэ нэрэ үгэбэ.

⁴ Хүбүүнэйнгээ түрэһөөр долоон хоногой үнгэрһэнэй удаа Авраһаам Бурханай захиралтын ёһоор бэлгыень отолбо.

⁵ Исаагай түрэхэдэ Авраһаам зуу наһатай байгаа. ⁶Тиимэһээ Саарра иигэжэ хэлэбэ:

— Бурхан бидэндэ ёһотойл хошон баяр үршөөгөө. Дуулаһан хүн бүхэн эгшэтэрээ энеэхэл даа.

⁷ Саашань тэрэ иигэжэ нэмэбэ:

— Саарра хүүгэдые хүхүүлхэ, Авраһаам хүбүүтэй болохо гэжэ хэн тааха байгааб?

⁸ Хүбүүн томохон болобо. Хүхэнһөөнь гараһан үдэр Авраһаам ехэ найр хэбэ.

⁹ Нэгэтэ Саарра Египет ороной Һагаар эхэнэрһээ гараһан хүбүүнэй өөрынь хүбүүн Исаагые наадалжа байхые хараад,

¹⁰ Авра һаам да:

— Энэ шэбэгшэ эхэнэрые хүбүүнтэйнь хамта эндэһээ үлдэ! Угай зөөри хубаарилхада зарасын үри минии хүбүүн Исаагтай хамта угай эд зөөридэ хүртэхэ ёһогүй! — гэжэ хэлэбэ.

¹¹ Авраһаам Ишмаээл хүбүүнтэеэ хахасаха дурагүй байһан тула иимэ үгэнүүдые сэдьхэлээ үбдэн шагнаба. ¹² Зүгөөр Бур-хан тэрээндэ:

— Хүбүүн, зараса эхэнэр тухайгаа һанаагаа бү зобо. Сааррын хэлэһэн үгэ дуула! Юундэб гэхэдэ, шинии хүбүүн Исаагай үри һадаһад шинии жэнхэни уг удам болохо. ¹³ Харин зараса эхэ-нэрэйшни үри Ишмаээл гэдэг шинии хүбүүн мүн лэ байһан ушарһаа Би тэрэнэй үри һадаһадһаа бэеэ дааһан арад бии болгохоб, — гэжэ айладхаба.

¹⁴ Үглөө үглөөгүүр Авраһаам эртэ бодожо, Һагаарта хилээмэ үгөөд, годон арһаар оёһон амһарта соо уһа үргэлүүлээд, хүбүү-тэйнь хамта ябуулба. Һагаар хүбүүгээ хүтэлэн, Беэр-Шеэвэ гэдэг хээрэ тала руу шэглэн ошобо.

¹⁵ Тэрэ газараар удаан сагта түгэншэлэн ябахадань, тулам-тай уһа ниинь дуу һа ба. Һа гаар хү бүү гээ нэгэ һөөгэй һүү дэр тэ һуулгаад, ¹⁶харбаһан годлиин хүрэхэ зайда өөрөө ошожо һуу-гаад, «хүбүүнэйнгээ үхэхые хараха аргамгүй» гээд сурхирса уй лаба.

¹⁷ Ишмаээлэй бархиржа эхилхэдэ, Бурхан дуулаба, тиигээд Бурханай элшэн огторгойһоо Һагаарые ооголбо:

— Юун болооб, Һагаар? Бурхан хүбүүнэйшни бархирхые со-носоо, зоболонгыень хараа, тиимэһээ бү ай! ¹⁸Бодо һууриһаа, хүбүүндээ ошо, гартаа аба! Би тэрээнһээшни агууехэ арад бии бол гохоб.

¹⁹ Бурхан нюдыень нээжэ, Һагаар худаг обёорбо. Тэндэ ошожо, ам һар та яа уһаар дүүр гээд, хү бүүн дээ асаржа ун да луул ба.

²⁰ Тэрэ сагһаа хойшо Бурхан энэ хүбүүе анхарба, хүбүүн хээ-рэ талада амидарһаар томо боложо, хожомынь һурша номоор мэргэн харбадаг хүн болоо һэн. ²¹Тэрэ Параан гэдэг хээрэ талада нүүжэ һуурижаба. Эхэнь тэрээндэ Египедһээ һамга асаржа үгөө һэн.

²² Тэрэ үедэ Гераар хотын хаан Авимээлэх сэрэгэйнгээ дарга Пихоол гэгшэтэй суг Авраһаамтай уулзажа, иигэжэ хэлэбэ:

— Юушье хээ һаатнай, танда Бурхан туһална. ²³ Намайе, ми-нии үхибүүдые, ашанарыемни мэхэлхэгүйб гэжэ Бурханай нэрээр тан гариглаг ты! Би тан да хэды һайн бай гаабииб, эгээл тиимээр намдашье, танда нютаг болоһон орон дайдадашье һай наар хан да хаб гэжэ тан га риглаг ты!

²⁴ Авраһаам тангариглаба. ²⁵Зүгөөр Авимээлэхтэ зарасана-райнь ху да гы ень бу ляа һан ту хай тэрэ гом дол ба ри ба.

²⁶ — Би энээн тухай юушье мэдэхэгүй байнаб. Та энээн ту-шаа намда үнинэй хэлэхэ еэ яагаабта? Би мүнөөл энээн тушаа танһаа дуулажа байһан ушарһаа тэрэ худагые хэн абааб гэжэ мэдэнэгүйб.

²⁷ Авраһаам Авимээлэхтэй хэлсээ баталан, хэдэн хони, үхэр үгэжэ, хэлсээгээ баталба. ²⁸ Авраһаам хонин һүрэгһөө долоон эмэ хурьга шэлэжэ абаба. ²⁹ Тии хэдэнь Авимээлэх асуу ба:

— Энэ долоон хони юундэ амяарынь илгабат?

³⁰ — Эдээниие абагты, — гэжэ Авраһаам харюусаба. — Эдэ энэ худаг минии байһанай гэршэ: би өөрөө малтаа һэм.

^31-32 Авимээлэх сэрэгэйнгээ дарга Пихоолтой хамта тэрэ долоон

21:31-32 Газарай энэ нэрэ гурбан удхатай: нэгэдэхеэр, энэ Тангаригай Худаг, хоёрдохёор, Долооной Худаг, гурбадахяар, Бүтээһэнэй Худаг.

эмэ хонидые абажа, хэлсээ баталаад, нютагаа бусаба. Тэдэнэй Гераар хото пелешет обог зоной нютагта оршодог бэлэй.

Авраһаам Авимээлэх хоёрой тэрэ худагай хажууда тангариг үргэжэ хэлсээ баталһан ушарһаа тэрэ газарта Беэр-Шеэвэ гэжэ нэрэ ол гогдо бо.

³³ Авраһаам Беэр-Шеэвэ нютагта томо мододые таряад, эгүү-ри дэ мүн хэ Эзэн Бур ха ниие хүндэлжэ, тэн дэ мүр гэдэг, үр гэл хэдэг болоо бэлэй.

³⁴ Иигэжэ Авраһаам пелешет обог зоной орон нютагта удаан сагта ажаһуугаа һэн.

Бурханда Авраһаамай үнэн сэхэ байлга

22

¹ Энэ болоһон ушарай удаа Бурхан Авраһаамые турша-ха яа шиидэжэ дуу да ха дань, Авра һаам:

— Би энэ байнаб! — гэбэ.

² Тии хэдэнь Бурхан ай лад хал буул габа:

— Ори ганса хайрата Исаак хүбүүгээ абаад, Мориааһ нютаг руу ошо. Тэндэ ошоходош, Би шамда нэгэ хада заажа үгэхэб. Тэрэ хада өөдэ гараад, хүбүүгээ Намда үргэл болгон ша-таа.

³ Үглөөдэрынь Авраһаам эртэ бодожо, элжэгэеэ унаад, хоёр залуу зарасые, мүн Исаак хүбүүгээ абаад, түлеэ бэлдээд, Бур-ханай зааһан газар нютаг зорибо.

⁴ Аян замдаа хоноһоор гурбадахи хоногтоо Авраһаам тэрэ газар дайдые холоһоо обёорбо.

⁵ — Эндээ үлэжэ, элжэгэдээ харан байгты, — гэжэ тэрэ зара-сануудтаа хэлэбэ. — Бидэ хүбүүнтэеэ хоюулан тиишээ ошожо, Бур хан даа мүргөөд бу са хаб ди.

⁶ Гүйсэд шатаалгатай үргэлэй гал дэгжүүлхэ түлеэгээ Авра-һаам Исаагайнгаа мүр дээрэ ашаба. Һүүлээрынь хэтэ сахюур, ху та га абаад, хада руу тэдэ хоюул ха наа зори бо.

⁷Ябажа ябахадаа Исаагай:

— Аба-аа! — гэжэ ооголходо, Авраһаам:

— Зай, хүбүүмни, юуб? — гэбэ.

— Хэтэ сахюуршье, түлеэншье манда бии, зүгөөр гүйсэд шатаал-гатай үргэлэй хурьган хаанаб? — гэжэ хүбүүниинь асууба.

⁸ — Хүбүүмни! Бурхан Өөрөө мэдэжэ олохо, — гээ бэлэй Ав-ра һаам.

Тиигээд тэдэ хоюулаа саашалба.

⁹ Бурханай заагша газар хүрөөд, Авраһаам тэндэ шулуугаар үргэлэй шэрээ барижа, дээрэнь түлеэ табяад, Исаак хүбүүгээ ооһороор хүлижэ, түлеэн дээрэ хэбтүүлбэ. ¹⁰Тиигээд хүбүүгээ алахаяа хутагаяа тэрэнэй далайхадань, ^иЭзэнэй элшэн огтор-гой һоо ооголбо:

— Авраһаам! Авраһаам!

— Биб! — гэжэ тэрэ харюусаба.

¹² — Тэрээндээ гар бү хүрэ! — гэжэ Эзэнэй элшэн хэлэбэ. — Боли! Хайрата ганса хүбүүгээ Намда үргэхэһөө татагалзаагүй байһан дээрэһээш На майе хүн дэл дэг гэжэ Би мэдэбэб.

¹³ Авраһаам толгойгоо үргэхэдөө, һөөг бургааһанда эбэрээ-рээ хадуугдаһан хуса гэнтэ обёорбо. Тэрээндэ ошоод, хусые хүбүүнэйнгээ орондо гүйсэд шатаалгатай үргэл болгон тэрэ үргэбэ.

¹⁴ Эзэнэй иигэжэ хуса үгэһэн ушарһаа Авраһаам тэрэ газарые «Эзэн хэрэгтэй зүйл үгэдэг» гэжэ нэрлэбэ. Мүнөөшье болотор «тахилгатай уула дээрэ хэрэгтэй юумээр Эзэн хангажа үгэдэг» гэһэн яряа үгэ бии юм.

¹⁵ Эзэнэй элшэн огторгойһоо Авраһаамда хоёрдохёо ханда-ба:

¹⁶ — Эзэн иигэжэ айладхана: «Би шамда Өөрын нэрээр тан-гаригланаб. Ори ганса хүбүүгээ хайрлангүй намда үргэхөөр бэлэн бай һа найш түлөө ¹⁷ Би шамайе угаа үреэхэб! Шинии уг удамые огторгойн одо мүшэд, далайн эрьеын элһэн мэтэ тоо томшогүй олон болгохоб. Шинии үри һадаһад дайсадаа даража, газар уһыень эзэлэн абаха. ¹⁸Минии үгые дуулаһанайш түлөө шинии уг удамаар дамжан, үндэһэ яһатан бүхэн Минии үреэл хай ра да хүр тэхэ».

¹⁹ Энээнэй удаа Авраһаам хүбүүнтэеэ хамта хоёр залуу зара-санартаа бусажа, Беэр-Шеэвэ нютагаа хариба.

Авраһаам иишэ-тиишээ нүүжэ ябахаяа болижо, Беэр-Шеэвэдэ удаан сагта ажаһуугаа бэлэй.

Нахоорой үри һадаһад

²⁰ Хэдэн сагай үнгэрһэн хойно Авраамда иимэ мэдээн дуул-даба:

— Танай аха Нахоорой һамган Милка олон хүбүүдые түрөө.

²¹ Ууган хүбүүн Үүц, тэрэнэй дүү Бүүц, Кемуээл (һүүлдэнь Араам гэжэ хүбүүтэй болоо һэн), ²²Кээсэд, Хазоо, Пилдааш, Идлааф болон Бетуээл гэгшэд хүбүүдынь болоно.²³ (Һүүлдэнь Бетуээл гэрлэжэ, Ривкаа гэжэ басагатай болоо һэн). Авраһаамай аха Нахоорто эдэ найман хүбүүдые Милка түрэжэ үгэһэн байна.

²⁴ Нахоор Реумаа гэжэ нэрэтэй нэгэ бага һамгантай байгаа. Тэрэнь Нахоорто Теваах, Гахаам, Тахааш ба Маһахаа гэжэ дүр бэн хү бүү дые түрөө бэ лэй.

Сааррын наһа баралга

23

 ¹ Саарра зуун хорин долоо наһатай болоод, ²Ханаһаанай газар дайдада, Хириат-Арба хотодо (мүнөө Хевроон гэгдэдэг) наһа бараба. Авраһаам дээрэнь уйлан гашуудан байгаа һэн. ³Тиигээд тэрэ бэеһээнь холодон, хиит обог зондо иигэжэ хан даба:

⁴ — Би танай нютаг руу зөөжэ ерэһэн хариин хүн байһан ушар-һаа үмсын газаргүйб. Һамгаяашье хүдөөлүүлхэ газаргүй байнаб. Наһа бараһан хүнөө хүдөөлүүлхэ газар намда худалдыт.

⁵ Хиит обог зон тэрээндэ иигэжэ харюу үгэбэ:

⁶ — Нүхэр, ду раараа боло. Ши хүндэтэй, Бурханай хайратай хүнши. Манай газарай хамагай һайн хада уула шэлэжэ, тэндэ һамгаяа хүдөөлүүлэ. Эрхим хүндэтэ шамһаа хүдөөлүүлгын газар хэншье харамнажа байхагүй.

⁷Тиихэдэнь Авраһаам бодожо, хиит зондо доро дохибо. ^8-9 Тиигээд тэрэ иигэжэ хэлэбэ:

— Хэрбэеэ таанад бултадаа намда һамгаяа хүдөөлүүлхэ зүбшөөл үгэжэ байгаа хадатнай, би үшөө нэгэ иимэ гуйлтатайб: Цохаарай Эфроон гэдэг хүнэй үмсын газар болохо таряалантай зэргэлээд Махпелаа гэдэг агы нүхэн бии. Тэрэ агы нүхэ намда

худалдахыень Эфроондо хэлыт. Таанадай хараһаар байтар дүүрэн сэнгыень сүм түлөөд, тэрэ газар худалдажа абахаб.

¹⁰ Тэрэ үедэ хиит обогой зон хотын бартаануудай хажууда суглаа хэжэ байгаа. Эфроон өөрөө тэндэ байһан ушарһаа Ав-ра һаам да иигэжэ харюусаба:

¹¹ — Үгы, нүхэр! Һайн хүн боложо, энэ газар агытайнь хамта намһаа бэлэг болгон аба. Минии угайхид гэршэ болохо: би энэ газараа һамгаяа хүдөөлүүлхыеш бэлэглэнэб!

¹² Авраһаам эдэ зондо доро дохёод, ¹³ олоной шагнаһаар бай-тар Эфроондо:

— Эрхим хүндэтэ Эфроон! Үгыемни шагныш даа. Би тэрэ га-зарай түлөө мүнгэ түлэһэнэйл удаа наһа бараһан хүнөө тэндэ хүдөөлүүлхэб, — гэбэ.

¹⁴ Эфроон Авраһаамда:

¹⁵ — Эрхим хүндэтэ Авраһаам! Намайе шагна. Тэрэ газар дүрбэн зуун шекель сагаан мүнгэн үнэ сэнтэй. Энэ болбол шамдашье, намдашье ехэ мүнгэн бэшэ. Нүгшэһэн хүнөө тэндэ хүдөөлүүлыш даа, — гэжэ хэлэбэ.

¹⁶ Авраһаам Эфрооной хэлэһые шагнаад, хиит обогтоной бул-танайнь дуулааша мүнгэнэй тэрэ тоое — тэрэ үеын дүрбэн зуун шекель сагаан мүнгэ шэгнэжэ, Эфроондо барюулба. ^17-20 Иигэжэ Авраһаам Ханаһаан орон нютагай Мамрээгэй, ондоогоор хэлэбэл, Хевроон хотын, зүүн талада оршодог Махпелаа гэ-дэг газарые агытайнь, ой модотойнь Эфроонһоо худалдажа абаба. Энэ бүгэдын Авраһаамай үмсын зөөри болоһые хотын бартаануудай дэргэдэ байгша хиит обог зон нэгэн дуугаар ба-тал ба.

Удаань Авраһаам Саарра һамгаяа тэрэ хадын агы соо хү-дөөлүүлээ бэлэй.

Исаагай гэрлэлгэ

²⁴

¹ Эзэн Авраһаамые бүхы үйлэ хэрэгтэнь үршөөн үреэн

байба. Үндэр наһатай болоходоо, тэрэ ²гэр байрынь

24:2 Бэлгэдээ гараа табин тангариглаха гээшэ үри һадаһадайнгаа үнэржэхэ шанараар тангариглаха гэһэн удхатай.

түлөө харюусадаг ахалагша зарасаяа нэгэтэ дуудаад, иигэжэ хэ лэбэ:

— Хоёр гуяымни хоорондо гараа табяад, ³Исаак хүбүүндэмни һамга оложо үгэхэб гэжэ огторгой газар хоёрые бүтээһэн Эзэн Бурханай нэрээр тангаригла. Тиихэдэ минии мүнөө ажаһуужа байгша орон нютагай энэ ханаһаан обог зоной басага бэшэ,

⁴ харин минии түрэһэн нютаг Месопотами руу, түрэлнүүдтэм-ни ошожо, тэн дэһээ Исааг та һам га асархаш.

⁵ Ахалагша зарасань асууба:

— Хэрбэеэ басаганай намтай иишэ энэ газар ерэхэ дурагүй һаань, яахабиб? Танай хүбүүе гаража ерэһэн анханай нютаг-татнай абаашажа болохо гү?

⁶ — Тиигэжэ огто болохогүй! — гэжэ Авраһаам харюусаба. — Ми-нии хүбүүе тиишэнь бү эльгээ! ⁷ Эзэн, юртэмсын Бурхан, намайе түрэһэн нютаг, түрэл гэрһээм хариин газар абаашахадаа, «Би шинии үри һадаһадта энэ орон нютагые үмсын эдлэлэй болгон үгэнэб» гэжэ тангариглаа юм. Эзэн Бурхан тэнгэриин элшэеэ эльгээн, шинии аян зам заажа үгэхэ, зохёохо бэзэ. Тиихэдэнь ши тэндэһээ хүбүүндэмни һамга олохо бэзэш. ⁸Хэрбээ басага-най наашаа ерэхэһээ татагалзаа һаань, ши үгэһэн тангаригһаа сүлөөб гэжэ өөрыгөө тоолоорой. Харин минии хүбүүе энэ орон нютагһаа гаргажа, тиишэнь абаашан байрлуулжа яабаш болохо гүй!

⁹ Эзэнэйнгээ хоёр гуяын хоорондо гараа табяад, зарасань за-хяа ень бэе лүүл хэб гэжэ тан га риг ла ба.

¹⁰ Һүүлээрнь ахалагша зарасань эзэнэйнгээ мал һүрэгһөө арбан тэмээ, зөөриһөөнь янза бүриин бэлэг болохо эд абаад, хэдэн за раса тай хам та Араам-Наһараим ошожо, Ав ра һаа май аха Нахоорой байдаг хото руу шэглэбэ.

¹¹ Үдэшэлэн тээшэ тэрэ хотын захада оршодог худагай хажууда ерээд, тэмээнүүдээ һэхэрүүлэн байлгаба. Тэрэ үедэ хэдэн эхэ-нэрнүүд уһанда худагта ерэжэ ябаба. ¹²Тиихэдэнь Авраһаамай зараса иигэжэ Эзэниие гуйба:

— Эзэн Бурхан, минии эзэн Авраһаамай Бурхан! Авраһаам эзэндэмни үршөөл хайраяа үзүүлжэ, зориһон хэрэгыемни мүнөөдэр бүтэмжэтэй болгыт! ¹³ Харыт, би мүнөө худагай дэр-гэдэ байнаб. Энэ хотын басагад уһа худагһаа абахань. ¹⁴Эдэ басагадай хэн нэгэндэ «домбоһоошни уһа уухыем зүбшөөгыш» гэхэб. Хэрбээ тэрэ басаганай «уугыт. Энэ һамбаанда би тэмээ-дыетнай уһалхаб» гэжэ хэлээ һаань, Исаагта Танай үршөөгшэ басаганай энэ мүн байһые танихаб. Тиигэжэ Та минии эзэндэ үршөөл хайраяа үзүүлжэ, хүсэлынь бэелүүлһыетнай би лаб ойл гохоб.

¹⁵ Аха лаг ша за ра сын иигэжэ Эзэ ниие гуйжа бай тар мүр дээ-рээ домботой Ривкаа басаган худагта дүтэлбэ. Ривкаа болбол Авраһаамай аха Нахоор болон Милка һамганайнь түрэһэн хүбүүн Бетуээлэй ба са ган бэлэй. ¹⁶ Тэрэ айхабтар сэбэрхэн, эрэ хүниие үшөө мэдээгүй басаган байгаа. Худагһаа домбоёо уһаар тэрэ дүүргээд, дээшэлбэ. ¹⁷Авраһаамай ахалагша зараса хойноһоонь гүйжэ ошоод, гуйба:

— Домбоһоошни уһа уухыемни зүбшөөгыш!

¹⁸ Ривкаа зүбшөөжэ, домботой уһаяа гарһаа табингүй, тэрэниие ундалуулба. ¹⁹Һүүлээрынь тэрэ иигэжэ хэлэбэ:

— Би мүнөө тэмээнүүдтэтнай уһа асархаб, тэдэ дураараа

уу^г-

²⁰ Домбо соо үлэһэн уһые худагай хажууда байһан тэбшэдэ тэрэ эюулээд, худаг хэдэн дахин ябажа, тэмээнүүдыень уһалба.

²¹ Ахалагша зараса үгэ хүүргүй тэрэниие адаглан хаража, «Эзэн энэ басага шэлээ гү, сохом үнэн гү?» гэжэ досоогоо шэбшэжэ байгаа һэн.

²² Тэмээдэй садатараа уһалһанай һүүлээр тэрэ ахалагша за-раса басаганда хахад шекель хэмжүүрэй алтан сахариг, арбан шекель хэмжүүрэй хоёр алтан бугааг үгөөд, ²³ асуу ба:

— Хэнэй басаган гээшэбши, хэлыш? Танай гэртэ хонохо га-зар олдохо гү?

²⁴ Тэрэнь ха рюу са ба:

— Би Бетуээлэй басагамби. Минии аба Бетуээл хадаа Нахоор Милка хоёрой түрэһэн хүбүүн юм. ²⁵Хашаа соомнай үбһэ тэжээл эл бэг. Гэр тэм най хо но хо газаршье ол до хо. Ма най да ошог ты.

²⁶ Тиихэдэнь Авраһаамай зараса үгыень һайшаажа, Эзэндэ һү гэдэн мүргөөд, ²⁷ иигэжэ хэлэбэ:

— Эзэн Бурхан, минии эзэн Авраһаамай Бурхан, эзэниием-ни орхёогүй байһандатнай баясан мүргэнэб! Та минии эзэндэ үршөөл хайраяа бэлэглэжэ, найдуулһанаа бата гэршэлбэт! Намайе эзэнэймни түрэл саданарта сэхэ асараат!

²⁸ Ривкаа гэртээ бушуу гүйжэ, эжынгээ түрэлнүүдтэ бултыень хөөрэбэ. ^29-30 Ривкаагай түрэһэн аха Лаваан дүү басаганайнгаа һиихэ, бугааг хараад, ерэгшэ хүн юун тухай хэлээб гэжэ дуулаад, ху даг тээ шэ яа ран ошо бо. Ав ра һаа май за ра са ху да гай дэр гэдэ тэмээдтэеэ байһаар һэн. ³¹Лаваан тэрээндэ иигэжэ хэлэбэ:

— Эзэнэй үреэлтэй та юундэ хээрэ зогсонобта? Манайда ошогты. Би таниие гэртээ оруулжа, тэмээдтэтнай тэжээл үгэ-хэб, хашаа бэлэн байна.

³² Авраһаамай зарасанар гэртэнь ошожо оробо. Лаваан тэмээ-нүүдэйнь ашаа буулгаад, үбһэ тэжээлтэй хашаа руу оруулба. Тиигээд тэрэ айлшандаа мүн суг ябаһан зондонь хүлөө угааха уһа үгэбэ. ³³ Удаань тэрэ айлшадта эдеэ табиба, зүгөөр Авраһаа-май ахалагша зараса иигэжэ хэлэбэ:

— Зориһон хэрэгээ хэлэнгүй би эдеэлхэгүйб.

— Хэлыт, — гэжэ харюу үгтэбэ.

³⁴ Тии хэдэнь тэрэ хөөрэжэ эхилбэ:

— Би Авраһаамай зарасанарайнь нэгэн гээшэб. ³⁵Минии эзэниие Эзэнэй үреэһэн ушарһаа тэрэ угаа баян хүн боложо, һү рэг олон мал тай, алта мүнгөөр эл бэг, эрэ, эхэ нэр за ра са на-раар олон болоо. ³⁶ Саарра, минии эзэнэй һамган, эзэнэймни үн дэр на һатай бо лоод бай ха да, хү бүү тэрээн дээ түрэжэ үгөө һэн. Тиигээд минии эзэн хамаг олоһон эд зөөриеэ, баялигаа хүбүүндээ дамжуулан үгөө. ³⁷ Эзэмни тэрэ хүбүүндээ һамга олгуулхаяа намайе иишэнь ябуулаа. Би тэрээндэ хэлэһэнэйнь ёһоор хэрэг бүтээхэб гэжэ тангариглаа һэм. «Минии мүнөө ажаһуужа байгааша Ханаһаан нютагай басага хүбүүндэмни хадамлажа болохогүй. ³⁸Харин түрэһэн орон нютагтам ошоод, тэндэһээ хүбүүндэмни һамга оложо абаарай» гэжэ тэрэ захираа.

³⁹ Би эзэн һээ асуу гаа һэм: «Хэр бэеэ ба са га най нам тай яба хаа арсаа һаань, яахабиб?» ⁴⁰ Тиихэдэмни тэрэ иигэжэ харюусаа һэн: «Бүхы наһандам Эзэн намда үршөөл хайраяа үзүүлэн байгаа. Тэрэ элшэеэ шамда эльгээжэ, зориһон хэрэгыеш ураг-шатай болгохо ушарһаа ши эсэгымни түрэл саданар сооһоо минии хүбүүндэ һамга оложо шадахаш. ⁴¹Зүгөөр тэндэһээ шинии олоһон басагые түрэлхидэйнь наашань табихагүй байгаа һаань, ши намда үргэһэн тангаригһаа сүлөө болохош». ⁴²Тиигээд мүнөөдэр худагта ерээд байхадаа, би Эзэниие иигэжэ гуйгааб: «Эзэн Бурхамни, минии эзэн Авраһаамай Бурхан! Та мүнөөдэр хэрэгыемни бүтээлсэжэ үгыт. ⁴³Минии эндэ, худа-гай хажууда байхада худагһаа уһа абахаяа басаганай ерэбэл, «домботой уһанһаашни уухыем зүбшөөгыш» гэжэ гуйхаб.

⁴⁴ «Уугыт. Танай тэмээнүүдшье уһалаг» гэжэ харюусаһан баса-ган эзэ нэйм ни хү бүү нэй һам ган бол гохоор Та най заа һан тэрэ басаган мүн гэжэ ойлгохоб». ⁴⁵ Иигэжэ минии досоогоо Эзэн Бурхантай хөөрэлдэжэ байхада Ривкаа басаган мүр дээрээ домбо табинхай ерэжэ, худагһаа уһа абаба. Би тэрээнһээ уһа эрибэб. ⁴⁶Басаган тэрэ дороо домбоёо мүрһөө буулгажа, хэлэбэ: «Уугыт. Би тэмээнүүдыетнай уһалхам». Би ундаа харяабаб, тэ-рэмни уһа асаржа, тэмээдыемни ундалуулба. ⁴⁷«Хэнэй басаган болонош?» — гэжэ асуухадам, «Бетуээлэй басагамби. Бетуээл хадаа Нахоор Милка хоёрой хүбүүн», — гээд тэрэ харюусаа. Тиихэдэнь би басаганда хамарай һиихэ мүн хоёр бугааг үгөөб. ⁴⁸ Тиигээд һүгэдэн унажа, Эзэндэ зальбарааб. Эзэн Бурхандаа, минии эзэн Авраһаамай Бурханда, намай сэхэ замаар иишэнь асаржа, эзэнэймни хүбүүндэ тэрэнэй угай басага һамган болгожо абаашахыем үреэн үршөөн байһандань баяр хүргэн мүргэбэб, ёһолон магтабаб. ⁴⁹Мүнөө таанадай харюу хүлеэнэб: минии эзэндэ үнэн шударга, һайхан сэдьхэлтэйгээр хандажа, хүбүүн-дэнь һамган болгон Ривкаае үгэхэ гүт? Үгэхэгүй, ябуулхагүй гээ һаа, нюунгүй хэлэжэ үгэгты. Танай харюуе хүлеэн бай-наб.

⁵⁰ Ривкаагай эсэгэ Бетуээл, ахань Лаваан иигэжэ харюуса-бад:

— Энэ Эзэнэй үршөөгшэ хэрэг һэн тула бидэ юу хэлэхэбиб-ди. ⁵¹ Ривкаа басаган урдатнай байна.Тэрэниие абаад ошогты. Эзэнэй заяата шиидхэбэри бэелэг, тиигээд эзэнэйтнай хүбүүн басагаарнай һамга хэг лэ.

⁵² Энэниие дуулаад, Авраһаамай зараса Эзэндэ мүргэн һү-гэдэбэ.⁵³ Тиигээд тэрэ зараса үнэтэй һайхан хубсаһа, алта мүнгөөр хэһэн гоёолто гаргажа, Ривкаагай аха эжы хоёрто бэлэг болгон бариба.

⁵⁴ Тиигэһэнэй һүүлээр тэдэ зарасанар тэндэ эдижэ, уужа һайн хоноод, үглөөгүүрынь бодожо, иигэжэ хэлэбэ:

— Бидэ Ривкаае абажа, гэртээ бусахамнай.

⁵⁵ Ривкаагай аха эжы хоё рынь ха рюу са ба:

— Бү яарыт даа. Басагамнай маанадаар арбаншье хоног байг лэ. Тиигээд лэ ябана бэзэ.

⁵⁶ — Эзэн бидэндэ ехэ туһалжа, аян замыемнай зохёогоо һэн тула маана дые һаатуулаа гүй һаатнай, дээрэ бай ха. Бидэ эзэн-дээ түргөөр бусаха ёһотойбди, — гэжэ Авраһаамай ахалагша за раса хэлэ бэ.

⁵⁷ — Басагаяа дуудая, — гэжэ тэдэнь дурадхабад. — Тэрэ өөрөө шии дэг.

⁵⁸Тэдэ Ривкаае дуудаад, иигэжэ асууба:

— Энэ хүнтэй ошолдохо гүш?

Тэрэнь хэлэбэ:

— Ошохоб.

⁵⁹ Тиигээд аха эжы хоёрынь Ривкаа басагаяа Авраһаамай зарасанартай хамта ябуулха болобо. Басаганай нарай нялха байхада хүхөө хүхүүлһэн эхэнэр, мүн хэдэн шэбэгшэнэр тэ-рээн тэй хам та ошол сохо бо ло бо.

⁶⁰ Ривкаае түрэлхидынь иигэжэ үреэбэ:

— Басагамнай, үри хүүгэдээр үнэр үдхэн болоорой. Уг удамшни тооложо барашагүй олон боложо, дайсадаа даража, тоонто нютагыень эзэлхэнь болтогой!

⁶¹ Тиигээд Ривкаа болон шэбэгшэнэрынь аян замда гарахаар бэ лэн боложо, тэ мээ нүү дые унажа, Ав ра һаа май за ра са на рые дахан, тэдэнэй нютаг руу шэглэбэ.

⁶² Олон хоногой туршада аян замда ябажа, тэдэ Ханаһаан орон нютагтаа бусажа ерэбэ. Тэрэ үедэ Исаак Ханаһаанай урда зүгтэ байгша Беэр-Лахай-Роигой ойрохоно хээрэ талада ерээд байгаа.

⁶³ Нэгэтэ үдэшэ Исаак гүн бодолдо абтан, хээрэ газараар сэнгэжэ ябахадаа, холоһоо ерэжэ ябаһан тэмээн хамбы обёорбо.

⁶⁴ Тэмээ унаһан Ривкаа Исаагые хараад, тэмээнһээ бууба. ⁶⁵ Тиигээд тэрэ Авраһаамай зарасые дуудажа, асууба:

— Манай урдаһаа ерэжэ ябагша хүн хэн гээшэб?

— Энэ минии эзэн Исаак гээшэ, — гээд зараса харюусаба. Тии-хэдэнь Ривкаа нэмэргэ абаад, тэрээгээр нюураа бүтүүлбэ.

⁶⁶ Авраһаамай зараса Исаагтай уулзаад, ябадалаа хөөрэжэ үгэбэ.⁶⁷ Удаань Исаак Ривкаае эжынгээ ажаһуудаг байһан гэрэй богоһоор оруулжа, һамган болгон, тэрээндэ угаа ехээр дурлаба. Иигэжэ Исаак эхынгээ наһа бараһанһаа хойшонхи уй га шуу дал тай иигэжэ ха ха саа бэ лэй.

Авраһаамай һүүлшын жэлнүүд ба үри һадаһадынь

25

¹ Авраһаам дахин һамга абаба, Кетураа гэжэ нэрэтэй

шэнэ һамганиинь ² Зимраан, Якшаан, Медаан, Мидьяан, Ишбаак болон Шууах гэжэ хүбүүдые түрэбэ. ³Якшаан ехэ бо-лоод, һамга абажа, Шеваа ба Дедаан гэжэ хүбүүдтэй болоо һэн. Дедаанай үри һадаһадһаа ашуур, летүүш болон леум обог зон үдэһэн юм. ⁴Авраһаамай Мидьяан хүбүүн Эйфаа, Эфер, Ханоох, Авидаа, Элдаа гэдэг табан хүбүүтэй болоо бэлэй. Тэдэ булта Кетураагай ашанар гээшэ.

⁵ Авраһаам бүхы эд зөөриеэ Исаак хүбүүндээ дамжуулан үгөө һэн. ⁶Харин бага һамгадһаа гараһан хүбүүдтээ үнэтэ бэ-лэгүүдые үгөөд, Исаагһаа холодуулан, зүүн зүг руу ябуулжа, һуурижуулба.

⁷ Авраһаам зуун далан табан наһатай болоод, ⁸ сэдьхэл дүүрэн, ажабайдалай заяае һайса үзөөд, наһа бараа бэлэй. ⁹¹⁰ Исаак болон Ишмаээл хүбүүдынь тэрэниие Махпелаа агы нүхэндэ хүдөөлүүлбэ. Энэ хадаа Мамрээгэй хажууда, хүдөө талада оршо-дог. Авраһаам урдань тэрэ газарые хиит обог зонһоо худалдан абаад, тэрэ агы соо Саарра һамгаяа хүдөөлүүлһэн бэлэй.

¹¹ Авраһаамай мордоһоной һүүлээр Бурхан тэрэнэй хүбүүн Исаагые үреэбэ. Исаак Беэр-Лахай-Рои, ондоогоор хэлэбэл,

24:65 Гэрлэхэеэ байһан хүбүүн түрэ хуримаа хээгүй дээрээ тэрэ баса-ганай нюур хараха ёһогүй байгаа.

«Намайе наһан соом хаража байдаг Эзэнэй булаг» гэдэг газар ню таг та ажаһуугаа.

¹² Сааррын зараса эхэнэр, Египет орон нютагһаа гарбалтай Һагаарай Авраһаамда түрэһэн Ишмаээл хүбүүнэй уг удам гэ-бэл, иимэ. ¹³ Ишмаээлэй хүбүүдэй нэрэ, аха захаһаань эхилхэ-дэ, иимэ: ууган хүбүүниинь Нэвэһоод, удаань Кедаар, Адбээл, Мивсаам, ¹⁴Мишмаа, Думааһ, Масаа, ¹⁵Хадаад, Темаа, Етуур, Нафииш ба Кидмааһ. ¹⁶ Эдэ Ишмаээлэй хүбүүд арбан хоёр обог зоной эхи табижа, тэдэнэй нэрээр оршон һуудаг газарынь, хото һуу рин гуу дынь нэрлэг дээ бэлэй.

¹⁷ Ишмаээл зуун гушан долоо наһа наһалаад, гээгдээ һэн.

¹⁸ Тэрэнэй үри һадаһад Авраһаамай бусад үри һадаһадһаа таһаржа, Египедэй зүүн хилэ болон Ассири орон түрын хоо-рондо оршодог Хавилааһ болон Шүүр хотонуудай хоорондо һуурижаба.

Исаак ба Яков Яков ба Эсаав

¹⁹ Авраһаамай хүбүүн Исаагай угай бэшэг гэбэл, энэ. Авраһаам болбол Исаагай эсэгэ. ²⁰Исаак дүшэ наһатай байхадаа, Падаан-Араамай араам яһатан Бетуээлэй Ривкаа басагые һамга абаа бэлэй. Ривкаа хадаа Лаваан гэдэг ахатай һэн.

²¹ Ривкаагай үхи хүүгэдтэй болодоггүй ушарһаа Исаак Эзэн Бур хан да һам ган ту хай гаа заль ба ран гуй ба. Тии хэ дэнь Эзэн Бурхан мүргэлыень анхаржа, Ривкаа хээлитэй болобо. ²²Эхир хүүгэдтэй болохо байһанаа тэрэ ойлгобо. Эхынгээ гэдэһэн соо байхадаа хүүгэдынь хоорондоо тэмсэһэн мэтэ ехээр хүдэл-хэдэнь, Ривкаа һанаагаа зобон, юун болохоёо байһан тухай Эзэн һээ асуу ба.

²³ Эзэн тэрээндэ иигэжэ харюусаба:

— Умай соохи хоёр хүүгэдһээш хоёр ондоо арад болбосорон бүрилдэхэ. Нэгэниинь үлүү хүсэтэй боложо, ахань дүүгэйнгээ за раса бо лохо.

²⁴ Ривкаагай эхир хүүгэдээ түрэхэ сагынь тулажа, ²⁵шад улаан үһэтэй хүбүүн түрүүлэн гараба. Бүхы бэень үдхэн улаан үһөөр хушагдаһан ушарһаа тэрээндэ «Эсаав», оршуулбал, «Үһэтэй» гэһэн нэрэ үгтэбэ.²⁶ Удаань дүүнь ахынгаа табгайһаа аһалдан гаража, «Яков» гэжэ нэрэтэй болобо. Тэдэнэй түрэхэдэ, Исаак жаратай ябаа.

²⁷Хүбүүд бэеэ хүсэбэ. Эсаав хээрэ ябадаг мэргэн ангуушан боложо тодороо, харин Яков дүүниинь гэр тойроноо байжа, хони адуулдаг ажалтай, үгэ үсөөнтэй хүн болоо һэн. ²⁸ Эсаавай асардаг ангай мяханда эсэгэнь дуратай һэн тула Эсааваа үлүү сэгнэдэг, харин эхэнь Яковтаа дуратай бэлэй.

²⁹ Нэгэтэ Яковай улаан зармаар шүлэ шанаад байхада, үлэн хооһон Эсаав агнууриһаа бусаба.

³⁰ — Гэдэһэмни ехэ үлдэнэ, энэ улаан шүлэнһөө намда түргөөр хээд үгыш! — гэжэ тэрэ Яковта хэлэбэ.

Энээнһээ хой шо тэрэ «Эдоом», оршуулбал, «Улаан» гэжэ зу-гаа нэрэтэй болоһон юм.

³¹ — Хэрбээ эсэгын зөөри залгамжалха ууган хүбүүнэй эрхээ намда үгөө гээшэ һааш, би шамда шүлэ хэжэ үгэхэб, — гэжэ Яковай хэлэхэдэ, ³²Эсаав харюусаба:

— Зай! Үлдэжэ үхэхэ гэжэ байһан аад, тэрэ эрхээр юу хэбэ гээшэбиб! Абыш!

³³ — Түрүүн тангаригла! Тэрэ эрхэеэ намда тушааһан тухай-гаа! Тиихэдэш шүлэ үгэхэб, — гэжэ Яковай хэлэхэдэ, Эсаав тангариглажа, ууган хүбүүнэй эсэгын эд зөөри залгамжалха эрхэеэ иигэжэ эдеэ хоолоор андалдаба. ³⁴Эсаав Яковай улаан зармаар шанаһан шүлые эдижэ садаад, гаража ошобо. Иигэжэ тэрэ ууган хүбүүнэй эрхэ тоонгүй алдаа бэлэй.

Исаак һамгантаяа ба Авимээлэх

26

 ¹ Авраһаамай амиды мэндэ байха үедэ орон нютагтань ехэ ган гасуур болоһон юм. Тэрэнэй наһа бараһанай удаа дахин ган гасуур тохёолдожо, үлэсхэлэн хооһон байдалай үзэгдэхэдэ, Исаак пелешет яһатанай Гераар хото руу ошожо,

25:26 Эндэ «Яков» гэжэ нэрэ «табгайһаа аһалдан гарагша» гэһэн удха-тай. Һүүлдэнь (27:36) ахань «мэхэшэн» гэһэн удхатайгаар оршуулна, эгээл түрүүн «Эзэн шамайе аршалаг лэ» гэһэн удхатай байгаа ха гэжэ таамаар.

Пелешет орон нютагай хаан Авимээлэхэй хажууда ерэжэ байр-ла ба. ² Эзэн Исааг та үзэгдэжэ, иигэжэ ай лад ха ба:

— Ши эдеэ хоол бэдэржэ Египет бү ошо. Харин Минии шам-да заажа үгэһэн нютаг орон руу зорижо байрла. ³ Гэбэшье мүнөө нэгэ хэдыхэн саг эндээ бай. Би шамай хододоо анхаржа, үршөөжэ-үреэжэ байхаб. Ажаһуугааша энэ бүхы орон газарыеш хойшонхи шинии үедэ үгэнэб. Урдань шинии эсэгэ Авраһаамые найдуулжа үргэһэн тангаригаа бэелүүлхэб. ⁴Би шинии үри һа-даһадые огторгойн одод мэтэ олон болгоод, энэ хамаг газар дайдые тэдээндэш үгэхэб. Шинии уг залгагшадаар дамжан, Минии үреэл хайра орон нютагуудай бүхы арад түмэндэ хүртэхэ. ⁵ Энэ ха даа Ав ра һаа май бүхы зарли гым, тог тоол заа-бариием, хуули ёһонуудым сахиһанай, үгэ соомни ябаһанай, хүсэлыемни бэелүүлһэн ушарһаа Би тэрээндэ найдуулһанаа бэе лүүл хэб!

⁶ Исаагай Гераар нютагта ерэжэ байрлахада, ⁷нютагай зон Ривкаа һамган тухайнь һонирхон асууба. «Һамгамни сэбэр һайхан. Үнэн сэхыень хэлээ һаам, эндэхи эрэшүүл тэрэниием-ни абаха һэдэлгэтэй намайе алажа магад» гэжэ Исаак бодоод, иигэжэ харюусаба:

— Тэрэ минии дүү басаган.

⁸ Исаагай тэндэ нилээд удаан ажаһууһанай удаа нэгэтэ Пелешет орон нютагай хаан Авимээлэх Исаак Ривкаа хоёрой инаглажа байхые ордонойнгоо сонхоор харажархиба. ⁹Тэрэ Исаагые дуудажа, асууба:

— Энэшни шинии һамган ха юм! Юундэ ши дүү басагамни гэжэ хэлээбши?

Исаак ха рюу са ба:

— Тэрэнэй түлөө намайе эндэхи эрэшүүлэй алахаһаань ай-гаа һэм.

¹⁰ — Ши маа на дые яажа бай на гээ шэб ши? — гэжэ Авимээлэх хэлэбэ. — Хэрбэеэ манай сэрэгэй хэн нэгэн шинии һамганда хүсэрхөө һаань, ямар ехэ гэм зэмэ бидэндэ тохогдохо, Эзэнэй хэһээл тэ ама са ха ёһо той бо ло хо бай гаа биб ди!

¹¹ Тиигээд Авимээлэх арад зондоо иимэ зарлиг соносхобо: «Энэ хүн дэ гү, али тэ рэ нэй һам ган да гар хү рэ һэн хүн хо роог-до хо!»

¹² Энэ газар орондо нютаглаад, Исаак таряа таридаг һэн. Эзэн үреэжэ, урда жэлнүүдтэ орходоо зуу дахин баян ургаса нэгэ жэл тэрэ хуряаба. ¹³ Иигэжэ Исаак бүри улам баяжажа, энэ нютагта эгээл баян хүн болобо. ¹⁴ Гадна тэрээндэ мал һүрэг , зарасанар угаа олон байгаа. Энээндэнь Пелешет орон нютагай зон атаархадаг болобо. ¹⁵Урдань Авраһаам эсэгынь зарасанар олон ху даг мал та һан бай гаа. Атаархажа хо рол хо һон пелешет зон тэрэ худагуудыень шоройгоор бүтүүлээд хаяба.

¹⁶ Тиихэдэнь Авимээлэх хаан Исаагые дуудажа асараад, иигэжэ хэлэбэ:

— Шинии ехэ баян, хүсэтэй боложо байһан ушарһаа бидэ шамһаа айжа эхилээбди. Манай орон нютагһаа хулжаа һааш-ни, дээрэл ха.

¹⁷ Исаак Гераар хотые орхижо, Гераар гэдэг тала газарта ошожо байрлаба. ¹⁸Тэндэ Авраһаам эсэгэнь амиды мэндэ байхадаа олон худаг малтаһан, тус бүридэнь нэрэ үгэһэн юм. Наһа ба-раһанайнь һүүлээр пелешет зон тэрэ худагуудые шоройгоор бүтүүлһэн бэлэй. Исаак тэдэ худагуудые зарасануудаараа дахин мал туул ба, ан ха найнь нэ рэ нүү дээр нэр лэ бэ.

¹⁹ Энээнһээ гадна Исаагай зарасанар Гераарай хүнды тала газарта шэнэ худаг малтажа байтараа сэбэр тунгалаг уһатай булаг олобо. ²⁰Зүгөөр Гераарай хонишод «энэ уһан танай бэшэ, манай» гэжэ байгаад, Исаагай зарасанартай арсалдаба. Тии-мэ арсалдаатай хадань тэрэ худагые «хэрүүл» гэһэн удхатай «Эсээк» гэжэ үгөөр Исаак нэрлэбэ.

²¹ Зарасанарынь үшөө нэгэ худаг малтаба. Тэрэнэй түлөө мүн лэ арсалдаан гараба. Тиихэдэнь Исаак тэрэниие «эсэргүүсэл» гэһэн удхатай «Ситнаа» гээд нэрлэбэ. ²²Исаак тэндэһээ нүүгээд, үшөө нэгэ худаг малтаба. Одоол тэрэнэй түлөө арсалдаан, хэ-рэлдээн гарабагүй. Тиимэһээ Исаак тэрэ худагтаа «зай газар» гэһэн удхатай «Реховоот» гэжэ нэрэ үгэбэ, «Эзэн Бурхан одоол манда үргэн уужам зай үгэбэ, энэ газарта маанадай олошорхые үршөөбэ» гэжэ тэрэ хэлээ һэн.

²³ Һүүлээрнь Исаак Беэр-Шеэвэ ошобо. ²⁴ Тэрэ һүнинь Эзэн тэ рээн дэ үзэгдэжэ, иигэжэ ай лад ха ба:

— Би шинии эсэгэ Авраһаамай шүтэдэг Бурхан гээшэб. Юунһээшье бү ай. Намда үнэн сэхэ зараса Авраһаамда айлад-хаһанай ёһоор, би хододоо шамай анхаржа, үреэл хайраяа элирхэйлжэ, үреэжэ, уг удамыеш олошоруулхаб.

²⁵ Исаак тэрэ газарта үргэлэй шэрээ түхеэрээд, Эзэниие хүн-дэлэн, үргэл хэбэ. Тиигээд тэрэ гэр бүлэ, зарасанараа асараад, тэн дэ шэнэ худаг мал туулаад, һуурижаба.

²⁶ Гераарһаа Авимээлэх хаан, зүбшэгшэнь Ахузаат болон сэ-рэгэйнь жанжин Пихоол нэгэ үдэр Исаагта ерэбэ.

²⁷ — Таанад намда дураа гутажа, орон нютагһаа үлдөө һэн бэшэ гүт? Юундэ намда ерэбэт? — гэжэ Исаак асууба.

²⁸ — Эзэн тантай нэгэн хамта байһаниинь эли. Тиимэ һэн тула бидэ хоорондоо хани барисаанай хэлсээ баталая. ²⁹Манай орон ню таг та амидаржа бай ха дат най хэншье таа на дые дай раа гүй, амар амгалан орон нютагһаа табяа бэлэйлди. Тэрээнһээ хойшо Эзэн таниие үреэгээ. Маанадай урдаһаа добтолхогүйгөө хэл-сээ гээр батад ха бал, һайн бэлэй, — гэжэ тэдэ ха рюуса ба.

³⁰ Тиигээд Исаак тэдээндэ найр хэбэ. ³¹ Тэдэ үглөө үглөөгүүр эртэ бодоод, хоёр талаһаа хани барисаанай тангариг үргэбэ. Исаак айлшадтаяа хахасажа, тэдэнь энхэ тайбан һөөргөө бу-саба.

³² Тэрэл үдэртөө худаг малтажа байгаа барлагууд уһан олдобо гэжэ Исаагта мэдээсэбэ. ³³Исаак тэрэ худагта «Шиваа» («танга-риг» гэһэн удхатай үгэ) гэжэ нэрэ үгэбэ. Мүнөө болотор тэрэ хото Беэр-Шеэвэ гэжэ нэрэтэй хэбээрээ байгша.

³⁴ Эсаав дүшэн наһатай байхадаа, Беэрэй Иеһудит, Эйлооной Басмаат гэдэг хиит яһанай хоёр һамга абаа һэн. ³⁵ Эсаавай эдэ хоёр һамгадһаа боложо, Исаак Ривкаа хоёрой ажабайдал тү-бэг тэй бо лоо һэн.

27

 ¹ Үбгэрхэдөө һохор болоһон Исаак нэгэтэ ууган хүбүү-щ гээ дуудан:

— Хүбүүмни! — гэхэдэнь,

— Юун бэ, аба? — гэжэ Эсаав асууба.

² Исаак тэрээндэ хандан, иигэжэ хэлэбэ:

— Би үндэр наһан болооб, хэдышье амиды мэндэ ябахаяа мэдэнэгүйб.³ Номо һуршаяа абаад, хээрэ тала гаража, ан олзо-лоод ерэ. ⁴ Тэрэнээ асараад, минии дуратай хоол амтатайханаар бэлдэжэ үгөөрэй. Хүбүүнэйнгээ гарһаа нэгэ һайхан хоол эдеэд, Эзэн Бурханһаа һайн һайханиие гуйжа, үреэл хэлэхэб. Наһа ба ра ха һаа урда би һанажа яба һа наа заабол хэлэхэ ёһо тойб.

⁵ Исаагай Эсаав хүбүүндээ хэлэһые Ривкаа дуулажа байгаа. Тиигээд Эсаавай агнуурида гарахада, ⁶тэрэ Яковтаа хэлэбэ:

— Эсэгыншни Эсаав ахадашни юу хэлэһые би дуулааб. ⁷Аг-нуурида гаража, ан олзолоод, амтатай эдеэ хоол бэлдэһэнэйнь удаа Эзэнһээ үлзы хэшэг гуйжа, эсэгэшни Эсаавые үреэхэнь. Наһа барахаһаа урда тэрэ энээниие заабол хэхэ. ⁸ Зай, хүбүүмни, юу хэхэбши гэжэ хэлэхымни шагна. ⁹Малдаа ошожо, тэндэһээ хоёр тарган эшэгэ шэлэжэ аба. Би тэдэнииеш эсэгыншни дуратайгаар бэлдэхэб, ¹⁰Харин ши тэрэниием эсэгэдээ абаашажа эдюулхэш, тиигээд эсэгэшни шамда гэрээд үреэл үгэеэ хэлэхэ.

¹¹ — Тиигэжэ болохо гээшэ гү? Эсаав ахайн бэе үһэ ехэтэй, — гэ-жэ Яков харюусаба. — Харин минии бэе тиимэ үһэгүй ха юм.

¹² Гэнтэ эсэгэмни намай эльбээд үзөө һаань, яахабиб? Намайе мэхэлбэ гэжэ ойлгоо һаань, намда үреэлэй орондо хараал уна хал.

¹³ Эхэнь:

— Хэрбээ хараал табяа һаань, тэрэ хараалынь намда шэнгүүжэг. Харин ши миниил үгэ дуула. Ошожо асара, — гэбэ.

¹⁴Яков эшэгэдые асарба. Исаагай дуратайгаар Ривкаа амтатай-гаар эдеэ бэлдэбэ. ¹⁵ Һүүлдэнь тэрэ ехэ хүбүүн Эсаавайнгаа гэртээ хадагалжа байһан гоёлой хубсаһа абажа, бага хүбүүн Яковтаа үмдэхүүлбэ. ¹⁶Яковай үһэгүй мэлигэр хүзүүе, гарнуудыень тэрэ эшэгэдэй арһаар орёобо. ¹⁷ Тиигээд бэлдэһэн эдеэгээ, хилээмэ Яковта барюулба. ¹⁸Тэрэнь эсэгэдээ майхан руу ороод:

— Аба-аа! — гэбэ.

— Заа, хүбүүмни! — гэбэ Исаак. — Ши минии али хүбүүм-ши?

¹⁹ — Би ууган хүбүүн Эсаавтнайб, — гэжэ Яков харюусаба. — Хэлэһээртнай бултыень дүүргээб. Үндыжэ бодоод, ангай мяханһаа эдигты. Тиигээд Эзэн Бурханһаа үлзы хэшэг гуйн, хү бүү гээ үреэ гыт даа.

²⁰ Исаак иигэжэ асууба:

— Иимэ түргөөр ши яажа ан олзолбош?

Тэрэнь харюуса ба:

— Танай шүтэн зальбардаг Эзэн Бурхан намда туһалаа.

²¹ — Дүтэлэ наашаа, хүбүүмни, — гэбэ Исаак. — Шамай эльбээд үзэһүүб, нээрээ Эсаав гүш?

²² Яковай эсэгэдээ дүтэлхэдэнь, тэрэниие эльбэжэ үзөөд, Исаак хэлэбэ:

— Хайшаа юм даа. Абяа хоолойнь — Яковай, харин гарнуу-дынь — Эсаавай.

²³ Эсаавай гарнууд мэтэ Яковайшье гар үһэтэй байхадань, эсэгэнь та нин гүй, тэрээн дэ үреэл хэ лэхэ болоо бэлэй.

²⁴ Гэбэшье Исаак дахин асууба:

— Тиихэдээ ши үнэхөөрөө минии хүбүүн Эсаав болоно гүш?

— Мүн даа, тиимэб, — гэжэ Яков харюусаба.

²⁵ Тии хэдэнь Исаак:

— Зай, хоолоо наашань үгэ. Хүбүүнэйнгээ олзолһон ангай мяха эдеэд, үреэл хэлэхэб, — гэжэ хэлэбэ.

Яков эсэгэдээ эдеэ, улаан архи бари ба. Эдижэ, уужа садаад,

²⁶ Исаак:

— Ерэ наа шаа, хүбүүмни, таала намай, — гэбэ.

²⁷Яков дүтэлжэ, эсэгэеэ таалаба. Эсаавай хубсаһанай үнэр танижа, Исаак үреэхэ гэжэ шиидээд, иигэжэ хэлэбэ:

— Хүбүүнэймни хубсаһанай энэ һайхан хангал Эзэнэй үреэһэн хээрэ талын үнэр мэтэ һайхан. ²⁸ Бурхан таряалангуудыешни бороо хурын уһаар мэтэ шүүдэрэй шиигээр ундалуулжа, арбин ехэ баян ургаса үршөөжэ байхань болтогой! Ургасын далай, виноградай архи үргэлжэ салгидахань болтогой! ²⁹ Дэлхэйн олон арадууд шамда ажал хэхэнь, урдашни мүргэн һүгэдэхэнь бол-тогой! Тэрээнһээ гадна аха дүүгээ, түрэл түтимөө ши захадан зонхилжо, үри һадаһадшни үеһөө үедэ тэдээндэ хүндэлүүлжэ байхань болтогой! Шамай хараагшадта өөһэдтэнь хараалынь шэн гэг, ша май үреэг шэд өөһэдөө үреэл дэ хүр тэг!

³⁰ Яковай иигэжэ Исаагһаа үреэлдэ хүртөөд, һаял ябаһанай удаа Эсаав агнууриһаа бусажа ерэбэ. ³¹Амтатайханаар эдеэ хоол хээд, эсэгэдээ асаржа, тэрэ хэлэбэ:

— Аба-аа! Үндыжэ бодоод, асарһан ангаймни мяха эдиит даа, тиигээд намдаа үреэл үршөөлөө заяагыт!

³² — Ши хэмши? — гэжэ Исаак асууба. Тэрэ:

— Би та най ууган хү бүүн Эсаавби, — гэжэ ха рюу са ба.

³³ Тии хэ дэнь Исаак угаа ехээр сошожо, шэ шэ рэн хэ лэ бэ:

— Тиигэбэл, хэн ангай мяхаар хоол хэжэ намда үгөө гээшэб? Шинии ерэхэһээ урид би бултыень эдеэд, Эзэнэй нэрээр тэрэниие үреэгээ һэм. Үреэһэн үреэлээ би һөөргэнь бусаажа шадахагүйб. Тэрэл үреэлни хүсэндөө хододоо байхал.

³⁴ Эдэ үгэнүүдые дуулахадаа, Эсаав айхабтар гомдолтойгоор, шангаар уйлажа, эсэгэеэ гуйжа эхилбэ:

— Абамни! Теэд намайешье үреэн заяагыт даа!

³⁵ — Дүүшни намда ерэжэ, намайе мэхэлээд, шинии абаха ёһо-той үреэлые өөртөө абаад тонилоо, — гэжэ Исаак харюусаба.

³⁶ — Тэрэ намайе хоёр дахин мэхэлжэ шадаа. «Мэхэшэн» нэрэ-дээ таараһан амитан. Ууган хүбүүн гүүлэхэ минии эрхэ буляан абаа, харин мүнөө намда үгтэхэ үреэлдэ хүртөөд арилбал! Теэд намда хэлэхэ ямаршье үреэл танда үлөөгүй гээшэ гү?

³⁷ Исаак харюусаба:

— Хүбүүмни! Эзэн Бурханһаа гуйжа абаһан үреэлэй ёһоор, дүүшни шинии эзэн болоо. Тэрээнһээ гадна бүхы түрэл га-ралнай тэрэнэй мэдэлэй болобо. Ургаса таряагаар, жэмэсэй архяар тэрэ дуталдахагүй. Шамдаа, хүбүүмни, юугээрээ мүнөө туһал хабиб даа.

³⁸ — Абамни! Та гансашье үреэл намдаа хэлэжэ үгыт даа! Намайшье үреэгыт, абамни! — гэжэ Эсаав эсэгэдээ хэлээд, сурхирса уйлаба. ³⁹Тиихэдэнь Исаак тэрээн тухай зүгнэжэ, иигэжэ хэлэбэ:

— Эзэн Бурхан таряалангууд дээрэш шүүдэрэй дуһалшье унагаахагүй. Ши хэзээдэшье баян ургаса хуряан абахагүйш.

⁴⁰ Эдэ баялиг олохын тула ши дээрмэдэжэл олохоһоо бэшэ ондоо аргагүй байхаш. Дүүгэйнгээ зараса болохош. Гэбэшье эсэр гүү сэн тэм сэ бэл, дар лал та һаа мултаржа ма гад гүйш.

⁴¹ Эсэгын үреэл мэхээр абаһандань Эсаав Яковта хороо бу-салжа, «эсэгэмнай удахагүй наһа бараха, тиихэдэнь би Яковые ала хаб» гэжэ до соо гоо шэб шэ бэ.

27:36 «Мэхэшэн»: 25:26.

⁴² Гэбэшье хэн нэгэн Ривкаада энээн тухай дуулгажа, тэрэ бага хүбүүн Яковаа дуудаад, иигэжэ хэлэбэ:

— Шагна! Эсаав ахашни шамайе алаха һанаа түрэнхэй гэлсэ-нэ. ⁴³ Тиигээ хадань, хүбүүмни, эжынгээ үгэ дуулажа, эндэһээ түргөөр тэрьедэжэ, Месопотамиин Хараан хотодо ажаһуудаг Лаваан нагасадаа ошо. ⁴⁴Тэндээ ши ахынгаа уур сухалай ном-гортор ажаһуухаш. ⁴⁵Хэһэн хэрэгыешни тэрэнэй мартатар тэндээ байгаарай. Мартахадань, би шамда хүниие эльгээжэ, наашань асаруулхаб. Эндэ үлөө һаа, алуулхаш. Тиигээд ахаш-ни шамайе алаһандаа заргада орожо, саазалуулха. Нэгэ үдэр хоёр хү бүү дээ ал да ха гээ шэ нам һаа зай лаг!

⁴⁶ Удаань Ривкаа Исаагта иигэжэ хэлэбэ:

— Эсаавай хиит яһатан хоёр һамгадһаа боложо, би зобожо байнаб. Яковаймнай баһа хиит яһанай һамга абабалнь, амиды бай һан һаа үхэһэм ни дээрэ.

28

 ¹ Тиихэдэнь Исаак Яковые дуудажа, үршөөгөөд, иигэжэ за хин хэлэ бэ:

— Энэ Ханаһаан орон нютагай басагаар һамга хэжэ боло-хогүй. ²Эндэһээ ябажа, хойто зүгэй Падаан-Араам руу ошо. Тэндэ нагаса аба Бетуээлэйдээ байжа, эжынгээ аха Лаваанай басагадай нэгыень һамга абаарай. ³Хизааргүй ехэ хүсэтэй Бур-хан шамайе үреэжэ, үнэр үдхэн гэр бүлэтэй боложо, шинии уг удамһаа агууехэ арад яһатан бии болохонь болтогой! ⁴Урдань Авраһаамда үгэһэн Бурханай үреэл шамда болон үри һадаһад-таш оршожо, Авраһаамда үгэһэн энэ орон нютагые шинии эзэлэн бай ха бол тогой!

⁵ Исаак хүбүүгээ үдэшэбэ, тиигээд тэрэнь Падаан-Араамда бай даг Лаваа най да зори бо.

⁶ Исаагай Яковые үреэжэ, һамгатай болгохын тула Падаан-Араам руу эльгээжэ, Ханаһаан орон нютагай басагаар һамга хэхэгүй ту хай ха туу хори гые, ⁷ тии гээд Яко вай эсэ гын гээ үгэ дуулажа, Падаан-Араам руу зориһые Эсаав дуулаба. ⁸ Ханаһаанай уг гар бал тай бэ ри нүү дэй эсэ гынь һа наан да таа раа гүйе Эсаав ойлгоод, түрэл гаралайнгаа дундаһаа үшөө нэгэ һамга аба-хаар шиидэбэ. ⁹Тиигээд Эсаав хүгшэн аба Авраһаамайнгаа хүбүүн Ишмаээлэйдэ ошоод, Махалаат басагыень һамга абаба.

Махалаат Нэвэһоод гэжэ ахатай бэлэй. Иигэжэ Эсаав һамгад дээрээ үшөө нэгэ һамга абаа һэн.

¹⁰ Беэр-Шеэвэһээ гараад, Яков Хараан хото руу зорибо. ¹¹ Нэ-гэтэ наранай орожо байха үедэ тэрэ нэгэ газарта хүрэжэ, тэн-дээ хонохоор шиидэжэ, нэгэ томо шулуу дэрлээд хэбтэбэ.

¹² Зүүдэндээ огторгой газар хоёрые холбоһон гэшхүүр хараба: тэрэ гэшхүүр дамжан, Бурханай элшэнэр дээшэ -доошоо ябажа бай ба.

¹³ Эзэн гэшхүүрэй оройдо зогсоод, Яковта иигэжэ айладхажа бай ба:

— Би Эзэн Бурхан мүн! Шинии эсэгэнэр болохо Авраһаамай, Исаагай шүтэн зальбардаг Бурхамби. Энэ нэмжын байһан газарые Би шамда болон шинии уг удамда үгэнэб. ¹⁴ Шинии үри һадаһад газарай шорой мэтэ олон боложо, дүрбэн зүгөөр таран һуурижаха. Би шамаар болон уг удамааршни дамжуулан, дэлхэйн арад түмэниие үреэхэб. ¹⁵Хаанашье ябаа һааш, Би шам-тай суг ябажа, аршалхаб. Энэ орон нютаг руу дахин асархаб. Айладхаһанаа бэелүүлтэрээ Би шамайе орхихогүйб.

¹⁶ Яков нойрһоо һэреэд, иигэжэ хэлэбэ:

— Эзэн эндэ байха юм гэжэ би оройдоошье һанаагүйлби.

¹⁷ Гэнтэ тэрэ айн һүрдэжэ, иигэжэ дуугараа һэн:

— Ямар аймшагтай газар гээшэб! Энээхэн хэһэг газар болбол Бурханай үргөө ха, тэнгэриин орон руу орохо үүдэн болоно гээшэл!

¹⁸ Үглөөдэрынь Яков эртэ бодоод, толгой дороо дэрэ болгоһон шулуугаа хүшөө мэтээр табижа, олива модоной тоһо дээрэнь адхаба. ¹⁹Энэ газараа Яковай «Бейт-Ээл» гэжэ нэрлэһэниинь «Бурханай үргөө» гэһэн удхатай. Тэндэхи хото урдандаа Лууз гэжэ нэрэ тэй бэлэй.

²⁰ Тиигээд Яков аманһаа иигэжэ унагааба:

— Хэрбэеэ Бурхан намтай суг ябажа, аян замдам хаража хамгаалжа, хооллуулжа, хубсалуулжа, ²¹ эсэгымни гэртэ ами-ды мэндэ бусаагаа гээшэ һаань, би Эзэниие шүтэн хүндэлжэ, өөрынгөө Бурхан гэжэ тоолодог байхаб. ²²Хүшөө гэжэ минии табиһан энэ шулуун арад зоной Бурханда мүргэдэг газар боло-хо. Бурхамни! Танай үршөөһэн бүхы юумэнһөө арбанай нэгэ хубиие би Танда зорюулан бусаажа үгэдэг байхаб.

Энжын түлөө Лаваанда Яковай ажал хэлгэ

29

Яков тэндэһээ зүүн тээшээ ошобо. ² Хээрэ талада тэрэ нэгэ худаг хараба. Хажуудань хонидой гурбан һүрэг хэбтэжэ байна. Эндэ мал уһалдаг газар байгаа. Худагай нүхэн мантан шулуугаар бүглөөтэй. ³Хонин һүрэгэй тэндэ суглараад ерэ хэ дэ, хо ни шод ху да гай таглаа-шулууе абажа, хо ни доо уһа-лаад, һүүлдэнь шулуу һөөргэнь табидаг заншалтай.

⁴ Яков хони шодые хараад:

— Аха дүүнэр, хаанаһаабта? — гэжэ асууба.

— Хараан хотоһообди, — гэжэ тэдэ харюусаба.

⁵ — Тиигэбэл, таанар Нахоорой хүбүүн Лавааниие мэдэхэ гүт?

— Мэ дэхэб ди, — гэжэ тэдэ ха рюу үгэ бэ.

⁶ — Тэ рэ нэй бэе һайн гү? — гэжэ Яко вай асуу ха да,

— Һайн. Харана гүт, тээ тэрэ Рахээл басаганиинь хонидтоёо ерэжэ яба на, — гэжэ хо ни шод ха рюу са ба.

⁷ — Үдэр үшөө дүү рээ дүй. Хо ни доо суг луул ха саг үшөө үды. Тэдэ нээ уһа лаад, бэл шээ ри дэнь туу гыт, — гэжэ Яко вай хэ лэ-хэдэ,

⁸ — Энэ худагай хүндэ шулуун таглаае абахада, олон хүнэй хү-сэн хэрэгтэй. Ондоо хонишодой ерэтэр хүлеэхэһээ ондоо арга үгы. Тиигээд хонидоо уһалхабди, — гэжэ тэдэ хэлэбэ.

⁹ Хөөрэлдэһөөр байтарынь эсэгынгээ хонин һүрэг туугаад, тэдэ хонишодто Рахээлшье дүтэлбэ.¹⁰ Лаваан нагасынгаа баса-ган Рахээлэй хонидоо туугаад ерэхэдэнь, Яков худагта ошожо, шулуун таглаае хажуу тээшэнь болголсоод, хонидынь уһалба.

¹¹ Яковай сэдьхэл баяраар дэбэржэ, тэрэ Рахээлые таалаад, бэеэ барижа ядан уйлаба. ¹² «Эсэгыншни дүү басаган Ривкаагай хү-бүүн гээшэб» гэжэ дуулгахадань, Рахээл энээн тухай эсэгэдээ хэ лэхэ еэ гүйжэ ошобо.

¹³ Дүү басаганайнгаа хүбүүнэй ерэһые Лаваан дууламсаараа урдаһаань гүйн ошожо, тэбэрин-таалан, гэртээ абаашаба. Яко-вай тэрээндэ өөр тухайгаа хөөрэхэдэнь, ¹⁴ Лаваан иигэжэ хэ-лэ бэ:

— Ши яаха аргагүй яһа мяханайм таһархайш.

Яковай Лаваанайда байрлаһаар һара үнгэрөөд байхада,

¹⁵ Лаваан тэрээндэ иигэжэ хэлэбэ:

— Ши намда ехэ туһа хэнэш. Түрэлни гээд шамаар түлөөһэгүй ажал хүүлэжэ байхагүйб. Ямар түлөөһэн шамда хэрэгтэйб, хэлэ.

¹⁶ Лаваан хоёр басагатай һэн: ехэ басаганиинь Леһаа гэдэг, ба-гань Рахээл гэжэ нэрэтэй. ¹⁷Леһаа зохидхон һэн, зүгөөр Рахээл нюурааршье, бэеэршье тэгшэ сэбэр бэлэй. ¹⁸Яков Рахээлда дурлаһан ушарһаа Лаваанда иигэжэ хэлэбэ:

— Бага басаган Рахээлэйтнай түлөө би долоон жэл соо танда ажал хэхэб, удаань һамган болгожо абахаб.

¹⁹ — Басагаяа танихагүй хари хүндэ үгэнхаар шамда үгэһэмни таатай. Манайда үлөөд, ажалла даа, — гэжэ Лаваан хэлэбэ.

²⁰ Иигэжэ Рахээлые абахын тула Яков долоон жэл соо Лаваан-да ажал хэбэ. Рахээлдэ угаа ехээр дурлаһан Яковта тэрэ долоон жэлынь долоон үдэр мэтэ богонихоноор һанагдаа бэлэй.

²¹ Сагай хугасаагай дүүрэһэнэй удаа Яков Лаваанда иигэжэ хэлэ бэ:

— Һамгыемни хадамлыт. Хэлсэһэн болзорнай хүсөө, би тэрэниие һамган болгон абахамни.

²² Ла ваан ха маг хүр шэ нүү дээ суг луу лаад, найр ху рим хэбэ.

²³ Харанхы боломсоор эсэгэнь Яковта нюураа бүтүүлһэн ехэ баса ган Леһаае хү тэлэн оруулжа, Яков тэрээн тэй ун таба.

²⁴ Леһаагай зараса эхэнэр болгожо, Лаваан тэрээндээ Зилпаа гэжэ шэбэгшые үгөө һэн.

²⁵ Яков үглөөгүүр һэреэд, Леһаагай хажуудань хэбтэжэ байхые харажархиба. Тиигээд тэрэ Лаваанда ошоод, иигэжэ хэлэбэ:

— Та намтай юу хэбэ гээшэбта? Рахээлые абахын түлөө би танда ажал хээ бэшэ һэн гүб? Юундэ намайе мэхэлбэт?

²⁶ Лаваан иимэ харюу үгэбэ:

— Манай нютагай заншалай ёһоор, бага басагаяа эгэшэһээнь урид хадамда үгэдэггүй юм. ²⁷Түрэ найрай долоон хоногой болзор дүүрэхэдэнь, бидэ бага басагаяа шамда үгэхэбди, зүгөөр тэрэнэй түлөө ши намда үшөө долоон жэл ажалла-хаш.

²⁸ Яков үгөөрынь болобо. Түрэ найрай долоон хоногой үнгэр-хэдэ, Лаваан тэрээндэ Рахээл басагаяа һамган болгон үгэбэ.

²⁹ Рахээлдээ шэбэгшэ болгон эсэгэнь зараса эхэнэр Билһаа гэ-дэгые үгэбэ. ³⁰Тиигээд Яков Рахээлтэй инаглан унтажа, эгэшэ Ле һаа гэг шэһээнь үлүү сэ дур лаа бэ лэй.

Иигэжэ Яков үшөө долоон жэл Лаваанда ажал хэбэ.

Яковай хүбүүд ба басаган

³¹ Леһаада Яковай дурагүйе Эзэн хараад, тэрээндэ үри хүүгэ-дые үгэхэ, харин Рахээлдэ хүүгэдые үршөөхэгүй гэжэ шиидэбэ.

³² Ле һаа хээ ли тэй боложо, хү бүү тү рэ бэ.

— Эзэн Бурхан минии гашуудал хаража, хүбүү хайрлаа. Үб-гэм ни мүнөө нам да ду ра тай бо ло хо бэзэ, — гэжэ тэрэ хэ лээд, хүбүүндээ «Рэувээн» («Хүбүүгээ хараһан» гэһэн удхатай) гэжэ нэрэ үгэбэ.

³³ Ле һаа да хин хээ ли тэй боложо, да хин хү бүү тү рэ бэ.

— Үбгэнэймни намда дурагүйе Эзэн дуулажа, баһа нэгэ хүбүү үршөөбэ, — гэжэ тэрэ хэлээд, хүбүүндээ «Шимоон» («Соносоо» гэһэн удхатай үгэ) гэжэ нэрэ үгэбэ.

³⁴ Леһаа дахин хээлитэй боложо, үшөө нэгэ хүбүү гаргаад, иигэжэ хэлэбэ ха:

— Үбгэндөө би гурбан хүбүү түрэжэ үгөөб, одоо тиимэһээ тэрэ намтай дүтэ холбоотой болонгүй яахаб, — гэжэ хэлээд, хүбүүндээ «Левии» («Холбоотой» гэһэн удхатай үгэ) гэжэ нэрэ үгэбэ.

³⁵ Ле һаа да хин хээ ли тэй боложо, да хин хү бүү тү рэ бэ.

— Мүнөө Эзэниие магтахаб! — гэжэ тэрэ хэлээд, хүбүүндээ «Иуда» («Магтаал» гэһэн удхатай үгэ) гэжэ нэрэ үгэбэ. Тэрээн-һээ хой шо Ле һаа хээ ли тэй бо лоо гүй һэн.

30

¹ Харин Рахээл Яковһаа үхибүүтэй боложо шадахагүй \,г байһанаа хараад, эгэшэдээ атаархан, Яковта иигэжэ хэ лэбэ:

— Намда хүүгэдые үгөөгүй һааш, би үхэхэм.

² Зүгөөр Яков уурлажа, тэрээндэ харюусаба:

— Би Бурхан юм гүб? Би шамайе хүүгэдгүй болгоо юм гүб?

³ Тиихэдэнь Рахээл үбгэндөө иигэжэ хэлэбэ ха:

— Энэ болбол Билһаа гэдэг минии зараса эхэнэр. Ши тэрээн-тэй унта. Тэрээнһээ хүүгэд үбэр дээрэмни гарабалнь, намда үхибүүн түрөө гээд тоолохоб.

⁴ Тиигээд Рахээл үбгэндөө Билһаа гэжэ зараса эхэнэрээ бага һамган болгон үгэжэ, Яков тэрээнтэй унтаад, ⁵ Билһаа хээлитэй боложо, хүбүү түрэбэ.

⁶ — Бурхан гуйлтыем дуулаад, хүбүү үгэжэ, намайе үршөө-гөө, — гэжэ Рахээл хэлээд, тэрэ хүбүүндэ «Даан» («Үршөөгөө» гэһэн удхатай үгэ) гэжэ нэрэ үгэбэ.

⁷ Удаань Рахээлэй зараса эхэнэр Билһаа дахин хээлитэй боложо, үшөө нэгэ хүбүү түрэбэ.

⁸ — Би эгэшэтэеэ угаа ехэ тэмсэл ябуулжа, диилээб, — гэжэ хэлээд, хүбүүндэ «Нафталии» («Минии тэмсэл» гэһэн удха-тай) гэжэ нэрэ үгэбэ.

⁹ Бэшэ үхибүүтэй болохогүй байһанаа Леһаа хараад, өөрынгөө зараса эхэнэр Зилпаае бага һамган болгон үбгэндөө үгэбэ.

¹⁰ Зилпаа Яковта хүбүү түрэбэ. ¹¹ Тэрээндэ Леһаа баярлажа, иигэжэ хэлэбэ:

— Ехэ аза талаан болобо!

Тиигээд тэрэ хүбүүндэ «Гаад» («Аза» гэһэн удхатай үгэ) гэжэ нэрэ үгэбэ.

¹² Зилпаа дахин хээлитэй боложо, баһа нэгэ хүбүү гаргаба.

¹³ Тии хэдэнь Ле һаа иигэжэ хэлэбэ:

— Одоо минии ехэ жаргалтайе эхэнэр хүн бүхэн гэршэлхэ даа.

Тиигээд тэрэ хүбүүндэ «Ашээр» («Жаргал» гэһэн удхатай) гэжэ нэрэ үгэбэ.

¹⁴ Нэгэтэ шэниисэ хуряажа байха үедэ Рэувээн таряалан дээ-рэ хүн үбһэн гэдэг ургамал олоод, Леһаа эхэдээ асаржа үгэбэ. Рахээл энээнииень хараад, Леһаада:

30:14 Энэ ургамал эдибэл, хүнэй дура буляахада ехэ нүлөөтэй гэжэ тоо лог до дог бай гаа.

— Хүбүүнэйнгээ олоһон тэрэ ургамалые намда үгыт, — гэжэ гуйба.

¹⁵ — Үбгыемни буляажа абаһаншни багадаа гү? — гэжэ Леһаа харюусаба. — Мүнөө минии хүбүүнэй олоһон ургамал абахаяа һанаба гүш?

— Хэрбэеэ та намда хүбүүнэйнгээ олоһон ургамал үгөө һаат-най, энэ һүни би танда Яковые үгэхэб, — гэжэ Рахээл хэлэбэ.

¹⁶ Тиигээд үдэшэлэн таряаланһаа Яковай гэртээ бусахада, Ле һаа уг тан зол гоод, иигэжэ хэ лэ бэ:

— Намда ерэ. Хүбүүнэйнгээ олоһон хүн үбһэн ургамалаар би шамайе дүү басаганһаа эрижэ абааб.

Иигэжэ тэрэ һүни Яков Леһаатай унтаба. ¹⁷ Бур хан Ле һаа гай үшөө нэгэ хүбүү эриһые хангажа, Леһаа дахин хээлитэй боложо, та ба да хи хү бүү гээ тү рэ бэ.

¹⁸ — Зараса эхэнэрээ үбгэндөө үгэһэнэйм түлөө шагнажа, Эзэн Бурхан намда энэ хүбүү заяаба, — гэжэ Леһаа хэлээд, хүбүүндээ «Иссахаар» («Шагнал» гэһэн удхатай) гэжэ нэрэ үгэбэ.

¹⁹ Үшөө дахин Леһаа хээлитэй боложо, Яковта зургаадахи хү бүү гээ тү рэ бэ.

²⁰ — Бурхан намда үнэхөөр туһалаа. Одоол мүнөө үбгэмни намайгаа хүндэлдэг болохо, зургаан хүбүү түрэжэ үгөө ха юмбиб! — гэжэ Леһаа хэлээд, «Зевулуун» («Хүндэлэлгэ» гэһэн удхатай) гэжэ нэрэ үгэбэ.

²¹ Һүүлдэнь Леһаа ба сага түрөөд, тэрэнээ «Динаа» гэжэ нэр-лэ бэ.

²² Тиигэһээр Бурхан Рахээлэй гуйлтые дуулажа, үри хүүгэ-дые за яа хаар шии дэхэдэнь, ²³ Рахээл хээлитэй боложо, хүбүү түрөөд, иигэжэ хэлэбэ:

— Бурхан намай эшхэбтэр байдалһаа абарба.

²⁴ Тэрэ хүбүүндээ «Иосиф» — «нэмэг лэ» гэһэн удхатай нэрэ үгэбэ.

²⁵ Рахээлэй Иосифые түрэһэнэй һүүлээр Яков Лаваанда иигэжэ хан даба:

— Түрэлхи гэртээ, түрэһэн нютагтаа бусахыемни зүбшөөгыт.

²⁶ Һамгадтай, хүүгэдтэй болохын тула би энэ удаан танда ажал хээб. Хэр зэргэ хүдэлжэ гараһыемни та өөрөө мэдэнэ ха юмта даа. Мүнөө би бүхы һамгадтаяа, үхибүүдтэеэ хамта ябахам.

²⁷ — Һайн хүн боложо, намайе шагна! — гэжэ Лаваан хэлэ-бэ. — Эзэнэй үршөөл үреэлтэй байһаншни маанадташье тэрэнь хүртэлсөө. ²⁸ Ямар түлөөһэ абахабши? Дуратай юумэеэ аба, би үгэхэб. Гансал эндээ үлыш.

²⁹ — Өөрөө мэдэнэт, яажа танда ажал хэһыемни, — гэжэ Яков харюусаба. — Минии хүдэлхэдэ, мал һүрэгтнай ехээр үдөө.

³⁰ Ерэхэдэм мал һүрэгтнай хэды үсөөн һэм, харин мүнөө хэды шэнээн олон болоо гээшэб! Минии ерэһэндэ Эзэн таниие иигэжэ үреэн үршөөгөө! Харин би өөрын зөөри зөөшэтэй болохын тула өөртөө хэзээ хүдэлхэ, ажаллаха хүмбиб?!

³¹ — Теэд хэлыш, ямар түлөөһэ абахаб гэнэш? — гэбэ Ла-ваан.

— Намда юумэ үгэхэ хэрэггүй, — гэжэ Яков харюусаба. — Би саашадаашье хони малыетнай адуулхаар, харахаар бэлэмби, зүгөөр нэгэл хэлсээтэйгээр. ³²Мүнөөдэртөө би мал һүрэг эрьен хараад, тэдээн сооһоо хамаг хара, эреэ маряан, толботой бүхы хони хурьга, мүн алаг ямаануудые илгажа, һүүлдэнь эдээниие хүлһэмни гэжэ абуужам. ³³Минии абаһан малые та шалгажа үзөөд, хэр зэргэ үнэн зүб байһые тодорохойлхот. Хэрбээ ми-нии абаһан малай дунда ондоо хони, ямаа олоо һаа, та намайе хул гай шан дал тоолооройг ты.

³⁴ — Зай, — гэжэ Лаваан хэлэбэ. — Шиниихеэр болог.

³⁵ Иигээд тэрэл үдэртөө Лаваан бүхы хара-алаг, хара толбо-той, хара зүһэтэй хони, сагаа-алаг, сагаан толботой ямаа илган абажа, өөрынгөө хүбүүдтэ үгэжэ адуулуулба. ³⁶Бусад малаа Яковта орхижо, хүбүүдээ тэрэ хони, ямаатайнь абаад, гурбан хоног ябажа хүрэхэ зайда ошобо.

³⁷Яков уляангир, бүйлөөһэн, бургааһан мододой мүшэрнүүдые абаад, холтоһыень эреэлүүлэн отолбо. ³⁸Холтоһыень эреэлэн хуулаһан модоёо малай уһа уудаг тэбшын хажууда тэрэ зоо-бо. Мал уһа уухаяа ерэхэдээ, ороондо ородог байһан ушарһаа Яков хажуудань тэдэ мүшэрнүүдээ зоогоо бшуу. ³⁹ Һүүлдэнь мал ороондо ороходоо, алаг зүһэтэй хурьга, эшэгэ гаргадаг боло бо.

⁴⁰ Тиигээд Яков мал илган, алаг хурьгад, эшэгэдһээ бүридэһэн өөрын һүрэгые Лаваанай хотонһоо холохон адуулаад, бусад ма лые Ла ваа най хо тон до дүтэ адуул даг бо ло бо.

⁴¹ Тобир, хүсэ ехэтэй малай ороондо ороходо, Яков уһалуу-риин тэбшэдэ дүтэхэн үнөөхи мододой мүшэрнүүдые зоодог байба. ⁴²Ахир, шадалгүй малай ороондо ороходо, мүшэрнүүдээ урда тээнь тэрэ табидаггүй һэн. Тиигэжэ ахир, шадалгүй хони, ямаад түрэхэдөө, Ла ваа най бо ло дог, ха рин ша дал тай, тэн хээ һай тайнь Яков та хүр тэ дэг бо ло бо.

⁴³ Иигэжэ Яков угаа ехээр баяжажа, олон хони, ямаатай, тэ-мээдтэй, элжэгэнүүдтэй болоо һэн. Мүн тэрэ олон тоото эрэ, эмэ зарасатай болоо бэлэй.

31

¹ Лаваанай хүбүүд хоорондоо иигэжэ хөөрэлдэдэг бо-ло бо:

— Яков гээшэ эсэгымнай хамаг зөөри түрижэ абаа. Манай эсэгын баялигаар тэрэ өөдэлбэ.

Яков иимэ үгэнүүдыень дуулахаһаа гадна ²Лаваанай урда-найхиһаа ондоохоноор өөртэнь хандажа эхилһые ажаглаа бэ лэй.

³ Эзэн тэрээндэ иигэжэ айладхаба:

— Ши үбгэ эсэгынгээ, түрэл гаралайнгаа нютаг буса. Би хо-до доо шам тай байл са хаб.

⁴ Яков Рахээл Леһаа хоёрые хониной бэлшээри, хээрэ газар руу дуудажа ерүүлээд, ⁵ иигэжэ хэлэбэ:

— Би танай эсэгэ намда анханайхиһаа ондоогоор хандадаг болоо гэжэ хаража байнаб. Зүгөөр минии эсэгын Бурхан намтай. ⁶Эсэгынтнай ажалда бүхы шадалаараа хүдэлһыем таа над өөһэдөө мэдэнэт. ⁷ Харин тэрэ намай мэхэлдэг, хэлсэ-һэн түлөөһэеэ арба дахин хубилгадаг байгаа. Гансал Бурхан намда муу юумэ хүүлэдэггүй һэн. ⁸ Эсэгынтнай «толботой бүхы малые хүлһэн гэжэ аба» гэхэдэ, бүхы мал толботой түл гаргадаг болоо. «Бүхы алаг зүһэтэй мал хүлһэн болгожо аба» гэхэдэнь, бүхы мал алаг түл гаргажа захалаа. ⁹ Эгээл иигэжэ Бурхан танай эсэгын мал һүрэг намда дамжуулаа.

¹⁰ Нэгэтэ малай ороондо орохо хаһада би зүүдэ зүүдэлбэб: ямаадые тэхэдэжэ байһан тэхэнүүд бүгэдэ толботой, алаг гээд харагдаба. ^пТиигээд Бурханай элшын намайе тэрэ зүүдэндэм-ни «Яков!» гэжэ ооголходо, би «эндэ байнаб» гэжэ харюусааб.

¹² Тиихэдэмни тэрэ хэлэбэ: «Харыш, ямаа тэхэдэжэ байһан бүхы тэхэнүүд толботойнууд гү, али алагууд. Би Лаваанай шамайе мэхэлжэ байһые харанаб. ¹³ Хэдэн жэлэй урда би эндэ ерэхэ замдашни шамтай хөөрэлдөө бэлэйб. Ши тэрэ га-зарые «Бейт-Ээл» гэжэ нэрлээд, хадын шулуу хүшөө мэтээр бодхоод, олива модоной шэнгэн тоһо дээрэнь адхажа, Намда үгэеэ үгэжэ, тангариг үргэһэнөө һанана гүш? Би болбол тэндэ шамтай хөөрэлдэһэн Эзэн Бурхан мүнби. Ши энэ нютаг дары орхижо, тү рэ һэн ню та гаа буса».

¹⁴ Рахээл Леһаа хоёр Яковта иигэжэ харюусаба:

— Эсэгымнай зөөриһөө манда хүртэхэ юумэн бидэ хоёрто бии гээшэ гү?¹⁵ Тэрэмнай маанадые хариин гэжэ тоолодог. Маанадые эд бараан шэнгеэр худалдаа, харин манай түлөө абаһан бүхы мүнгөө өөртөө хэрэглээд дууһаа. ¹⁶ Тиимэ хадань, Бурханай ма-най эсэгэһээ абаһан зөөри зөөшэ бидэнэй мүн үхибүүдэймнай гээшэ. Тиимэһээ Бурханай үгэ дуулаха ёһотойш.

¹⁷ Яков хүүгэдээ, һамгадаа тэмээдтэ һуулгаба. ¹⁸Эсэгынгээ амидаржа байһан Ханаһаан орон руу ябахаяа зэһэжэ, Падаан-Араамда суглуулһан хамаг зөөриеэ бүридхөөд, адуу малаа туужа, аян замда гараба. ¹⁹ Тэрэ үедэ Лаваан хонидойнгоо нооһо хайшалхаяа хүдөө ошоһон байгаа. Тиихэдэнь Рахээл эсэгынгээ майханда ороод, онгонуудыень һэмээхэн абажархиба.²⁰ Араам яһатан Лаваанда гаража ошохо тухайгаа Яков хэлэнгүй, тэрэниие мэ хэл һэн бо ло бо. ²¹ Иигэжэ Яков бүхы юумэеэ абаад, түргөөр тэндэһээ гаран ошоо бэлэй. Тэрэ Евфрат мүрэниие гаталжа, Ха на һаан орон ню таг та ор шо дог Гилеаад ню таг руу зо ри бо.

²² Яко вай яба һа най удаа гур бан хо но гой үн гэр һэн хой но Ла-ваан энээн тухай дуулаад, ²³ түрэл гаралаа суглуулаад, Яковые мүр дэн ошо бо. До лоон хо но гой удаа тэдэ Яко вые Ха на һаа най Гилеаад гэ дэг ха да лиг үн дэр ню таг та хү сэ бэ.

²⁴ Һүни боложо, хээрэ хоноходоо, араам арадай Лаваанай зүү-дэн дэ Бурхан үзэг дэн, иигэжэ ай лад хал буул габа:

— Яковта һайн, муушье үгэ бү хэлэ, болгоомжоло!

²⁵ Яков Гилеаад хадада майхан табяад байжа байгаа. Лаваан тэрэниие мүрдэн хүсэжэ, ойрохононь майхан мүн лэ татаад тог-тобо.²⁶ Тиигээд Лаваан Яковта ерээд, иигэжэ хэлэбэ:

— Ши юундэ намайе мэхэлжэ, хоёр басагадыем баряанда абаад ошоһондол ошобош? ²⁷Нюусаар тэрьедэхэ, намһаа хоро-хо, намайе мэхэлхэ ямар ушар байгааб? Хэрбээ шинии намда хэлэһэн һаа, ябахадашни найр наадатай, дуутай, хэнгэрэг, ята-га дуугарган үдэшэхэ байгаабди. ²⁸Харин ши намда басагадаа, зээнэрээ таалаха аргашье үгөөгүйш! Тэнэг юумэ гаргааш!²⁹Би тэрэнэйш түлөө шамайе нилээд мэгдэхээхэ һэм, зүгөөр энэ һүни ши нии эсэ гын шү тэ дэг Бур хан нам да үзэгдөөд, «Яков та һайн, муушье үгэ бү хэлэ!» гэжэ айладхаа. ³⁰ Зай, яахаб, ши түрэһэн гэрээ һанаад намһаа ошобо гэлэйш. Зүгөөр гал гуламтыемни хам гаал даг бурха дыем юун дэ хул гай лааб ши?

³¹ — Хоёр басагадаа та намһаа хүсөөр абажа үлөөжэ болохот гээд би һэжэг түрөөб, — гэжэ Яков Лаваанда харюусаба. — ³² Харин танай бурхад тушаа би юушье мэдэнэгүйб. Бүхы юумыемнай нэгжэхэдэтнай болохо, танай гэхэ юумэнэй олдобол, абагты! Зүгөөр хэн нэгэндэ бурхадтнай олдоо һаань, тэрэ хүн амиды мэн дэ үлэхэгүй!

Лаваанай онгонуудые Рахээл хулгайлаа гэжэ Яков ой ухаан-даашье оруул ха гүй бай ба.

³³ Лаваан Яковай, Леһаагай, Зилпаа, Билһаа гэжэ хоёр зара-са эхэнэрнүүдэй майхангуудаар ябажа, нэгжэбэшье, юумэ олобогүй. Тэрэ Леһаагай майхан нэгжээд, Рахээлэй майхан руу оробо. ³⁴ Рахээл хулгайлһан онгонуудаа тэмээнэй тохом доро табяад, өөрөө дээрэнь һуугаад байба. Лаваан майхан соо нэгжээд, юушье оло бо гүй. ³⁵ Рахээл тэ рээн дэ:

— Хүндэтэ абамни! Эхэнэрэй һарынхи намда ушаржа, ур-датнай бодоод зогсожо шадахагүй байһандамни намайе хүли-сыт, — гэжэ хэ лэ бэ.

Лаваан бүхы юумэ нэгжээшье хадаа онгонуудаа олоогүй

³⁶ ушарһаань Яков сухалдажа, Ла ваа ниие зэмэлжэ за халба:

— Би ямар гэм танай урда хээбиб, юундэ намай намнаха, мүр-дэхэ мүш хэхэ бо ло бот? ³⁷ Та минии хамаг эд зөөри урбуулбат, теэд өөрынгөө гэхэ юумэ олобо гүт? Түрэл гаралнуудаймнай урда табижа харуулагты, олоо һаа! Тэдэ маанадай зүб, бурууе шиидхэг. ³⁸Хорин жэл би танда ажал хээб. Энэ саг соо нэгэшье хонин, нэгэшье ямаан түл хаяагүй. Би танай мал һүрэгһөө нэгэшье хуса, тэхэ гаргажа эдеэгүйб. ³⁹ Малда арьяатанай добто-лоо хадань, би танда һэеыень асаржа, өөрөө түлэнгүй үнгэржэ байгаагүйб. Хороһыень өөрынгөө зөөреэр хаадаг һэм. Үдэршье байг, һүнишье байг, малай хулгайда ороо һаань, та намаар түлүүлдэг байһан бэшэ гүт? ⁴⁰Үдэрэй халуунда халуудажа, һүниндөө дааража байгаад, нюдөөшье анингүй малыетнай харууһалааб. ⁴¹Хорин жэлэй туршада би танда ажал хэжэ бай-гааб. Басагадыеш абахын тула арбан дүрбэн жэл соо богоол мэтэ хүдэлөөб, удаань өөрын гэхэ малтай болохын тула үшөө зургаан жэл соо хүдэлөөб. Харин та хүлһэнэй мүнгыемни арба дахин ондоо болгожо, мэхэлжэ байгаат. ⁴² Хэрбэеэ үбгэ эсэгэнэ-рэймни шүтэн мүргэдэг Бурханай намда туһалаагүй һаань, би та най хи һаа гар хоо һон га ра ха бай гааб. Бур хан ми нии хү шэр хүн дэ ажал, зо бо лон гы ем хаража, энэ үн гэр һэн һүни на майе хамгаалан ороол!

⁴³ Лаваан Яковта харюу үгэн:

— Хоёр һамгадшни яагааш һаа минии басагад, хүүгэдшни ми-нии зээнэр. Эдэ бүхы мал, эндэ хаража байгаа бүхы юумэншни минии. Зүгөөр би түрэһэн басагадаа гомдохоохо аалби? Али зээнэрээ?⁴⁴ Зай, тиигээ хадаа хоюулаа хоорондоо хэлсээ бата-лая, тиигээд хэлсээнэймнай гэршэ байха ёһотой, — гэжэ хэ-лэ бэ.

⁴⁵ Тиихэдэнь Яков томо шулуу хүшөө мэтээр бодхожо һуулгаад, ⁴⁶ түрэл гаралнуудтаа хэлэн, олон шулуу хамта обоолжо, хоорон-доо тогтооһон хэлсээгээ гэршэлэн баталжа, бултадаа шулуун обоо тойрон һуужа, хамта эдеэ хоол бариба. ⁴⁷Лаваан араам хэлэтэй һэн тула энэ шулуун добые «Егаар-Саһадутаа» гэжэ нэрлэбэ, ха-рин Яков еврей хэлээрээ «Галиээд» гэжэ нэрэ үгэ бэ.

⁴⁸Удаань Лаваан Яковта иигэжэ хэлэбэ:

— Энэ обоо ши бидэ хоёрой хоорондоо баталһан хэлсээнэй гэршэ мүн!

Энээнһээ хойшо тэрэ газар Галиээд гэгдэдэг. ⁴⁹ Тиигээд үшөө ондоогоор «Мицпаа», оршуулбал, «Харуулай газар», гэдэг. Юундэб гэхэдэ, Лаваан нэмэжэ саашань хэлээ һэн:

— Бэе бэеһээ таһаржа, харалсахаяа болиходомнай, Эзэн маа-надые байһан газартамнай анхаран хаража, бидэ али алиндаа урдань харюусаха болонобди.⁵⁰ Хэрбэеэ ши минии басагадые доромжолоо һаа гү, үгышье һаа, тэдэнэй хажуугаар шэнэ һам-гадые абаа һаа, һанажа яба: минии нюдэнһөө далда байгаашье һааш, Бурхан ши бидэ хоёрой бүхы үйлэ хэрэг хаража, гэршэлжэ байха! ⁵¹Хаража бай, бидэ хоёр түрэһэн нютагуудайнгаа хилэ дээрэ энэ шулуун обоо бодхообди. ⁵² Би эндэһээ саашаа газар руу, шинии урдаһаа дайлан орохогүйб, шишье эндэһээ наашаа гаража, минии урдаһаа дайлахагүйш. Энэ добо бидэ хоёрой хоорондоо тогтооһон хани барисаанай гэршэ мүн. ⁵³Манай зүб бурууе шинии үбгэ эсэгэ Авраһаамай, минии үбгэ эсэгэ Нахоорой шүтэн заль-бардаг Бурхан шүүбэрилжэ шиидхэг лэ.

Тиихэдэнь Яков өөрынгөө эсэгэ Исаагай шүтэн зальбардаг Эзэн Бурханай нэрээр тангариг үргэбэ. ⁵⁴Һүүлээрынь тэрэ мал үүсэлэн гаргаад, шатаажа, Эзэн Бурханда үргэбэ. Удаань Яков бүгэдэндэ зорюулан, найр хэбэ. Иигэжэ тэрэ һүниндөө тэдэ бултадаа хада уула дээрэ хоноо бэлэй.

Яковай Эсаавтай эблэрэлгэ

32

¹ Үглөөгүүрынь Лаваан эртэлэн бодоод, зээнэрээ, баса-гадаа таалаад, үреэгээд, нютагаа бусаба.

² Яковай эсэгынгээ орон нютаг руу шэглэн ябаха замдань Бурханай хэдэн элшэнэр тэрээнтэй ушарба. ³Тэдэниие хараад, Яков иигэжэ хэлэбэ:

— Энэ Бурханай бууса байра гээшэ.

Тиигээд тэрэ газараа «Махнайм», оршуулбал, «Хоёр бууса», гэжэ нэрлэ бэ.

⁴ Энэ үедэ Дабһата далайн урда талада оршодог Эдоом оро-ной Сеиир гэдэг газарта ажаһуугша Эсаав ахадаа Яков хэдэн хү нүүдые эльгээжэ, ⁵ иигэжэ дуул га хы ень за хир ба:

— Танай богоол болохо Яков мүнөө хүрэтэр Лаваанайда ажаһуужа байгаа. ⁶ Мүнөө намда ехэ мал һүрэг, эрэ, эмэ зара-сануудшье бии. Танһаа үршөөл эрижэ, хоорондоо эе эб тогтоо-хын тула энэ мэдээ эл шэнүүдээр эльгэ нэб.

⁷ Эльгээгшэдынь Эсаавтай уулзаад бусахадаа, Яковта иигэжэ хэлэ бэ:

— Эсаав ахатайтнай уулзаабди. Тэрэ урдаһаатнай дүрбэн зуун хүнтэй хамта наашаа ерэжэ ябана.

⁸ Яков айхабтар ехээр айба. Тиигээд тэрэ өөрынгөө зониие, адуу малаа хоёр бүлэг болгон хубаажа, ⁹ «хэрбэеэ Эсаав нэгэ бүлэгтэ добтолжо усадхаа гээшэ һаань, нүгөө бүлэг зугадажа ша да ха даа бо лохо» гэжэ бодо бо.

¹⁰ Тиигээд Яков Эзэн Бурханда мүргэн зальбарба:

— Үбгэ эсэгэ Авраһаамай, минии эсэгэ Исаагай Эзэн Бур-хан! «Түрэһэн нютагаа, түрэл сада даа ши буса. Тэндэ шамда һайн һайханиие Би үгэхэб» гэжэ Та намда айладаа бэлэйлта.

¹¹ Танай богоол би хамаг үршөөл хайраһаатнай, хэшэгһээтнай хүртэхэ эрхэтэй гээшэ гүб? Түрэл нютагһаа гаража, Иордан голые гаталхадаа, би гартаа гансахан тулгууртай ябаа бэлэйб. Мүнөө бусажа ябахадаа, хоёр бүлэг болгон хубаарилһан олон зонтой, үй түмэн адуу малтай ябанаб. ¹² Маа на дые ми нии аха Эсаавһаа абарыт! Би айнаб: тэрэ ерэжэ, намайе, һамгад, хүүгэ-дыемни бултыень алахал! ¹³Та намда һайн һайханиие хүргэжэ, уг удамыем далайн эрьеын элһэн мэтэ тоо томшогүй болго-хоб гэжэ айладаа бэлэйлта. Тэрэ үгэеэ һанажа, намда туһа-лыт!

¹⁴ Яков тэндээ хоноод, Эсаавта бариха бэлэг бэлдэжэ, ¹⁵ хоёр зуун ямаа, хорин тэхэ, хоёр зуун хони, хорин хуса, ¹⁶ ботоготой гушан энги, дүшэн үнеэ, арбан буха, хорин эмэ, арбан эрэ элжэгэ илгаба. ¹⁷Тиигээд энэ малаа түрэл түрэлөөрнь амяарлан, хэ-дэн һү рэг бол гоод, тус бү рии ень нэгэ нэгэ за ра са да даалгажа, иигэжэ хэлэбэ:

— Таанад минии урда ороод ябагты! Һүрэг бүхэнэй хоорондо зай ба ряад тууг ты!

¹⁸ Эгээл урид ябаһан һүрэг туугша зарасадаа Яков иигэжэ за хир ба:

— Минии аха Эсаавтай уулзахадашни, тэрэ шамһаа «хэнэй зараса гээшэбши? Хайшаа зоринош? Хэнэй мал туунаш? « гэжэ һурахадань, ¹⁹иигэжэ харюусахаш: «Энэ танай дүү, үнэн сэхэ богоол Яковайтнай мал. Эдэ бүгэдые дүүтнай танда бэлэг бол-гон үгэнэ. Эзэмнай хойноһоомнай ерэжэ ябана».

²⁰ Хоёрдохи, гурбадахи болон бусад һүрэг туужа ябааша зара-санарта адли эдэ үгэнүүдые хэлэхыень заажа үгөөд,

— Таанад Эсаавтай уулзахадаа ²¹«танай үнэншэ зараса Яков маанадай хойноһоо ерэжэ ябана» гэжэ заабол хэлээрэйг-ты, — гэбэ. «Хэрбээ Эсаав ахадаа уридшалан иимэ олон бэлэг үгөө һаам, сэдьхэлынь зөөлэржэ, намтай уулзажа магадгүй» гэжэ Яков до соо гоо бо до һон бай гаа.

²² Бэлэг болохо малаа туулгажа эльгээгээд, Яков өөрөө тэрэ һууридаа дахин хонохоёо үлэбэ.

²³ Гэбэшье тэрэл һүни Яков Леһаа, Рахээл һамгадаа, Зилпаа, Билһаа гэдэг хоёр зараса эхэнэрнүүдээ, арба нэгэн хүүгэдээ абаад, Яббок голые гарасаар гаталан гараба. ²⁴Удаань тэрэ бүхы зөөри хогшолоо, мал һүрэгөө голой саана гаргаба. ²⁵Тиигээд Яков һөөргөө голоо гаталан, хуушан газартаа ерэжэ, гансаа-раа үлэбэ.

Һүниндөө танигдаагүй хэн нэгэн Яковта ерэжэ, үүр сайтар тэ рээн тэй барил даба.

²⁶Яковые диилэхэгүй байһанаа тэрэ ойлгоод, Яковай ташаа-гай яһанай үеһөөнь гаратар сохибо. ²⁷ Тиигээд тэрэ хүн Яковта хэ лэбэ:

— Намайе таби, үүр сайхаяа байна.

— Намай үреэгээгүйдэтнай табихагүйб, — гэбэ Яков.

²⁸ — Шинии нэрэ хэн бэ? — гэжэ тэрэ хүн асууба.

— Яков, — гэбэ ха тэрэ.

²⁹ Тии хэдэнь тэрэ хүн хэлэ бэ:

— Энээнһээ хойшо шинии нэрэ «Яков» бэшэ болохо. Ши хүнтэй тэмсэжэ, илаад, удаань Бурхантай тэмсэжэ диилэһэн хадаш шамда «Израиль», оршуулбал, «Эзэн Бурхантай тэмсэг-шэ» гэдэг нэрэ үгтэбэ.

³⁰ — Өөрынгөө нэрэ намда хэлыт! — гэжэ Яковай гуйхада,

— Ши минии нэрэ мэдээд яаха гээбши? — гэжэ тэрэ хүн ха-рюусаад, үреэл табяад, ошобо.

³¹ — Бурхантай нюураараа уулзаһан аад, амиды мэндэ үлэһэм-ни гайхалтай, — гэжэ Яков хэлээд, тэрэ газарые «Пэниээл», оршуулбал, «Бурханай нюур», гэжэ нэрлэбэ.

³² Наран гараба. Яков Пэниээлһээ ошоходоо, ташаа яһанай үеһөө гараһан ушарһаа дохолжо ябаа бэлэй. ³³ Мүнөө болотор израильшууд ташаа гуяын мяха юундэ эдидэггүйб гэбэл, Яко-вай тэрэ газарайнь үе мүсэ булгалуулагдаһан байгаа бшуу.

33

¹ Яковай харахада, урдаһаань Эсаав ерэжэ ябаба, тэ-рээнтэй дүрбэн зуун хүн ябалсана. Тиигээд тэрэ Леһаа, Рахээлые тус бүриин хүүгэдүүдтэйнь, хоёр зараса эхэнэрые тус бүриин үхи хүүгэдүүдтэйнь суг илган байлгаад, ²зараса эхэнэрнүүдые хүүгэдтэйнь хамта урда, хойноһоонь Леһаае үхи хүүгэдтэйнь, удаань Рахээлые Иосифтой хамта зогсооба.

³ Өөрөө Яков урагшаа гаража, ахадаа дүтэлхэ үедөө тэрэнэйн-гээ урда долоо дахин газар мүргэбэ.

⁴ Зүгөөр Эсаав тэрээндэ гүйжэ ерээд, тэбэрин үбсүүндээ хаша-ба, таа лаба, тии гээд хо юу лаа бар хир бад. ⁵ Эсаав һэгээ орожо, эхэ нэр нүү дые, үхи бүү дые обёо роод, асуу ба:

— Эдэшни хэд гээшэб?

Яков харюусаба:

— Танай барлаг болохо намайе Бурхан үреэжэ, иимэ үхи хүү гэдые үршөөгөөл.

⁶ Зараса эхэнэрнүүд үхибүүдтэеэ ерэжэ, Эсаавта доро дохи-бо. ⁷ Һүүлээрынь Леһаа хүүгэдтэеэ ерэжэ дохибо, бүри һүүлээ-рынь Иосиф Рахээл эхэтэеэ ерээд, Эсаавта доро дохин мүр-гэ бэ.

⁸ — Минии урдаһаа тиимэ олон мал һүрэг эльгээһэншни ямар удхатайб? — гэжэ Эсаав асууба.

— Хүндэтэ ахамни! Тантай би эбтэй эетэй байхын тула бэлэг эльгээгээ һэм,— гэжэ Яков харюусаба.

⁹ — Намда хамаг юумэн биил даа, — гэбэ Эсаав. — Энэ эд зөөриеэ өөртөө үлөө.

¹⁰ — Үгы, — гэжэ Яков харюусаба. — Хэрбээ та намда муу һа-наагүй болбол үгэһэн бэлэгыемни абыт даа. Намайе илдам һай ха наар уг та һан тнай, та най нюур ша рай да хин ха ра һам ни Эзэн Бурхантай уулзажа байһандал мэтэ! ¹¹ Минии бэлэг тог-тоон абыт. Бурханай ашаар намда хамаг юумэн бии.

Энэ мэтээр Яков Эсаа вые ехэл гуйжа, тэрэнь бэлэгыень аба ба.

¹² — Зай, манайда ошоё даа. Би урдатнай ороод, зам заажа үгэ хэб, — гэжэ Эсаав хэ лэ бэ.

¹³ — Хүндэтэ ахамни! Үхибүүдни бага, хүсэ шадалгүй. Тии-гээдшье малаймни нарай түлтэйе хараа ёһотойт. Нэгэ үдэрөөр шанга туубал, үхэхэ. ¹⁴Тиимэһээ та намһаа урид харигты. Харин би бага балшар хүүгэдэйнгээ, түл малайнгаа аяар аажамхан ябажа, танай Сеиир нютаг ерэхэб, — гэжэ Яков харюу-саба.

¹⁵ — Тиигээ һаа, би хэдэн зарасаяа үлөөһүү. Тэдэ танда туһал-ха, — гэжэ Эсаав дурадхаба.

— Хэрэггүй даа. Эгээл шухалань — та бидэ хоёрой эб эеэ олол соһон ушар бо ло но ха юм, — гэжэ Яков хэ лэ бэ.

¹⁶ Тэрэл үдэртөө Эсаав һөөргөө Сеиир зүглэн мордобо. ¹⁷Харин Яков холо ябаха дурагүй байһан ушарһаа тэндэһээ холо бэшэ-хэнэ отог бодхоогоод, малдаа хашаа бариба. Тиимэһээ тэрэ газар «Сукоот», оршуулбал, «отогууд» гэжэ нэршэһэн юм.

¹⁸ Удаань Яков Иордан голые гаталан, Ханаһаан орон руу ерээд, Шехем хотын хажууда буусаяа түхеэрэн байрлаба. Иигэжэ Яков Падаан-Араамай хойто зүгһөө гараад, Ханаһаан орон нютаг-та амар мэндэ ерээ бэлэй. ¹⁹ Тэрэ хотын һуури анхан табигша Шехем гэдэг хүнэй хүбүүн Хамоорой үри һадаһадһаа зуун мүнгөөр тэрэ уужам газарые үмсын зөөри болгон, худалдажа абаад, май хан гуу даа бод хоон һуурижаба. ²⁰ Тэндээ тэрэ үргэ-лэй шэрээ түхеэржэ, «Израильшуудай шүтэдэг Эзэн Бурханай үргэлэй шэрээ» гэжэ нэрлээ һэн.

34

¹ Леһааһаа түрэһэн Яковай басаган Динаа тэрэ нютагай басагадые харахаяа гэрһээ гараа бэлэй. ²Тиихэдэ тэндэхи обог зоной удамаршан, хив обогтон болохо Хамоорой хүбүүн Шехем тайжа тэрээниие хаража, хүсөөрөө барин, эд-лэбэ. ³Тиигээд Шехем Динаада сэдьхэл зүрхөөрөө татагдан дурлажа, басаганда инаглан һайхан үгэнүүдые хэлэбэ. ⁴Удаань тэрэ өөрынгөө эсэгэ Хамоорто ошожо, иигэжэ гуйба:

— Тэрэ басагые намда һамган болгон абажа үгыт.

⁵ Хамоорой хүбүүн Шехемэй Динаа басагыень бузарлаһан, хүсөөрөө эдлэһэн тухай Яков дуулаба, гэбэшье хээрэ талада малаа адуулһан хүбүүдэйнгээ ерэтэр абяагүй байха гэжэ шии-дээ һэн.

⁶ Шехемэй эсэгэ Хамоор Яковтай хөөрэлдэхэеэ ерэбэ. ⁷Яковай хүбүүд хээрэ талаһаа ерэхэдээ, Динаае бузарлаһан тухай дуулажа, угаа ехээр сухалдаба. Шехем Яковай басаган Динаае хүсөөрөө эдлэжэ, болошогүй юумэ хэжэ, бүхы израильшуудые доромжолоо болоно шуу.

⁸ Хамоор иигэжэ хэлэжэ эхилбэ:

— Минии хүбүүн Шехемэй сэдьхэл танай басаган тээшэ тэ-гүүлнэ. Тиимэһээ басагыетнай минии хүбүүндэ һамган болгон үгэгты гэжэ эринэб. ⁹ Таа нар маанадтай худа ураг болыт гэхэ байнаб, танай басагад манай бэри болохо, манай басагад танай хүбүүдэй һамгад болохо. ¹⁰Манаар суг ажаһуугты, газарнай үр гэн, үмсэдөө аба ха да, аралжаа най маа хэхэ дэ бо ло хо.

¹¹ Тиигээд өөрөө Шехемшье Динаагай эсэгэдэ, аханарта иимэ үгэнүүдтэй хан даба:

— Та бүгэдын талархалда хүртэхын тула хэлэһэн юумыетнай дүүргэхөөр бэлэмби. ¹² Эгээл ехэ энжэ эригты, эгээл сэнтэй бэ-лэгүүдые нэрлэгты, хэлэһэн юумыетнай би таанадта үгэхэб, ган сал энэ ба са га яа нам да һам ган бол гон үгыт!

¹³ Дүү басаган Динааень Шехемэй бузарлан доромжолһон ушарһаа Яковай хүбүүд Шехем болон тэрэнэй эсэгэ Хамоорые мэхэл хэ гэжэ шии дээд, иигэжэ хэлэ бэ:

¹⁴ — Үгы, бидэ тиигэжэ шадахагүйбди. Бэлгэеэ отолуулаагүй хүн дэ дүү ба са га яа һам ган бол гон үгэ хые сээр лэ нэб ди. Энэнь бидэндэ эшхэбтэр үйлэ мүн. ¹⁵Зүгөөр нэгэ эрилтыемнай дүүр-гээ һаатнай — таанадай хамаг эрэшүүлэй маанад мэтэ отололго хүүлээ һаань, зүбшөөл үгэхэбди. ¹⁶Тиигэбэлтнай, бидэ басага-даа таа над та ха дам да үгэдэг, өөһэдөө та най баса га даар һам га хэдэг боложо, таанадаар хамта һуужа, нэгэ арад болохобди.

¹⁷ Хэрбэеэ манай хэлэһые арсаа һаатнай, бэлгэеэ отолуулхаһаа татагасаа һаатнай, бидэ дүү басагаяа абаад, зөөжэ ошохом-най.

¹⁸ Хамоор Шехем хоёр энэ хэлэгшыень зүбшөөбэ. ¹⁹Яковай басаганда тэсэбэригүй болотороо хүсэн дурлаһан залуу хү-бүүн дары түргэн тэрэ ёһолол хүүлэхэеэ шиидэбэ. Шехем гэр бүлэдөө ха ма гай хүн дэ тэй хүн бай һан бо ло хо лоорнь хэ лэ һэн үгэнь шанга хуули мэтэ бэлэй.

²⁰ Иигэжэ тэрэ Хамоор эсэгэтэеэ хамта хотын хэрэмэй бартаа-нуу дай хажууда суг лаа ху рал хэ дэг эрэ шүүл дэ ошоод, иигэжэ идхажа оробо:

²¹ — Эдэ зон энхэ тайбан байха дуратай зон. Тиимэһээ манай газар дайдада нютаглаг, дайдаарнай наймаа хэжэ ябаг. Газар дай-дамнай уужам ха юм. Бидэ тэдэнэй басагадые һамгад болгожо абахабди, өөһэдынгөө басагадые тэдээндэ һамгад болгожо үгэ-хэбди. ²²Зүгөөр маанадаар сугтаа ажаһууха, нэгэ арад болохын тула тэдэнэр нэгэл эрилтэ табина: манай эрэшүүл тэдээн шэн-ги бултаараа бэлгэ отолуулга хүүлэхэ ёһотой гэнэ. ²³Хэрбэеэ энэ эрилтыень дүүргээ һаамнай, эдэ зон маанадаар нэгэн амин ажаһуудаг бо лохо, тии хэ дэнь тэ дэ нэй мал һү рэг, эд зөөринь ма-най гарта орохо.

²⁴ Хотын хүн зон Хамоор Шехем хоёрой үгэдэ орожо, бүхы эрэшүүл отолол го хүүлэ бэ.

²⁵ Бэлгэ отолһон ёһололһоо хойшо гурбадахи хоногто эрэшүү-лэй үшөө үбшөөрхэжэ, тэнхээгүй байхада, энэ үе һамбаашалан, Яковай хоёр хүбүүд, Динаагай түрэһэн аханар Шимоон ба Левии һэлмэнүүдээ абажа, һаадгүй хото балгааһандань ороод, тэндэхи эрэшүүлые бүгэдыень хюдаба. ²⁶Тэдэ Хамоорые болон тэрэнэй хүбүүн Шехемые һэлмээр сабшажа алаад, Динаае тэдэнэйхиһээ абажа, гэртээ бусаба. ²⁷Дүү басагыень удамаршынь хүбүүнэй доромжолон бузарлаһанай харюуда бүхы хотын зонһоо үһөөгөө аба ха гэжэ Яко вай бу сад хү бүүд хото руу ерээд, айл бү хэ нэй гэр тоножо, сүйд хэбэ. ²⁸Хотын зоной бүхы мал, элжэгэ болон хээрэ байгаа бүхы зүйл, ²⁹ бүхы эд зөөрииень хаман абажа, эхэнэрнүү-дыень болон хүүгэдыень баряанда абаба.

³⁰ Энээнэй удаа Яков Шимоон Левии хоёрто иигэжэ хэлээ бэ лэй:

— Таанар намда гай тодхор асарбат! Энэ нютагай яһатан, ханаһаан, пэризи обог зон бултадаа бидэндэ хоролхохо. Бидэ үсөөмди. Хэрбээ тэдэнэй хамта бидэнэй урдаһаа дайлаа һаань, бидэ бул та даа усад хаг да хабди!

³¹ Зүгөөр Шимоон Левии хоёр иигэжэ харюусаба:

— Энэ нютагаархинай дүү басагыемнай янхан эхэнэр мэ-тээр доромжолһоной удаа бидэ абяа шэмээгүй һуужа байха юм гүбди?!

Яковай Бейт-Ээл бусалга

35

¹ Бурхан Яков та иигэжэ ай лад хаба:

— Зай, Бэйт-Ээл хүрэтэр нүүгээд, тэндээ һуурижа! Олон жэлэй урда тээ Эсаав ахаһаа зугадан тиишээ ошоходош-ни, Би шамда үзэгдөө һэм. Ши тэндэ ошоод, Намайе хүндэлэн, үргэлэй шэрээ зохёон бари!

² Тиимэһээ Яков гэр бүлэдөө болон өөрын бүхы зондо иигэжэ хан даба:

— Таанадта байһан бурхадай дүрсэнүүдые абажа хаягты, удаань бэеэ угаагаад, хубсаһа хунараа һэлгэгты. ³Удаань эн-дэһээ хүдэлэн, Бейт-Ээл руу нүүхэбди. Тэндэ би Бурханда үр-гэлэй шэрээ барихаб. Тэрэ болбол зоболондо ороһон үедэмни туһалаа, минии ябаһан газарта намтай хамта байлсаа.

⁴ Албата зониинь абажа ябаһан бүхы бурхадай дүрсэнүүдые, шэхэнэйнгээ сахаригуудые абаад, Яковта үгэбэ. Эдэ бүгэдые Яков Шехем хотодо дүтэ байһан нэгэ сарса модон доро газар-та булаба.

⁵ Тэдэнэй аян замдаа гарахада, нютагай арад зон гэнтэ Бурхан-һаа айжа эхилбэ. Тиигэжэ Яковай хүбүүдэй хойноһоо хэншье дахажа, тэдээн дэ доб толбо гүй.

⁶Яков бүхы зоноо, мал һүрэгөө абан, Ханаһаан орон нютагай Лууз, ондоогоор хэлэбэл, Бейт-Ээл гэдэг газар ерэжэ һуурижаба. ⁷Тэндээ тэрэ үргэлэй шэрээ бүтээбэ. Тиигээд Яков энэ газараа «Ээл-Бэйт-Ээл», оршуулбал, «Бэйт-Ээлэй Бурхан» гэжэ нэрлэ-бэ. Юун дэб гэ бэл, ур дань Яко вай Эсаав аха һаа тэрьедэхэ үедэ эгээл тэн дэ Бур хан Өөрыгөө Яков та элир хэй лээ бэ лэй.

⁸ Тиихэдэ Ривкаае хүхэеэ хүхүүлжэ хүн болгоһон хүгшэн Девораа наһа баража, тэрэниие Бейт-Ээлэй урда талада бай-даг нэгэ сарса модоной дэргэдэ газар малтажа, хүдөөлүүлээ бэлэй. Тэрэ газар «Алоон-Бахуут», оршуулбал, «Гашуудалай сарса модон» гэжэ нэршээ һэн.

⁹ Яковай иигэжэ Падаан-Араамһаа бусажа ерэхэдэ, Бурхан тэрээндэ дахин үзэгдэжэ, дахин үреэбэ. ¹⁰Бурхан тэрээндэ иигэжэ айладхаа:

— Мүнөө болотороо ши эхэ, эсэгынгээ үгэһэн «Яков» гэжэ нэрээр ябааш. Харин энэ сагһаа эхилэн, ши Минии үгэһэн «Из ра иль» нэрэ тэй боло бош.

¹¹ Бурхан тэрээндэ үшөө иигэжэ айладхал буулгаа:

— Би болбол хизааргүй хүсэтэ Бурхамби. Үри хүүгэдээр үнэр үдхэн боложо, тоо томшогүй олон уг удамтай байхаш болто-гой! Шинии уг удамһаа нэгэ ехэ үндэһэ яһатан бии болоод, тэдэнһээ үдэн, хэдэн улас бии болохо. Шинии үри хүүгэдһөө хожомынь олон хаашуул түрэхэ. ¹² Авраһаам болон Исаагта үмсэ болгон үгэхөөр найдуулһан тэрэ орон нютагые Би шамда үргэхэб. Тиигээд тэрэ газар шинии үхи хүүгэдээр үеһөө үедэ дамжан байдаг угай газар болохо.

¹³ Тиигээд Бурханай хажууһаань холодоходо, ¹⁴Яков Бурханай тэрээнтэй хөөрэлдэһэн газарта шулуун хүшөө бодхоогоод, унда болон олива модоной тоһо дээрэнь сүршэбэ. ¹⁵Тиигээд Яков тэрэ газараа «Бэйт-Ээл», оршуулбал, «Бурханай байдаг газар», гэжэ нэрлэбэ.

¹⁶ Удаань тэдэ Бэйт-Ээлһээ хүдэлжэ, Эфратааһаа, ондоогоор хэлэбэл, Бэйт-Лехем хотоһоо, нилээд ябаад байхадань, Рахээл үхибүү түрэхэеэ үбдэжэ эхилбэ. Энэ удаа Рахээл угаа хүндөөр үбдөө. ¹⁷ Иигэжэ үхибүү түрэхөөр зобожо байха үедэнь хүүгэдэй хүй һэ хүн дэдэг хүг шэн тэрээн дэ иигэжэ хэлэбэ:

— Бү ай! Ши үшөө нэгэ хүбүүтэй болобош!

¹⁸ Гэбэшье Рахээл тэсэнгүй, ами табижа байхадаа һаяхан тү-рэһэн хүбүүндээ «Бэн-Онии», оршуулбал, «Минии зоболонгой хүбүүн», гэжэ нэрэ үгөөд, наһа бараба. Зүгөөр эсэгэнь хүбүүндээ ондоо нэрэ — «Биньямиин», оршуулбал, «Эсэгэ болохо минии баруун талада һууха хүбүүн», гэжэ нэрэ үгэбэ.

¹⁹ Тиигэжэ Рахээлэй наһа барахада, Яков һамганайнгаа ша-рил Эфратаа, ондоогоор хэлэбэл, Бэйт-Лехем ошохо харгын хажууда хүдөөлүүлээд, ²⁰ булаша хүүр дээрэнь шулуун хүшөө бодхобо. Мүнөөшье хүрэтэр Рахээлэй хүүр дээрэ табиһан нан-гин шулуун тэн дэ бай даг зан даа.

²¹ Израиль нэрэтэй болоһон Яков аян замдаа саашаа ябаад, Миг-даал-Ээдер гэдэг газарта дүтэ майханаа зохёон һуурижаба.

²² Тэндэ байхадаа ууган хүбүүн Рэувээн эсэгынгээ бага һамган Бил һаа тай ун та һан бай гаа. Энээн ту хай эсэ гэнь мэ дэ бэ.

Яковай хүбүүд

Яков арбан хоёр хүбүүтэй бэлэй. ²³ Леһаа һамганһаань ууган хүбүүн Рэувээн, Шимоон, Левии, Иуда, Иссахаар ба Зевулуун гараа. ²⁴Рахээл һамганһаань Иосиф ба Биньямиин гараа.

²⁵ Рахээлэй зараса эхэнэр Билһааһаа Даан ба Нафталии гараа.

²⁶ Леһаагай зараса эхэнэр Зилпааһаа Гаад ба Ашээр гараа. Эдэ хүбүүдэйнь олонхинь Яковай Падаан-Араамда байхада түрөө

бэ лэй.

Исаагай наһа баралга

²⁷Тэрэ үедэ Яковай эсэгэ Исаак Хириат-Арбада, ондоогоор нэрлэбэл, Хевроон хотодо гү, али Мамрээдэ ажаһуужа байгаа. Урдань Исаагай эсэгэ Авраһаам тэндэ хариһаа ерээд ажаһууһан гэхэ. Яков тэн дэ ошожо, эсэгэ тэеэ уул заба.

^28-29 Исаак үндэр наһа наһалжа, зуун наятайдаа наһа бараба. Тэрэ үбгэртэрөө ябаад, үзэхэ юумэеэ үзөөд, хараха юумэеэ ха-раад, элинсэг хулинсагуудтаа мордоо бэлэй. Хүбүүдынь Эсаав Яков хоёр эсэгэеэ хүдөөлүүлбэ.

Эсаавай үри һадаһад

36

¹ Энэ хадаа Эсаавай, ондоогоор тэрэниие нэрлэбэл, Эдоомой, угай бэшэг юм. ² Эсаав Ханаһаан орон ню-тагһаа һамгадые абаа. Хиит арадай Эйлоной Адаае, хив ара-дай Цивеоной хүбүүн Анааһай басаган Оһоливамаае, ³мүн Ишмаээлэй басаган Басемаадые тэрэ һамган болгон абаа юм. Басемаадай аха Нэвэһоод бэлэй.

⁴ Эсаав Адааһаа Элифааз, Басемаадһаа Рэуээл, ⁵мүн Оһолива-мааһаа Еһүүш, Ялаам ба Кораах хүбүүдтэй болобо. Эдэ Эсаавай хүбүүд Ханаһаанда түрэһэн болоно.

⁶ Һамгадаа, хүбүү басагадаа бултыень , хамаг албата зоноо мүн адуу малаа дууһыень, Ханаһаанда байхадаа олоһон бүхы эд зөөриеэ абаад, Эсаав дүүһээ холодон, ондоо орон дайда нүүжэ ошобо. ⁷Ушар гэхэдэ, тэдэ хоёр тус бүридөө угаа олон мал адуу һа тай боложо, зэргэлээд ажамидархадань, бэл шээ ри, уһан хүртэхөө болиһон юм. ⁸ Эсаав Эдоом ороной Сеиир гэдэг хада уулата нютаг ерэжэ һуурижаба.

⁹ Эсаавай уг удам «эдоом» гэдэг нэрэтэй үндэһэ яһатан боло-бо. Тэдэ Сеиир орон дайдын хадалиг газараар байрладаг болоо һэн. ¹⁰ Эсаавай хүбүүд: Адааһаа гараһан Элифааз, Басемаадһаа түрэһэн Рэуээл. ^иУдаань Элифаазынь Темаан, Омаар, Цефоо, Гатаам ба Кенааз гэдэг табан хүбүүтэй болоо һэн. ¹² Элифаазай Тимнаа гэдэг бага эхэнэрһээ хүбүүн түрэжэ, тэрэниие Амалээх гэжэ нэрлэбэ. Эсаав Адааһ хоёрой уг удамынь эдэл болоно.

¹³ Эсаав Басемаат хоёрһоо түрэһэн хүбүүн Рэуээл Нахаат, Зе-раах, Шамааһ ба Мизааһ гэдэг дүрбэн хүбүүтэй болоо һэн.

¹⁴ Эсаав Цивеоной Анааһай басаган Оһоливамаа хоёрһоо Еһүүш, Ялаам, Кораах гэдэг гурбан хүбүүд түрөө бэлэй.

^15-16 Эсаав Адааһ хоёрһоо түрэһэн ууган хүбүүн Элифаазай хү-бүүд Темаан, Омаар, Цефоо, Кенааз, Кораах, Гатаам, Амалээх өөр өөрын обог аймаг бүрилдүүлжэ, эхи табигшадынь болоо һэн. Тэдэ бултадаа Эдоом орон дайдада ажамидардаг бэлэй.

¹⁷ Эсаав Басемаат хоёрһоо түрэһэн хүбүүн Рэуээлэй хүбүүд Нахаат, Зераах, Шамааһ, Мизааһ гэгшэд мүн лэ тус тустаа обог аймаг бүрилдүүлжэ, эхи табигшадынь болоо. Эдэнэрэй обог зониинь мүн лэ Эдоомдо ажаһуудаг һэн.

¹⁸ Эсаав Цивеоной Анааһай басаган Оһоливамаа хоёрһоо тү-рэһэн хүбүүдынь Еһүүш, Ялаам, Кораах гэгшэд мүн лэ гурбан обог ай ма гай эхи та бяа һэн.

¹⁹ Иигэжэ Эсаавай уг удам обог аймагайнгаа эхи табигшад боло-һон байна. Иигэжэ Эдоом улас түрэ бии болоһон түүхэтэй.

²⁰ Эсаавай Сеиир, үгышье һаа, Эдоом орон дайда руу ошохын урда тээ хории арадай Сеиир гэдэг хүнэй үри һадаһад болохо

Лотаан, Шоваал, Цивеон, Анааһ, ²¹Дишоон, Ээцэр ба Дишаан гэгшэд тэндэхи хории обог аймагай эхи табигшад болоһон бай гаа.

²² Сеиирэй Лотаан гэдэг хүн Хории ба Һэмаам гэдэг хоёр хү-бүү тэй, Тим наа гэ дэг дүү ба са га тай бай гаа.

²³ Сеиирэй Шоваал гэгшэ Алваан, Манахаат, Эваал, Шефоо ба Онаам гэдэг табан хүбүүтэй һэн.

²⁴ Сеиирэй Цивеон хадаа Айяаһ ба Анааһ гэжэ хоёр хүбүүд-тэй, Анааһынь Цивеон эсэгынгээ элжэгэдые адуулжа ябахадаа, хээ рэ ха луун ар шаан оло һон түү хэ тэй.

²⁵ Анааһ Дишоон гэжэ хүбүүтэй, Оһоливамаа гэжэ басагатай болоо һэн. Тэрэ басаганиинь Эсаавта хадамда гараһан түүхэ-тэй. ²⁶ Анааһай Дишоон Хемдаан, Эшбаан, Итраан ба Кераан гэ дэг дүр бэн хү бүүд тэй бо лоо бэ лэй.

²⁷ Ээцэрэй хүбүүд Билһаан, Заһаваан ба Ахаан.

²⁸ Дишаанай хүбүүд: Үүц ба Араан. ²⁹ Иигэжэ хории арад Сеиирэй уг удам болохо Лотаан, Шо ваал, Цивеон, Анааһ,

³⁰ Дишоон, Ээцэр, Дишаан гэгшэд Эдоом орон дайдын тэрэ олон обог ай ма гуу дай эхи та биг шад бо лоо бэ лэй.

³¹ Израильшуудай хаантай болоодүй байха үедэ Эдоом орондо өөһэдын хаашуул байһан юм. ³²Беоорой хүбүүн Бэлаа Эдоомой эртэ урдын хаан байгаа, Динһаваа хотодо ажаһуугаа.

³³ Бэлаагай наһа бараһан хойно Боцраа хотын Зераахай Йоваав хаан шэрээдэ һуу гаа бэлэй.

³⁴ Йоваавай наһа бараһанай һүүлээр Темаан ороной Хушаам хаан шэрээ эзэлбэ.

³⁵ Хушаамай наһа барахада, Авиит хотын Бедаадай хүбүүн Һадаад Эдоомой хаан болобо. Удаань Моаав орондо дайнай

бо ло хо до, Һа даад мидьяан обог ай ма гые хю дан дии лээ һэн.

³⁶ Һадаадай наһа барахада, Масрекаа хотын Самлааһ Эдоомой хаан болоо һэн.

³⁷ Самлааһай наһа барахада, Евфрат мүрэнэй эрьедэхи Рехо-воот хотын Шауул хаан шэрээдэ һууба.

³⁸ Шауулай наһа бараһанай удаа Ахбоорой хү бүүн Баһал-Ханаан хаан болобо.

³⁹ Ахбоорой хүбүүн Баһал-Ханаанай наһа барахада, Пау хотын Һадаад хаан шэрээдэ һууба. Һадаад Меһетавээл гэдэг басага һамга абаа бэлэй. Тэрэ Матреэдэй басаган һэн. Матреэд Мэй-Заһаавай хүбүүн бэлэй.

⁴⁰ Эсаавай уг удамһаа мүн лэ олон обог аймагууд бии болоо. Тэдэндэ нэрэ үгэгшэдые нэрлэбэл, Тимнаа, Алвааһ, Иетээд,

⁴¹ Оһоливамаа, Элааһ, Пиноон, ⁴²Кенааз, Темаан, Мивцаар,

⁴³ Магдиээл болон Ираам гэгшэд болоно. Обог аймагуудайнь Эдоом орон дайдада өөһэдын мэдэлэй газартай боложо, һуу-рижаһан ушарһаань газар нютагынь тэдэнэй нэрээр нэрлэгдээ бэлэй. Эдоом уласай эдэ бүхы обог аймагууд Эсаавһаа үдэн гара һан түү хэ тэй.

37

¹ Яков Исаак эсэгынгээ наһа баратар Ханаһаан орон дай да да ажаһуугаа.

² Яковай гэр бүлын түүхэ эндэһээ эхилнэ.

Яковай хүбүүн Иосиф арбан долоо наһаяа гүйсөөд, эсэгын-гээ бага һамгад болохо Билһаа, Зилпаагай хүбүүдтэй хамта хони, ямаа адуулдаг болоо һэн. Аханарайнгаа юу хэһые тэрэ эсэгэдээ хоблодог байгаа. ³Үндэр наһатай болоһон хойнонь түрэһэн Иосифтоо Израиль бусад хүбүүдһээ үлүү дуратай бэ-лэй. Тиигээд тэрэ Иосифто үргэн хамсытай, ута хормойтой, гоё һай хан дэгэл хэжэ үм дэхүүл хэ боло бо.

⁴ Аха на рынь эсэ гэм най маа над та ор хо доо тэ рээн дэ үлүү ду-ратай гэжэ харахадаа, атаархан, Иосифые үзэн ядадаг болобо, тэрээнтэй эбсэн харилсажа шадахаяа болибо.

⁵ Нэгэтэ Иосиф зүүдэ хараба. Тиигээд тэрэ зүүдэеэ аханар-таа хөөрэбэ, тиихэдэнь тэдэ Иосифые бүришье үзэн ядадаг боло бо.

⁶ — Шагнагты,— гэбэ Иосиф. — Ямар зүүдэ зүүдэлһымни!

⁷ Таряалан дээрэ бидэ хадаһан таряагаа хэһэг хэһэгээрнь багсалан боожо байна хэбэртэйбди. Минии уяһан сомоо гэнтэ газарһаа бодоод согсойшобо, харин таанадай уяһан боолтонууд тэрэниие хүреэлэн, урдаһаань мүргэн, доро дохёол.

⁸ Тии хэдэнь аха нарынь хэлэ бэ:

— Тиихэдээ ши манай хаан болохо гээ гүш? Үнэхөөр маана-дай дээрэ гараха гэжэ байна гүш?

Иигэжэ тэдэ энэ зүүдэнһөөнь боложо, тэрэниие бүри ехээр үзэн ядадаг болобо.

⁹ Иосиф дахин зүүдэ хаража, тэрээнээ баһал аханартаа хөө-рэбэ:

— Шагныт, би ондоо нэгэ зүүдэ зүүдэлээб. Зүүдэндэмни наран, һара болон арбан нэгэн одо мүшэд намда доро дохин байна гэжэ үзэгдэбэ!

¹⁰ Энэ зүүдэеэ эсэгэдээ хөөрэхэдэнь, эсэгэнь хүбүүгээ хараа-ба:

— Ямар зүүдэ харадаг хүмши? Бишье, эхэшнишье, шинии аханаршье шамда ерэжэ, хүлдэшни һүгэдэн унаха болоно гүбди?

¹¹ Аханарынь Иосифто атаархан хоролхобо, харин эсэгэнь энэ хөөрөөень һанаандаа хадуун абаа бэлэй.

¹² Яковай гэр бүлэ Хевроон хотын хажуудахи тала газарта ажаһуудаг байгаа. Нэгэтэ хүбүүдынь эсэгынгээ мал Шехем хотын ойрохоно адуулжа байба ха. ¹³Тиигээд Израиль Иосиф-тоо хэ лэ бэ:

— Аханаршни Шехемэй хажуугаар малаа адуулжа байна хаш. Би ша майе тии шэнь эльгээхэм.

— Зай, — гэжэ Иосиф зүбшөөбэ.

¹⁴ — Ябыш даа, — гэжэ эсэгэнь хэлэбэ. — Аханаршни мэндэ гү, малынь ямар бэ гэжэ мэдээд ерэ.

Тиигээд эсэгэнь тэрэниие ябуулжа, Иосиф Хевроонһоо гараад, Шехемдэ дүтэ ерэбэ. ¹⁵Аханарайнгаа байһан газар бэдэржэ, хээ рэ та лаар ябажа бай ха дань, та ниг даа гүй хүн ушар ба.

— Ши эндэ юу бэдэрнэш? — гэжэ тэрэ асууба.

¹⁶ — Би аханараа бэдэрнэб, — гэжэ Иосиф харюусаба. — Хаана тэ дэм ни ма лаа адуул наб гээ шэб, хэ лыт?

¹⁷ — Тэдэшни эндэһээ ябаа, — гэбэ тэрэ. — Дотаан ошохомнай гэжэ хэ лэ хы ень би дуу лаа һэм.

Иосиф тэндэһээ ябажа, аханараа Дотаанда олобо.

¹⁸ Тэдэнэр Иосифой ерэжэ ябахые холоһоо хараад, алаха гэжэ хоо рон доо хэл сэ бэ.

¹⁹ — Энэ манай зүүдэшэ ноён ерэбэ, — гэжэ тэдэ хөөрэлдэбэ.

²⁰ — Тэрэниие барижа алаад, шэргэһэн худаг руу хаяя. Тиигээд тэрэниие арьяатан барижа эдеэ гэжэ хэ лэхэбди. Эгээл тии-гээд тэрэнэй зүүдэн хэр үнэн дээрээ бэелэгшэ ааб гэжэ хара-хабди!

²¹ Харин эгээл аха болохо Рэувээн энээниие дуулаад, бусадһаа тэрэниие абар хые орол дон, иигэжэ хэ лэ бэ:

— Тэрэниие хороогоод яахамнайб. ²²Шуһа урдахуулаад яа-хамнайб? Уһа суглуулдаг хээрын нүхэн руу амидыгаар хаяыт. Харин ами наһыень өөһэдөө бү таһалдуулагты.

Үнэн дээрээ тэрэ Иосифые абаржа, эсэгэдээ амиды мэндэ эль гээхэ гэжэ һа на һан бай гаа.

²³ Иосифой аханартаа ерэхэдэнь, тэдэ үргэн хамсытай, ута, гоё һайхан дэгэлыень хуулан абаад, ²⁴өөрыень барижа, хуурай худаг руу хаяба.

²⁵ Тиигээд Рэувээнэй үгы байха үедэ Яковай бусад хүбүүд эдеэ хоол барихаяа һуун байтараа холоһоо ерэжэ ябаһан тэмээн хамбы хараба. Энэ хадаа ишмаээл обогой наймаашад Гилеаад хотоһоо Египет руу анхилма һайхан үнэртэй гүгэл болон бусад угаа үнэтэй ашаа аралжаа наймаа эрхилхэеэ абаашажа ябаба.

²⁶ Тиигээд Иуда аха дүүнэртээ иигэжэ хандаба:

— Дүүгээ алаһанай ямар олзо байхаб? Адхаһан шуһа нюуха хэрэг гара ха. ²⁷ Тии хын орон до дүү гээ ишмаээл най маа шад та худалдая, тиигээд гарнайшье сэбэр үлэхэ. Юуншье һаа, манай тү рэ һэн дүү, ма най мя ха най та һар да һан ха юм.

Аха дүү нэрынь зүбшөөбэ.

²⁸ Мидьяанай наймаашадай дүтэлэн ерэхэдэ, аханарынь Ио сиф ые ху даг һаа гар гаад, хо рин са гаан мүнгөөр ху дал да ба. Наймаашад Иосифые Египет руу абаад ошобо.

²⁹ Рэувээн бусажа, худаг руу тонгойжо харахадаа, Иосифой үгы бай һа ниие обёоржо, хуб са һаа урижа, уй лан ша нал ба.

³⁰ — Одхон хүбүүмнай үгыл! — гэжэ дүүнэртээ ерээд, Рэувээн хэлэбэ. — Харин би яахабиб? Һалаалби даа.

³¹ Иосифой аханар эшэгэ гаргаад, Иосифой үргэн хамсытай, ута һайхан дэгэлые шуһанда зуураад, ³²Яков эсэгэдээ абаашажа харуул ба.

— Бидэ энээниие хээрэ олообди. Танай хүбүүнэй хубсаһан бэшэ бэзэ? — гэжэ асууба. ³³ Яков дэгэлые харамсаараа танижа хаш хар ба:

— Хүбүүнэйм самса! Тэрэниием зэрлиг арьяатан бажуугаа гээшэ! Алаа, эдеэ гээшэл Иосиф хүбүүем!

³⁴ Хубсаһа хунараа удара татаад, ташаадаа гансал үнэгүй шэрүүн бүдэй удархай үлээгээд, Яков олон хоногой туршада хүбүүгээ шаналан бархиржа байгаа бэлэй. ³⁵Хүбүү, басагадынь һаа туул ха, һа маа руул ха гэжэ ерэ хэдэнь, Яков:

— Үгы! Би үхэлэй орон руу ошон ошотороо хүбүүнэйнгээ хойноһоо уйлан гашуудан байхаб! — гэдэг байба.

³⁶ Тэрэ үедэ мидьяан обог аймагай наймаашад Иосифые Египет абаашаад, фараоной ордоной сэрэгэй дарга Потифаарта богоол бол гон ху дал да ба.

Иуда Тамаар хоёр

38

 ¹ Тэрэ сагта Иуда аха дүүнэрһээ холодожо, Адулаам хотын Хираа гэжэ нэрэтэй нэгэ хүнтэй хүршэ боложо байрлаба. ²Тэндэ байхадаа Иуда ханаһаан яһатан Шуаа гэдэг нэгэ хүнэй басага хаража, һамга абаба. ³ Тэрэнь хээлитэй боложо, хүбүү түрэбэ. Иуда тэрээндээ Ээр гэжэ нэрэ үгэбэ.

⁴ Һамганиинь дахин хээлитэй боложо, хоёрдохи хүбүү түрэбэ, тэрээндээ Онаан гэжэ нэрэ үгэбэ. ⁵ Удаань Иудагай һамгантаяа Хезиивтэ бай ха үедэ һам га ниинь гур ба да хи хү бүү гээ түрэжэ, Шелааһ гэжэ нэрэ үгэбэ.

⁶ Иуда ууган хүбүүнэйнгээ томо болоходонь, Тамаар гэдэг басага һамга абажа үгэбэ. ⁷ Зүгөөр ууган хүбүүн Ээртэнь Эзэн дурагүй бэлэй, тиимэһээ Эзэн Ээрые усадхаба.

⁸ Тэрэ үеын заншалай ёһоор, үхи хүүгэдгүй хүнэй наһа бара-бал, дүүниинь наһа барагша ахынгаа һамга абажа, гал гулам-тыень унтаруулдаггүй бэлэй. Тиимэһээ Иуда хоёрдохи хүбүүн Онаанда иигэжэ хэлэбэ:

— Ши наһа бараһан ахынгаа һамган Тамаарда ошожо, гэрлээд, ахынгаа гал гуламтые саашань үргэлжэлүүлэ.

⁹ Зүгөөр Та маа рай түрөө һаань, үхи бүү ниинь тэ рэ нэй бэшэ, наһа бараһан ахынь гэжэ тоологдохо ёһотойдо Онаан эбсэхэ-гүй байжа, Тамаартай унтаха бүридөө тэрэниие хээлитэй бол-гохогүйн тула үрэ һалайгаа газарта адхаруулдаг һэн. ¹⁰Иимэ ябадалда Эзэн Бурхан дурагүй байгаа, тиимэһээ тэрэнэй түлөө Тэрэ Онаа ниие хо роо бо.

¹¹ Тэрэнэй удаа Иуда Тамаарта иигэжэ хэлэбэ:

— Минии хүбүүн Шелааһ үшөө бэеэ хүсөөдүй байна, ехэ болоторынь эсэгынгээ гэртэ бусаад, бэлбэһэн эхэнэр мэтээр ажаһуулши.

Харин Иуда үнэхөөр Тамаарые Шелааһда үгэхэ дурагүй бай гаа. Та маар тай гэрлэжэ, Шелааһ аха нар таа ад ляар мүн лэ Эзэн Бурханда шиидхүүлэгдэжэ, алуулна аа гү гэжэ тэрэ айһан байгаа. Тиигээд Тамаар түрхэмдөө бусаа һэн.

¹² Хэдэн жэлэй үнгэрһэнэй удаа Шуһаа гэдэг хүнэй басаган болохо Иудагай һамган наһа бараба. Гашуудаха сагай дүүрэ-һэнэй һүүлээр Иуда өөрын анда нүхэр Адулаам хотын Хираа-тай хамта Тимнаа хотын хажуугаар бэлшэжэ байһан хонин һүрэгтөө ноо һы ень хай шал ха яа ошоо бэ лэй.

¹³ Хадам абамни хонидойнгоо нооһо хайшалхаяа Тимнаа зорибо гэжэ дуулаһан Тамаар ¹⁴үбгэеэ алдаһан эхэнэрнүүдэй үмдэдэг хубсаһаяа һэлгээд, нюураа нэмэргээр бүглөөд, Тимнаа ошодог харгыда байдаг Эйнаим хотын хэрэмэй бартаануудай хажууда ошожо һууба. Шелааһай бэеэ хүсөөшье һаань, Иуда тэрэниие өөртэйнь гэр лүүл хэ ду ра гүй гээ шые Та маар ойл го-һон байгаа.

¹⁵¹⁶ Иуда харгы зам дээрэ һуужа байһан эхэнэрые хараашье һаа, танибагүй. Нюурынь нэмэргээр бүглөөтэй байхадань, ян-хан эхэнэр гэжэ һанаа бэлэй. Тиимэһээ тэрэ эхэнэртээ эрьежэ, иигэжэ хэлэбэ:

— Танайда ошожо, хамта унтая.

— Тиигээ һаа, та намда юу үгэхэбта? — гэжэ Тамаар асууба.

¹⁷ — Би шам да эшэ гэ эль гээхэб,— гэжэ Иуда ха рюу са ба.

— Зай, тиигэбэл, тэрэнээ эльгээхэ гэһэнэй бариса болгон, нам да нэгэ юумэ ор хиг ты, — гэбэ Та маар.

¹⁸ — Ямар юумэ бариса болгон үгэхэбиб? — гэжэ Иуда асуу-ба.

— Хүзүүндээ зүүһэн тамгые ооһортойнь, гартаа байһан тул-гуураа намда үлөөгты, — гэжэ Тамаар харюусаба. Иуда эриһэн юумыень тэрэ эхэнэртэ үгөөд, тэдэнэйдэ ошожо, хамта ун-таба.

Тамаар хээлитэй болоһоноо удангүй ойлгобо. ¹⁹Тэрэ нюу-раа бүглэһэн нэмэргэеэ тайлаад, бэлбэһэн эхэнэрэй хубсаһа да хин үм дэ бэ.

²⁰ Иудын эшэгэ эльгээжэ, бариса болгожо үлөөһэн юумэеэ тэхэ-рюулхэеэ Адулаам хотын Хираа нүхэрөө ябуулхадань, тэрэнь хэды шэнээн бэдэрээшье һаа, эхэнэрые олобогүй. ²¹ Тиигээд тэн дэхи зон һоо тэрэ асуу ба:

— Эйнаим хотодо харгын хажууда һуугааша янхан эхэнэр хаа на гээ шэб?

Зүгөөр тэдэ:

— Тэндэ ямаршье янхан эхэнэр һуугаагүйл, — гэжэ харюу-саба.

²² Нү хэрынь бусажа ерээд, Иу да да хэлэ бэ:

— Би тэрэниие олоогүйб. Харин нютагай зон тэндэ ямаршье янхан эхэнэр үгы һэн гэжэ хэлэнэл.

²³ Иуда харюусаа һэн:

— Тэрэниие олохо гэжэ оролдобол, амитанай наадан боло-хо жэшээтэй байна. Үгэхэ гэһэн эшэгэеэ шамаар эльгээһэн ушарһаам тэрэ эхэнэрые мэхэлээ гэжэ намайе хэншье буруу бол гохогүй.

²⁴ Гурба һарын үнгэрөөд байхада, Иудада зон дуулгаба:

— Танай бэри Тамаар янхан мэтэ һальхайраад, тэрээнһээ бай та гай хээ ли тэй бо лоод бай на.

— Тэрэниие гэрһээнь шэрэжэ гаргаад, олоной урда галдаха хэрэгтэй, — гэжэ Иуда харюусаба.

²⁵ Зүгөөр зоной Тамаарые гэрһээнь шэрэжэ гаргаха гэхэдэ, тэрэ ха дам эсэгэдэм иигэжэ хэлыт гэбэ:

— Намайе хээлитэй болгоһон хүн намда хүзүүндээ зүүжэ ябаһан ооһортой тамга, тулгуураа орхёод ошоо һэн. Тэрэ юумэнүүдыень танда эльгээнэб. Хэнэй зөөри гээшэб гэжэ та эли рүүл хэ гүт?

²⁶ Иуда өөрынгөө тамга, тулгуур тэрэ дары танижа, иигэжэ хэ лээ бэлэй:

— Би ехэ зэмэтэйб, бурууб. Шелааһ хүбүүндээ һамган болгожо тэрэниие үгөөгүй ушарһаа тэрэнэй урда мянга дахин бурууб.

Тэрээнһээ хойшо Иуда Тамаартай унтаагүй бэлэй.

²⁷ Тамаарай нарайлха сагай ерэхэдэ, умай соонь хоёр эхир үхи-бүүнэй байһаниинь мэдэгдэбэ. ²⁸Хүүгэдэйнь нэгэнэй гаража эхилхэдэ, нэн түрүүн гарынь бултайба. Хүйһэ хүндэжэ байгша эхэнэр гартань улаан утаһа уяжа, иигэжэ хэлэбэ:

— Энэ хүүгэн ахань болоно.

²⁹ Зүгөөр нялха гараа һөөргэнь татажа абаба, нүгөө хүүгэниинь гаража ерэбэ. Тиихэдэнь хүйһэ хүндэгшэ тэрээндэ хандан, иигэжэ хэлэбэ:

— Ши хайшан гээд һэтэ гараабши?

Тиигээд тэрээндэ «Пээрэц», оршуулбал, «Һэтэлэгшэ», гэжэ нэрэ үгтэбэ. ³⁰Хойноһоонь гартаа улаан утаһатай хүбүүн гара-ба. Тэрээндэ «Зараах», оршуулбал, «Шад улаан», гэһэн нэрэ үгтэбэ.

39

¹ Ишмаээл обог аймагай наймаашад Иосифые Египет ^ руу абаашажа, богоол болгон, Египедэй фараоной ор-доной сэрэгэй дарга Потифаарта худалдаһанайнь удаа ²Иосиф тэрэнэй гэртэ байжа, ажалынь хэдэг болобо.

Эзэн тэрээниие анхаржа, үршөөдэг байһан ушарһаа Иосифой хэһэн ажал хододоо урагшатай, һайн бэлэй. ³ Эзэнэй туһаламжаар тэрэ залуу хүнэй хэһэн ажал бүхэниинь амжалтатай гэжэ Потифаар ажаглан хараба. ⁴ Тиимэһээ тэрээндэ улам найдадаг боложо, эзэниинь Иосифые гэр байрын зонхилогшо болгоод, хамаг эдлэжэ байһан юумэеэ тэрээнэй харюусалга доро даал-габа. ⁵Тэрэ гэһэнһээ хойшо Эзэнэй Иосифые үреэжэ эхилхэдэ, Потифаарай эд зөөри, мал һүрэгынь, таряалангуудынь, юрэдөө, бүхы юумэниинь дэлгэржэ, олошоржо эхилбэ. ⁶ Хамаг ажахыгаа

38:29 Энэ хүн Израилиин хаан Давидай болон Есүүс Христосой үбгэ эсэгэ болоно.

эрхилхыень Иосифто найдаад, Потифаар юуншье тухай һанаа-гаа зобохоео болёод, гансал эдихэ ууха ажалтай болобо.

Иосиф бэеэршье, шэг шарайгааршье сэбэр гоё бэлэй. ⁷ Эзэнэйнь һамган Иосифто анхаралаа ехэтэ хандуулдаг боложо, тэрэниие ехээр хүсэһэндөө иигэжэ хэлэбэ:

— Намтай унтыш даа.

⁸ Иосиф энээнһээнь эрид арсажа, иигэжэ харюусаба:

— Эзэмни гэрэйнгээ бүхы юумэ намда этигэн даалгажа, өөрөө юундэшье һанаагаа зобохоео болёо. ⁹Энэ гэртэ намайе өөртөө адли эр хэтэй болгожо, һамганһаа бэшые минии гарта үгөө. Би эндэ юушье хэхэ эрхэтэй болоһоншье һаа, эзэнэйнгээ гэргэ эдлэжэ, намайе үргэдэг Бурханай урда нүгэл абажа, иимэ муу хай хэ рэг хэжэ ша да ха гүйб.

¹⁰ Үдэр бүри энэ эхэнэр Иосифые үгэдөө оруулхые оролдобо, зүгөөр Ио сиф тэ рээн тэй ун та ха яа огто ар са даг һэн.

¹¹ Теэд нэгэтэ гэртэ хүнэй үгыдэ Иосифой ажалаа хэхэеэ тиишээ ороходонь, ¹²эзэнэйнь һамган хубсаһандань аһажа, дахин хэлэбэ:

— Намтай хэбтыш.

Харин Иосиф гадар хубсаһаяа тэрэнэй гарта орхёод, гэрһээ гүйжэ гараба.¹³ Иосифой гадар хубсаһанай гартань үлэһые Потифаарай һамган хараад, ¹⁴ гэрэйнгээ зарасанарые дууда-ба:

— Харагты, үбгэнэймни асарһан тэрэ еврей маанадые дором-жолжо байна! Гэртэмнай орожо, намайе хүсөөрөө эдлэхэ гэжэ һэдэхэдэнь, би шангаар хашхарааб. ¹⁵Һүхирхэ бархирхадамни тэрэ сошоод, хубсаһаяашье орхижо, хаяжа байгаад, гэрһээ гүйжэ га ра ба!

¹⁶ Тиигээд тэрэ эхэнэр үбгэнэйнгөө ерэтэр Иосифой хубсаһа хадагалба. ¹⁷Потифаарай ерэхэдэнь, һамганиинь үнөөхи хэ-лээ шэ еэ даб таба:

— Шинии асарһан тэрэ еврей богоол манайда орожо, намайе хүсөөрөө эдлэхээр аашалаа. ¹⁸Харин минии хашхархада, гадар хуб са һа яа эндэ ха яад, тэрьедээ.

¹⁹ Һамганайнгаа хэлэхые дуулахадаа, Иосифой эзэн Потифаар ехэ уурлан сухалдажа, ²⁰ Иосифые түрмэ шороной оёорто хаяба.

Тэрэ түрмэ шорондо Египедэй фараоной захиралтаар орогшо зон байдаг бэлэй.

²¹ Зүгөөр Эзэн тэндэшье тэрээнтэй байлсажа, үршөөл хайраяа элирхэйлбэ. Тиимэһээ түрмэ шороной ноёндо Иосиф зохид-шоогдобо. ²²Тэрэ ноён хаагдаһан зониие хаража, түрмын бүхы ажал ударида ха ажал Иосиф то даалгаба. ²³ Ио сиф ой ямаршье ажал хэхэдэнь, Эзэн тэрээнтэй хамта байжа, үршөөдэг ушар-һаа ажалынь урагшатай байжа, түрмэ шороной ноён Иосифто хамаг ажалаа даалгаад, өөрөө юундэшье оролсохоёо болибо.

Иосиф шорондо

40

¹ Иосифой түрмэ шорондо ороһоной удаа нэгэ хэды сагай үнгэрөөд байхада Египедэй хаанай ахалагша ман за шан, архи ая га лаг шан хоёр эзэн хаа найн гаа урда зэ мэ-тэй болобо. ²Фараон өөрынгөө эдэ хоёр түшэмэлдэ уурлан, ³ тэдэниие Иосифой һууһан түрмэ шороной ноёдто тушаажа, тэрэ шорон руу хаяхыень захирба. ⁴Тиихэдэнь түрмэ шороной дарга тэдэниие Иосифой гарта дамжуулжа, харан-зонхилон байхыень даалгаба ха.

Тэдэ хоёр түшэмэл түрмэ шорондо удаан сагта һуухадаа

⁵ нэгэтэ һүни, нэгэн доро тус тустаа һонин зүүдэ зүүдэлбэд.

⁶ Иосифой үглөөгүүр тэдээндэ ерэхэдэ, тэдэ хоёр ехэл сэдьхэлээ хүдэл гэһэн ян затай нууд байба.

⁷ — Ямар юумэнһээ һанаагаа зобобот? — гэжэ Иосиф асууба.

⁸ — Бидэ хоёр зүүдэ хараабди, зүгөөр удхыень тайлбарилха хүн эндэ үгы, — гэжэ тэдэ харюусаба.

— Бурханһаа ондоо хэншье зүүдэнэй удха зүб тайлбарилжа шадахагүй. Намда зүүдээ хөөрэжэ үгыт, — гэбэ Иосиф.

⁹ Тии гээд хаа най архи ая га лаг шан зүү дээ хөөрэбэ:

— Минии урда виноградай һөөг ургажа байна гэжэ зүүдэ-лээб. ¹⁰ Тэрэ һөөг гурбан һалаатай. Тиигээд тэрэмни гэнтэ һалбаржа эхилбэ, сэсэглэбэ, тиигээд сэсэгэй һуурида жэмэс эдеэшэбэ. ^иГартамни фараоной хундага байһан ушарһаа би тэрэ виноградые шахажа, архи болгоод, хундага руу эюулээд, түргөөр гартань барюулааб.

¹² — Зүүдэнэйтнай тайлбари иимэ, — гэжэ Иосиф хэлэбэ. — Гур-бан һалаа гурбан хоног гээшэ. ¹³ Гурба хоноод байхада фараон таниие дахин дээшэнь үргэхэ, анхан эзэлжэ байһан тушаалдат-най бусааха, урданайхидаал мэтэ тэрээндээ хундага баридаг болохот.¹⁴ Зүгөөр та бүхы юумэнэйнгөө һайжархадань намайе бү мар таарайг ты. Хэр бээ нам да ту һал ха яа һа наа һаа, нам ту-шаа эзэн хаанда дурсажа, энэ түрмэ шоронһоо сүлөөлхэ арга хыт даа. ¹⁵ Үнэн дээрээ би ямаршье гэм хээгүй аад, өөрын орон нютагһаа хүсөөр гаргагдажа, тэрээнһээ доройтон энэ харанхы нүхэн руу хаягдааб!

¹⁶ Египедэй фараоной ахалагша манзашан нүгөө түшэмэлэй зүү-дэ ехэ һай наар тайл бари лаа гэжэ һа наад, Ио сиф то хан даба:

— Минии зүүдэнэй удха тайлбарилжа үгыт. Би толгой дээрээ хилээмэнэй гурбан дабхар түрсүүг табяад зогсожо байнаб гэжэ зүү дэлээб. ¹⁷ Тон дээрэхи түрсүүг соо фараондо гэжэ бариһан элдэб хилээмэнэй зүйл, тиигээд тэрэниие шубууд тоншоно гэжэ зүүдэ харааб.

¹⁸ — Танай зүүдэнэй тайлбари иимэ, — гэбэ Иосиф. — Гур-бан түрсүүг — энэ гурбан үдэр гээшэ. ¹⁹ Гурба хоноод байхада Египедэй хаан таниие түрмэ шоронһоо гаргажа, толгойетнай таһа сабшаад, бэеыетнай модондо үлгэхэ. Тиигээд шубууд үхэ-һэн бэеыетнай тоншожо эдихэ.

²⁰ Гурба хоноод, Египедэй хаанай түрэһэн үдэр боложо, тэрэ бүхы түшэмэлнүүдээ суглуулан, найр наада түхеэрбэ. Тэрэ үдэртөө эзэн хаан ахалагша манзашан болон архи аягалагшан тухайгаа һанажа, шоронһоо гаргуулан, олоной урда ерүүлээд,

²¹ архи аягалагшаниие урид эзэлжэ байгаа тушаалдань бусаажа, тэрэ хаандаа дахин хундага бари даг хүн болобо. ²² Харин аха-мад манзашаниие үлгэбэ. Иигэжэ бүгэдэ Иосифой хэлэгшэ, тааг шаар бо ло бо.

²³ Египедэй хаанай ахамад архи аягалагша түрмэ шоронһоо гараһан болобошье, Иосиф тушаа ог таг мартажархёо бэ-лэй.

Фараоной ахамад түшэмэл болотороо Иосифой дэгжэлгэ

41

¹ Тэрэ гэһээр хоёр жэл үнгэрбэ. Тиигээд Египедэй хаан Т'X иигэжэ зүүдэлбэ: Нил голой эрье дээрэ байна хэбэртэй,

² голһоо сэбэр тобир бэетэй долоон үнеэн эрье дээрэ гараад, го-лой эрьеын бургааһан соо бэлшэбэ. ³ Тэдэнэй хойноһоо үргэдэг ту ран хай он доо до лоон үнеэд Ни лэй уһан һаа га ра ба, тии гээд тобир үнеэдэй хажууда ошоод, ⁴ тэдэниие эдижэ эхилбэ. Эндэ хаан һэришэбэ.

⁵ Дахин унтахадаа, тэрэ ондоо зүүдэ хараба: нэгэ эшэһээ һайн шанартай, аяар долоон эдеэшэг томо хоолос урган гара-ба. ⁶ Тэрэнэй хойноһоо газарһаа хоршогор, халуун һалхинда хайруулжа муудаһан долоон хоолос ургаба. ⁷Тиигээд энэ хоо-һон хоолосууд шэмэеэ абаһан, һайн шанартай долоон хооло-сые үрэбхин залгиба! Хаан эндэ һэришэбэ. Тиигээд энэ хадаа бо до то дээ рээ бэшэ, зүү дэн дэнь ха раг да һые ойл го бо.

⁸ Үглөөгүүрынь тэрэ һанаата болоод, Египедэй хамаг мэдэлшэ-дые бо лон сэ сэн мэр гэн тайл ба ри лаг ша дые дуу дан ерүү лээд, хараһан зүүдэеэ хөөрэхэдэнь, хэншье тэрэнииень тайлбарилжа ша да ба гүй.

⁹ Гэнтэ ахамад архи аягалагша Египедэй хаанда иигэжэ хан-даба:

— Ай даа, буруу юумэ хэһэнээ мүнөө һанажархибаб! ¹⁰ Нэгэтэ та нам да бо лон аха лаг ша ман за шан да уур лаад, түр мэ шорон-до һуулгаһанаа һанана гүт? ^пТиигээд нэгэ һүни бидэ хоюулаа ондо ондоо зүүдэ эли тодоор хараа һэмди. ¹² Тэн дэ нэгэ за луу еврей, харуулай даргын богоол, бидэнтэй байлсаа. Бидэ тэ-рээндэ хараһан зүүдэнүүдээ хөөрэбэбди, тиихэдэмнай тэрэ тус тустамнай зүүдэншни ямар удхатайб гэжэ тайлбарилжа үгөө. ¹³ Хэлэһэнэйнь ёһоор бүхы юумэн бүтээ: та намайе урдань эзэлжэ байһан тушаалдам табяат, нүгөөдэмни саазалуулаг-даа.

¹⁴ Египедэй хаан тэрэ дары Иосифто хүнүүдые эльгээбэ. Тэрэ-ниие харанхы түрмэһөөнь гаргажа, һахал һамбайень хюһаад, шэнэ хубсаһа үмдэхүүлээд, хаанда абаашаба. ¹⁵Египедэй хаан тэрээн дэ иигэжэ хан даба:

— Би зүүдэ харааб, зүгөөр хэншье тэрэниием тайлбарилжа шаданагүй. Харин шамайе зүүдэ тайлбарилхадаа бэрхэ гэжэ дуулабаб.

¹⁶ — Тэрэ минии бэлиг бэшэ, — гэжэ Иосиф харюусаба. — Бур-хан лэ танда зүб тайлбари үгэжэ шадаха.

¹⁷ Тии хэдэнь хаан Иосиф то хөөрэбэ:

— Нил голой эрьедэ байнаб гэжэ зүүдэлээб. ¹⁸Гэнтэ долоон тарган тобир үнеэд уһанһаа гаража ерээд, голой эрьеын бургаа-һан соо бэлшэжэ эхилбэ. ¹⁹ Тэдэнэй һүүлээр үшөө долоон үнеэд мүрэнһөө гараба, туранхай ядуу, арһа яһан болонхойнууд — би Египедтэ иимэ ахир яндан үнеэдые хаража үзөөгүйб! ²⁰ Тиигээд энэ яяр муу, үргэдэг үнеэд нүгөө долоон тобир тарган үнеэдые эдижэрхибэ! ²¹ Тэдэнь туранхай үнеэдэй гэдэһэн соо оробо ха, зүгөөр тэдэнэй гэдэһэнүүд томо болоногүй: үнеэд үнөөхил үр-гэдэг, ту ран хай зан даа. Тии хэдэнь би һэри шэ бэб.

²² Һүүлээрынь баһа нэгэ зүүдэ хараба гээшэб: нэгэ шэлбэдэ до-лоон хоолос ургаба, эдеэшэһэн томо орооһоор дүүрэн. ²³Тэрэнэй һүүлээр үшөө долоон хоршогор, зүүн зүгэй халуун һалхинда хаташаһан хоолос ургаба. ²⁴Тиигээд энэ хооһон хоолосууд ороо-һоор дүүрэн һайн долоон хоолосуудые һэегүй залгижархиба! Эди шэдитэндэ эдэ зүүдэеэ хөөрэжэ үгөөб, зүгөөр тэдэ намда юушье тайлбарилжа ша дабагүй.

²⁵ Ио сиф хаан да иигэжэ хэ лэ бэ:

— Эдэ хоёр зүүдэн нэгэл удхатай зүүдэн. Бурхан хэхэ гэжэ бай гаа үйлэ хэ рэ гээ тан да зүү дээр ха руул ба гээ шэ. ²⁶ Тиигэжэ долоон тарган үнеэн болон долоон эдеэшэг хоолос хадаа нэгэл адли удхатай. Тэдэ тус тустаа долоо долоон жэлые түлөөлнэ. ²⁷Тэрээндэл адляар, тэрэ долоон туранхай үнеэд болон зүүн зүгэй һалхинда үлеэлгэһэн долоон хоршогор хоолос хадаа тус тустаа долоо долоон жэлые түлөөлнэ. Харин тэдэ хадаа үлэсхэлэн хооһон жэлнүүд болоно.²⁸Би танда хэлээ бэлэйб: Бурхан ерээ-дүйн үйлэ хэ рэ гүү дээ тан да нээжэ үгэ нэ. ²⁹ Та нюдөөрөө өөрөө харахат: Египедэй хамаг тала дайдада ургаса һайтай элдин баян долоон жэл ерэхэ. ³⁰Зүгөөр тэрэнэй хойноһоо үлэсхэлэн хооһон аймшагтай долоон жэл үргэлжэлжэ, хуряажа абаһан бүхы урга-саяа эдижэ дууһахадаа, урданай тэрэ элбэг-дэлбэг долоон жэл тушаа хэншье һанахагүй болоно. ³¹Тэрэ хэсүү сагта урданай баян тарган жэлнүүдые һанаха хүн үгы болохо. ³² Харин энэ зүүдэн хоёр дахин юундэ танда харагдааб гэбэл, Бурхан энэ ерээдүйе сэхэ хараалаад, һаяар тэрэнээ бэелүүлхэеэ байна. ³³Тиимэһээ та сэсэн мэргэн, урдахияа харадаг хүниие шэлэжэ олоод, тэрээндэ бүхы Египедые ударидан захирха эрхэ мэдэл үгэгты. ³⁴ Тиигээд хэдэн тү шэмэл нүүдые можо бү хэн дэ томил хонь зүй тэй бай ха. Танай захиралтын ёһоор, тэдэ түшэмэлнүүд оршохоёо байгаа долоон жэлэй туршада айл үрхэтэ бүхэнһөө жэл бүриин баян ургасаһаа табанай нэгэ хубииень хуряан абадаг байг. ³⁵Тиигээд хото бүхэндэ хаанай таряа нөөсэлдэг газарта тэрэ ургаса таряа-гаа нөөсэлжэ, харуулшадые табиг лэ. ³⁶Тиихэдэнь Египедтэ до лоон үлэн хоо һон жэлэй ерэхэ дэ, зон эди хэ хоол той, гэ дэ һэ садхалан байха. Тиигэжэ улас оронтнай хохидолдо нэрбүүлхэ-гүй.

³⁷ Иосифой үгэнүүд хаанда мүн тэрэнэй түшэмэлнүүдтэ һай-шааг да ба.

³⁸ — Энээнһээ үлүү хүниие олохын аргагүй, — гэжэ хаан түшэ-мэлнүүдтээ хэлэбэ. — Бурханай үршөөһэн һүр һүлдэ тэрээндэ лаб байна!

³⁹ Һүүлээрынь тэрэ Иосифто хандаба:

— Энэ бүгэдые Бурхан шамда нээжэ үгэһэн хадань шамһаа ухаан сар, урдахияа мэдэхэ хүн олдохогүй. ⁴⁰Энэ сагһаа хой-шо ми нии гү рэн тү рые уда ри дан хү тэл хэш, ал ба тад ни ши нии захиралтые жэншэдгүй дүүргэхэ. Гансал би хаан нэрээрээ дээрэш ни бай хаб.

⁴¹ Хаан Иосифто дахин хандан, иигэжэ зонхилбо:

— Зай, би шамайе бүхы Египедэй ахамад түшэмэлөөр мүнөө таби наб!

⁴² Тиигээд тэрэ тамгатай бэһэлигээ хурганһаа мулталаад, Иосифто зүүлгэбэ, маалинга һайхан хубсаһа үмэдхүүлбэ, хүзүүндэнь алтан зүүдхэл яларуулба. ⁴³Гадна хаан Иосифто өөрынгөө залардаг хоёрдохи тэргээ үгэбэ. Тэрэ тэргээр Иосиф-ой ябахада, бэеыень хамгаалагшад урдань орожо алхалхадаа, дайралдаһан хүн бүхэндэ «ехэ хүнэй урда унан мүргэгты!» гэжэ хаш хардаг бай гаа.

Тиигэжэ хаан Иосифые бүхы Египедэй ахамад түшэмэл ноён болгоо бэлэй. ⁴⁴Тэрэнһээ гадна Иосифто тэрэ иигэжэ хэлэбэ:

— Энэ улас түрын хаан минии байгаашье бол шинии аман-һаа зарлиг зүбшөөлэй гараагүй сагта энэ улас түрын хэншье хургаяашье хүдэл гэхэ эрхэгүй бай ха!

⁴⁵ Хаан Иосифто Цафенаат-Панеаах гэжэ египет нэрэ үгөөд, Гелиополис хотын дээдэ санаартан болохо Потифераагай Асенаат басагые һамган болгон үгэбэ. Удаань Иосиф Египедээр ябажа, байдал үзэн шэнжэлбэ.

⁴⁶ Иосиф гуша наһатайдаа Египет улас түрын ахамад түшэмэл ноён болоһон юм.

Хаанай ордонһоо гаража, тэрэ Египедэй бүхы газар дайдаар ябаба. ⁴⁷Долоон элдин баян жэлнүүдтэ газар дайда элбэг урга-са үгэбэ. ⁴⁸ Эдэ жэлнүүдтэ хуряажа абаһан таряа Иосиф хото балгааһануудаар нөөсэлбэ, һуурин бүхэндэ хажуудахи таряа-лангуудайнь ургаса хуряажа суглуулба.⁴⁹ Далайн эрьеын элһэн мэтэ элбэг орооһо таряа тэрэ нөөсэлбэ, һүүлдэнь хэмжэхэ, тоолохошье ар га гүй бо лоо бэ лэй.

⁵⁰ Үлэн хооһон сагай тохёолдоогүй байхада, Гелиополис хо-тын дээдэ санаартан Потифераагай басаган Асенаат Иосиф үбгэндөө хоёр хүбүү удаа дараа түрэбэ. ⁵¹ Ууган хүбүүнэйнгээ түрэхэдэ, Иосиф үнгэрһэн зоболон болон мүнөөнэй һайн бай-далаа зэргэсүүлжэ үзөөд, иигэжэ хэлэбэ:

— Эсэгынгээ гэртэ аханарһаа амасаһан тэрэ бүхы зоболон-гыем Бурхан намда орогүй мартуулжа шадаа.

Тиигээд тэрэ хүбүүндээ «Менашше», оршуулбал, «Мартан-хай» гэһэн нэрэ үгэбэ. ⁵² Хоёрдохи хүбүүнэйнгээ түрэхэдэ, Иосиф иигэжэ хэлэбэ:

— Би Египет руу ерээд, зоболон үзэһэншье һаа, Эзэн Бурха-най туһаламжаар үлзы һайхан үрэ дүн туйлааб.

Тиигээд тэрэ хүбүүндээ «Эфраим», оршуулбал, «Һайн үрэ дүн» гэжэ нэрэ үгэбэ.

⁵³ Египедэй үрэжэлтэ долоон жэл удангүй үнгэрбэ. ⁵⁴Иосифой уридшалан хэлэһэнэй ёһоор, саашадаа үлэн хооһон долоон жэл ерэбэ. Энэ үлэн хооһон саг хамаг гүрэн орондо тохёолдобо, зүгөөр Египедтэл нөөсэлһэн талха таряан байжа, зон ядабагүй. ⁵⁵ Харин саашадаа үлэн сагай Египедтэшье үзэгдэжэ эхилхэдэ, албата зониинь эзэн хаанһаа хоол гуйжа эхилбэ. Хаан арад түмэндөө иигэжэ хэлэбэ:

— Иосифто ошогты, Иосифой хэлэһээр юумэ хэгты!

⁵⁶ Тиигэжэ Египедээршье үлэсхэлэн хооһон сагай үзэгдэхэдэ, Иосиф нөөсэ амбаарнуудые нээжэ, египедэйхидтэ нөөсэлһэн орооһо таряа худалдаха заабари үгэбэ. ⁵⁷Хүршэ гүрэнүүдһээ таряа талха худалдан абахаяа Иосифто, Египет руу зон ерэжэл байгаа, юундэб гэхэдэ, үлэн хооһон байдал хамаг дэлхэйгээр тохёолдоо бэлэй.

Иосифой аханарай Египет руу түрүүшынхиеэ ерэлгэ

42

 ¹ Иосифой эсэгэ Яковай ажаһуужа байгаа орон нютаг-та мүн лэ үлэсхэлэн хооһон байдал тохёолдоо бэлэй. Египедтэ орооһо таряан бии гэжэ дуулаад, Яков хүбүүдтээ хэ лэбэ:

— Юу бэе бэеэ хаража байнабта? ² Египедтэ орооһо таряан бии гэлсэнэ. Тиишэ ошожо, орооһо худалдажа абаад асарагты, тиигэбэл, магад, туража үхэхэгүйбди.

³ Иосифой арбан аханар Египет таряанда ошобо. ⁴ Гансал Биньямииниие, Иосифой түрэһэн дүүе, муу юумэндэ, усалда орохоһоонь айжа, Яков өөрһөө холо табибагүй.

⁵ Ханаһаан орон нютагта үлэсхэлэн хооһон байдалай тохёол-доһонһоо боложо, Израилиин хүбүүд иигэжэ яахашье аргагүй Египет руу зорёо бэлэй. ⁶ Тэрэ үедэ Египедэй ахамад түшэмэл ноён байһан Иосиф лэ бүхы арад зондо орооһо худалдаха эрхэтэй бай-гаа. Аха дүүнэр тэрээндэ ерэжэ, урдань мүргэн ёһолбо. ⁷ Иосиф тэдэниие хараад таниба, зүгөөр ойлгоогүй хэбэр үзүүлэн, хариин та ниг даа гүй хү нүүд тэй хөөрэлдэжэ бай һан мэтэ ехэл шэ рүү нээр асуу ба:

— Таанад хаанаһаа ерээбта?

— Ханаһаан оронһоо эдеэ хоол худалдажа абахаяа ерээб-ди, — гэжэ тэдэ харюусабад.

⁸ Иосиф аханараа таняа, харин тэдэнь өөрыень таняагүй һэн. ⁹ Гэнтэ Иосиф тэдээн тушаа урдань зүүдэлһэнээ һанаад, иигэжэ хэлэбэ:

— Таанад тагнуулшад гээшэт. Манай газар дайдада һула газар мэдэжэ абаха гэжэ ерээт.

¹⁰ — Эрхим хүндэтэ эзэн ноён! Бидэ ямар тагнуулшад бай-хабибди даа. Ядуухан богоолнуудтнай болохо бидэнэр эдеэ хоолдо гэжэ ерээлди. ¹¹ Бидэ бултадаа нэгэ эсэгын хүбүүдбди. Үнэн сэхэ зомди, тагнуулшад заяандааш байгаагүйбди.

¹² — Худалаар бү хэлэгты, — гэбэ Иосиф. — Манай газар дай-дада һула газар тагнажа мэдэхэеэ ерээт.

¹³ — Үгы, эрхим хүндэтэ эзэн ноён! Ядуухан богоолнуудтнай болохо бидэнэр Ханаһаан орон нютагта ажаһуудаг нэгэ хүнэй ар бан хоёр хү бүүд бэ лэйб ди. Од хон дүүм най мүнөө эсэ гэ тэ еэ хамта, харин үшөө нэгэмнай наһа баранхай, — гэжэ тэдэ ха-рюу са ба.

¹⁴ Гэбэшье Ио сиф тэ дээн дэ да хин иигэжэ хэ лэ бэ:

— Минии хэлэһэнэй ёһоор таанад бултадаа тагнуулшад гээ-шэт. ¹⁵ Зүгөөр би таанадые шалгаад үзэхэмни. Тэрэ одхон дүү-гэйт най наа шаа ерээ гүй дэ би үгэ дэт най эти гэ хэ гүйб. Тэ рэ нэй эндэ ерэхэһээ урид таанад Египедһээ амиды мэндэ гарахагүйт! Энээн тушаа би Египедэй эзэн хаанай нэрээр тангаригланаб! ¹⁶Тэрэ дүүдээ хэн нэгэеэ эльгээгты, бэшэнтнай эндээ баряанда үлэхэ. Тиигээд үнэн хэлэһэн, үгытнай элирхэ, шалгажа үзэхэб-ди. Дүүгэйтнай ерээгүй һаань, Египедэй эзэн хаанай шэрээдээ за лар да гынь үнэн гээ шэ дэ ад ляар, таа на дай таг нуул шад бай-һан тнай үнэн бо лохо.

¹⁷Тиигээд Иосиф тэдэнэрые гурбан хоногоор түрмэ шорондо һуул га ба.

¹⁸ Гурбадахи хоногтоо Иосиф тэдэниие дуудаад, иигэжэ хэ-лэ бэ:

— Эзэн Бурханһаа айдаг ушарһаа би хүниие алахагүйб. Ами-ды мэндэ ябаха дуратай һаа, минии хэлэһыемни бүтээгты!

¹⁹ Хэрбэеэ таанад үнэхөөрөө сэхэ сэбэр зон һаа, таанадай нэгэн түрмэдэ үлэг, харин бэшэнтнай үлэн хооһон гэр бүлэдөө орооһо абажа ошог, ²⁰ тиигээд одхон дүүтэеэ бусажа иишээ ерүүжэг. Тии гэ бэл, ами на һыет най үршөөхэб.

Иосифой аханар энээниие зүбшөөжэ, ²¹удаань өөһэд хоорон-доо хөөрэлдэхэдээ, иигэжэ хэлсэбэ:

— Дүүгээ муу юумэндэ оруулһанаймнай түлөө хэһээлтэ гээ-шэ энэ. Зобожо байхыень хараашье һаа, хэды хайра гуйгаашье һаань, бидэ үгыень дуулажа хайрлаагүй һэмди. Тиимэһээл зоболон манай толгойдо буугаа.

²² Тиихэдэнь эгээл аха болохо Рэувээн бусадтаа хандажа хэ лэбэ:

— Тэрэ үхибүүндэ мууе бү хэгты гэжэ минии хэды хэлээшье һаа, таанад дуулаагүй һэн бэшэ гүт? Харин мүнөө шуһыень урас хуул һа найн гаа түлөө харюусажа бай наб ди.

²³ Иосиф хөөрэлдэһыень ойлгоно гэжэ аха дүүнэр мэдээгүй, юундэб гэхэдэ, Иосиф тэдээнтэй хөөрэлдэхэдөө, зорюута ор-шуулаг шые хэ рэглээ бэлэй.

²⁴ Тэдэнэй үгэнүүдые дуулаһан Иосиф тэсэнгүй, нюураа бү-түү лээд, тэн дэ һээ дал да ороод, ган саар ха наа уй ла ба. Тии гээд һөөргөө ерэжэ, тэдээнтэй дахин хөөрэлдөөд, Шимоониие шэлэжэ абаад, аха дүүнэрэйнь хараһаар байтар хүлибэ.

²⁵ Туламуудтань дүүрэтэр орооһо хэхэ, орооһоной түлөө түлбэ-ри гэжэ үгэһэн сагаа мүнгыень туламайнь амһарта хэжэ боохо, харгы замдаа эдихэ эдеэ үгэхэ гэжэ Иосиф зарасанартаа захир-ба. Зарасанууд хэлэһэн зарлигыень бэелүүлбэ. ²⁶Аха дүүнэр орооһотой туламуудаа элжэгэдтээ ашаад, гэртээ бусахаар зо-ри бо.

²⁷ Тиигээд һүни болоходо, тогтожо, хонохоёо байхадаа, тэдэнэй нэгэн элжэгэндээ тэжээл үгэхөөр туламаа нээхэдээ, орооһоной түлөө түлэһэн сагаа мүнгэеэ харажархиба!

²⁸ — Харагты! Минии түлэһэн мүнгые бусаагаал! Тэрэ тула-майм амһар дээрэ байна, — гэбэ тэрэ.

Тии хэ дэнь бул та даа сошожо, бэе бэе һээ һу раг ша лан бай гаа һэн:

— Иихэдээ Бурхан бидэниие яаха гээб?

²⁹ Эсэ гэ дээ Ха на һаан бусажа, аха дүү нэр тэдээн тэй ушар һан юумые бултыень хөөрэбэ:

³⁰ — Тэрэ орон нютагай эзэн ноён маанадые тагнуулшад гэжэ һэжэглэн, хатуу шэрүүнээр хандаа. ³¹Бидэ үнэн сэхэ зомди, таг-нуулшад бэшэбди гээбди. ³²Нэгэ эсэгын арбан хоёр хүбүүдбди, нэгэ дүүмнай наһа баранхай, харин одхон дүүмнай мүнөө Ханаһаанда эсэгэтэеэ гэбэбди. ³³Тиихэдэмнай «үнэн хэлэнэ гүт гэжэ би шалгахам: нэгыетнай эндээ үлөөнэб, бэшэнтнай үлэн хооһоор зобожо байһан гэр бүлэдөө орооһо абаад ошог» гэбэ. ³⁴ «Одхон дүүтэеэ һөөргөө намда ерэхэт. Эгээл тиигэхэ-дэтнай, таанадые тагнуулшад бэшэ, үнэн сэхэ зон гэжэ этигэ-хэб, баряанда үлэгшэ нэгыетнай сүлөөлжэ, таанадта манай газар дайдаар сүлөөтэй худалдаа наймаа хэхэ эрхэ олгохоб» гээ.

³⁵ Тиигэжэ хөөрөөд, тэдэнэрэй туламуудайнгаа уялаа тайлаха-дань, орооһоной түлөө түлэһэн мүнгэниинь хүн бүхэнэйнь тула-май амһар дээрэ боолтотой зандаа олдобо. Энээнһээ тэдэ булта-даа айн һүрдэбэ. Яков эсэгэнь ³⁶ тэдээндэ хандан:

— Таанадһаа боложо, би бүхы хүүгэдээ алдахамнил. Иосиф гээгдээ, Шимоон алдагдаа, мүнөө Биньямиинииемни таанад намһаа һалгааха гээ гүт?! Хамаг муу юумэн миниил толгойдо ту-дана! — гэбэ.

³⁷Тиихэдэнь ууган хүбүүн Рэувээн эсэгэдээ иигэжэ хэлэбэ:

— Биньямииниие намда даалгагты, тэрэниие һөөргэнь ами-ды мэндэ асархаб. Үгы һаам, минии хоёр хүбүүдые алажа, ха рюу гаа абаарайг ты.

³⁸ — Үгы, — гэбэ Яков. — Минии хүбүүн таанадаар хамта ошо-хогүй. Түрэһэн ахань гээгдэнхэй, үлэһэн ганса хүбүүгээ би хайшаньшье ябуулхагүйб. Хэрбээ аян замда ямар нэгэ усалһаа одхон хүбүүнэймни наһа барабал, үтэли болоһон би уй гашуудал-да нэрбүүлжэ, үхэлэй орон руу мордохолби!

43

¹ Ханаһаанда үлэсхэлэн хооһон байдал улам дортожо,

² Египедһээ асарһан орооһоной дууһахада, эсэгэнь хү-бүүдтээ хэлэбэ:

— Дахин ошожо, багаханшье һаа, эдихэ хоол асарагты!

³ Иуда харюусаба:

— Дүүгээ дахуулжа ерээгүй һаа, нюдэндэмни бү харагдаг-ты гэжэ тэрэ хүн занаа һэн. ⁴ Хэрбэеэ дүүемнай маанадтай хам та та бяа һаат най, эдеэ хоол асар хаб ди. ⁵ Хэрбэеэ табяа гүй һаат най, ма най тии шэ ошоһонойшье ту һа гүй, юуб гэ хэ дэ, дүү хүбүүгүйгөөр нюдэндэмнишье бү үзэгдэгты гэжэ тэрэ хүн хэ-лээ ха юм.

⁶ — Тэрэ хүндэ дүүтэйбди гэжэ хэлэхэ ямар хэрэг байгаа юм? Тэрээнһээтнай боложо, намда дахин зоболон ушархань, — гэбэ Изра иль.

⁷ Тии хэдэнь аха дүү нэр хэ лэбэ:

— Тэрэ хүн маанадһаа хамаг юумыемнай — өөһэд, түрэл гарал тухаймнай, эсэгэтнай амиды мэндэ гү, үшөө дүүнэр, аханар бии гү гэжэ үсэдөөр һурагшалаа. Дүүгээ абаад ерэхэт гэжэ хэлэхыень одоо хаанаһаа мэдэхэ байгаабибди?

⁸ Иуда Израиль эсэгэдээ хэлэбэ:

— Дүү хүбүүемнай маанадтай табиит даа, тиигээ һаатнай, яба-хаар бэлэмди. Тиигэжэ бидэ бүгэдэ — бидэшье, ташье, манай хүүгэдшье — туража үхэнгүй, амиды мэндэ гарасалдахалди.

⁹ Би Бинь ямии най аюул усал гүй бай да лай түлөө ха рюу са наб. Ами наһыень өөр дээрээ даажа абанаб. Би тэрэниие танай урда улаан гараараа хүтэлэн бусаажа асархаб. Тиигээгүй һаа, бүхэ-ли на һаа раа та най урда бу руу тан, зэ мэ тэй ябуужаб. ¹⁰ Зүгөөр иигэжэ удааржа байхын орондо тиишээ хоёр дахин ошоод, ерээд бай ха һэм ди!

¹¹ — Зай, яахаб, — гэбэ Израиль. — Тиигээ һаа, иимэ юумэ хэг-ты: энэ газар дайдын хамагай һайн бэлэг бэлдээд, тэрэ хүндөө абаашагты. Бага-багаар янза бүриин үнэ сэнтэй гүгэлнүүдые, зүгын бала, бүйлөөһэ, миндаль һамарһаашье абалсаад ошогты.

¹² Сагаа мүнгэ түрүүн абаашаһанһаа хоёр дахин ехээр абахат. Туламуудай амһартахи мүнгые бусаагаарайгты. Тэдэ эндүүржэ, туламуудтатнай сагаа мүнгэ хэжэрхижэ магад. ¹³Тиигээд дүүгээ дахуулан, тэрэ хүндөө дахин ошогты. ¹⁴ Бүгэдын хүсэтэ Бур-хан тэрэ хүнэй сэдьхэл зүрхые зөөлэрүүлжэ, нүгөө ахыетнай Биньямиинтай хамта бусааха шиидхэбэри гаргуулхань болто-гой. Нам ту хай хэ лэ бэл, бүхы хүү гэ дээ ал да ха гэ һэн за яа тай һаа, ал да хал бо ло но бэ зэб.

¹⁵ Иигэжэ Яковай хүбүүд бэлэг-сэлэг болон түрүүн абааша-һанһаа хоёр дахин ехэ сагаа мүнгэ абаад, Биньямииниие да-хуулан, Египет руу ошожо, дахин Иосифой урда бараалхаба.

¹⁶ Биньямиинай тэдэнтэй хамта ерэһые Иосиф хаража, гэрэйнгээ ахалагша зарасада хандан, иимэ захиралта үгэбэ:

— Эдэ зониие минии гэртэ оруула. Тиигээд мал гаргаад, эдеэ хоол бэлдэ. Би тэдэнтэй хамта үдын хоол барихаб.

¹⁷ Иосифой захирһанай ёһоор, ахалагша зарасань тэдэниие гэр-тэнь асарба. ¹⁸ Зүгөөр аха дүүнэр айжа, хоорондоо хэлсэбэ:

— Урда тээ орооһо худалдан абахадамнай, тэдэ манай мүнгэ зорюута туламууд руумнай хэжэ, мүнөө гэртээ асаржа, маана-дые барижа, богоол болгоод, элжэгэ унааемнай буляажа абаха хара һа наатай хаш.

¹⁹ Тии гээд гэрэй богоһо дээрэ тэдэ аха лаг ша зараса дань хан-да ба:

²⁰ — Эрхим хүндэтэ эзэн, хэлэхыемнай зүбшөөгыт. Бидэ урид иишээ эдеэ хоол абахаяа ерээ һэмди. ²¹ Бусаха харгыдаа хонохоёо тогтоод, туламуудаа нээгээ һэмди. Харахадамнай, хэн хэнэймнай тулам соо орооһоной түлөө түлэһэн сагаан мүн гэм най бай ба.

Тэрэ мүнгэеэ мүнөө һөөргэнь тэрэ шэгээрнь бусаан асарбаб-ди. ²² Тэрээнһээ гадна мүнөө эдеэ хоол худалдан абаха мүнгэн маа над та бай на. Ха рин хэн тии хэдэ са гаан мүн гэ ту лам соом-най хэһыень мэдэнэгүйбди.

²³ — Һанаагаа бү зобогты! — гэбэ Иосифой ахалагша зараса. — Бү айгты. Магад, танай болон эсэгынтнай шүтэн хүндэлдэг Бурхан тэрэ мүнгэ нюусаар туламууд соотнай хэжэ болоо. Харин би та бүхэнэй мүнөө түлэһэн мүнгэл тооложо абаха уялгатайб.

Тиигээд тэрэ Шимоониие тэдээндэ асараад, ²⁴ бүгэдыень Иосифой гэртэ уриба, хүлнүүдээ угаахыень уһа асарба, тии-хэдэнь тэдэ хүлөө угаажа амарба. Зараса элжэгэнүүдтэнь тэжээл үгэбэ.

²⁵ Ио сиф ерэ хэ дээ, тэ дээн тэй хам та эдеэ хоол ба ри хы ень мэ-дэһэн ушарһаа тэдэ бэлэг-сэлэгээ гарган бэлдэбэ. ²⁶ Иосифой ерэхэдэ, асарһан бэлэгээ гэртэнь оруулжа баряад, урдань тэдэ үбдэг дээрээ һүгэдэн мүргэбэ. ²⁷Иосиф тэдэнэй амар мэндые асуу һа най удаа иигэжэ һу ра ба:

— Намда хөөрэһэн тэрэ үбгэн буурал эсэгынтнай тамир һайн гү? Амиды мэндэ гү?

²⁸ Тии хэдэнь тэдэ дахин урдань үбдэг дээрээ һүгэдэн мүргэжэ, иигэжэ харюусаба:

— Танай богоол болохо эсэгымнай бэе һайн.

²⁹ Иосиф нэгэ эхэһээ түрэһэн Биньямиин дүүгээ хараад, иигэжэ асууба:

— Энэ танай намда хөөрэгшэ одхон дүү хүбүүнтнай болоно гү? Бур хан ша майе үршөөхэнь бол то гой, хү бүүм ни!

³⁰ Дүү хүбүүгээ харахадаа, Иосиф үнэн зүрхэнһөө уяржа, сур-хир са бар хир хаар бо лоод бай ба. Яа рал тай гаар он доо та һал га ороод, тэндээ тэрэ уйлаба. ³¹ Тиигээд нюур, гараа угаажа, айл-шадтаа ерэбэ, бэеэ барижа, зарасанартаа эдеэ хоол табихыень захирба. ³²Иосиф гансаараа тусхай шэрээдэ һууба, аха дүүнэ-рынь ондоо шэрээдэ һууба. Египет зон еврей зонтой хамта хоол барихые бузартай гэжэ тоолодог байһан ушарһаа тэндэ байһан Египет ороной зон ондоо шэрээдэ амяарлан һууба. ³³ Иосифой аха дүүнэрынь тэрэнэй урдаһаа харуулан табиһан шэрээдэ һуухадаа, тэдэнэй наһанай эеэр бүхы һандали табиһаниие хараад, бэе бэе руугаа гайхан харасалдаба. ³⁴Зарасанарынь Ио-сифой шэрээ дээрэ табяатай хоолһоо тэдэндэ табаг соо хэжэ үгэхэдөө, Биньямиинда бусад аханарһаань таба дахин үлүү ехэ эдеэ хоол үгэжэ байба.

Иигэжэ Иосиф аха дүүнэрээ садатарынь эдеэлүүлжэ, жэмэсэй архяар нилээд халатарынь хүндэлөө бэлэй.

44

¹ Удаань Иосиф ахалагша зарасадаа хэлэбэ:

— Даахаарынь тэдэнэй тулам соо орооһо хэжэ үгэ. Тулам бүридэнь орооһон дээрэнь түлбэри гэжэ асарһан сагаан мүнгыень табяарай. ²Харин эгээн бага хүбүүнэй тулам соо са-гаан мүнгэнэй хажуугаар минии сагаан мүн гэн аяга хэхэш.

Зарасань Иосифой хэлэгшые дүүргэбэ.

³ Эртэ үглөөгүүр тэдэниие элжэгэнүүдтэйнь гэртэнь табиба.

⁴ Аха дүүнэр хото городһоо гаража холо ошожо үрдеэгүйдэнь, Иосиф ахалагша зарасадаа захирба:

— Яаралтайгаар тэдэниие хүсэ! Хүсэжэ ерээд, тэдээндэ «һай хэһэндэ юундэ муугаар харюусабат? ⁵Эзэнэймни мүнгэн аягые юундэ хулгайлбат? Минии эзэн тэрэ аягаһаа уудаг, тэрээгээрээ мэдэл үзэдэг. Ехэл муу юумэ хэбэт» гэжэ хэлэхэш.

⁶ Иосифой ахалагша зараса тэдэниие хүсөөд, эзэнэйнгээ үгэ-нүү дые дамжуулба. ⁷ Аха дүү нэр ха рюу са ба:

— Эрхим хүндэтэ, та юундэ иигэжэ хэлэнэт? Танай зарасанар болохо бидэ тиимэ юумэ хэжэ зүрхэлхэгүйлди. ⁸Тулам соо-гоо олоһон сагаан мүнгэеэшье Ханаһаанһаа һөөргэнь асараа бэлэйлди! Тиимэ хадаа танай эзэнэй алта мүнгэ хулгайлха сэдьхэл маанадта байха аал? ⁹Хэрбэеэ манай хэн нэгэндэ тэрэ аягын олдоо һаа, тэрэ хүн саазада хүртүүжэн, харин бэшэмнай эзэ нэйт най бо гоол бо лон үлүүжэг.

¹⁰ — Хэлэһээртнай болог, — гэбэ ахалагша зараса. — Хэндэ хулгайлһан юумэн олдоноб, тэрэтнай богоол болон абтаха, харин бэшэнтнай һаадгүй гэртээ бусаха.

¹¹ Аха дүүнэр элжэгэдэй нюрганһаа ашаагаа яаралтай буулгажа, өөр өөрынгөө туламай уялааень тайлаба. ¹²Иосифой ахалагша зараса тэдэниие аха захаһаань эхилээд нэгжэбэ, Биньямиинай тулам соо аяга олдобо.

¹³ Уйдал гашуудалай тэмдэг болгон, аха дүүнэр хубсаһаяа удара татаба, дахин элжэгэнүүдтээ ашаагаа тээгээд, хото бал-гаа һан бу са ба. ¹⁴ Иу дын ба бэшэ аха дүү нэ рэй ерэ хэ дэ, Ио сиф гэртээ байба. Тэдэ хүлдэнь унан һүгэдэбэ. ¹⁵Иосиф тэдээндэ хэлэ бэ:

— Яажа иимэ юумэ хэбэ гээшэбта? Нам шэнги хүнүүд үзэл хаража, далда юумэ мэдэхэ айхабтар шэдитэй гэжэ мэдэнэгүй гүт?

¹⁶ — Эрхим хүндэтэ эзэн! Бидэ юун гэжэ хэлэхэбибди даа. Өөһэдынгөө гэмгүйе яажа гэршэлхэбибди? Бурхан маанадта гэм зэмэ олоод, мүнөө зарга шиидхэжэ байна. Эрхим хүндэтэ эзэмнай, ядуухан бидэтнай аяга хулгайлһан, хулгайлаагүйтэеэ бултадаа танай богоол болобобди, — гэжэ Иуда харюусаба.

¹⁷ — Үгы, — гэбэ Иосиф. — Иигэжэ тад болохогүй. Аяга аба-һан хүн лэ минии богоол болохо. Харин бусад амиды мэндэ эсэ гэ дээ бу саг ты.

¹⁸Тиихэдэнь Иуда Иосифто дүтэлжэ, иигэжэ хэлэбэ:

— Эрхим хүндэтэ эзэн! Энэ богоолдоо үгэ хэлэхыень зүб-шөөгты. Та энэ улас ороной хаан мэтэ засагтайт! Ядуухан минии үгэдэ бү уурлыт, сухалдангүй шагнажа үзыт. ¹⁹ Эр хим хүндэтэ эзэн, танай бидэнһээ «таанадта эсэгэ бии гү? Ондоо ямар аха дүүтэйбта?» гэжэ асуухадатнай,²⁰ «үндэр наһатай эсэгэтэйбди, тэрэнэймнай үтэлһэн хойно гараһан нэгэ дүү хүбүүн бии. Тэрэ дүүгэймнай түрэһэн аха наһа баранхай. Тиигээд дүүгэймнай эхэһээ гансаараа үлэһэн болохолоорнь эсэгэмнай тэрээндээ угаа дуратай юм» гэжэ харюусаа бэлэйл-ди. ²¹ Тиихэдэмнай маанадта, танай богоолнуудта, «тэрэ дүүгээ абаад ерэг ты» гэжэ за хи раат. ²² Эрхим хүн дэ тэ эзэмнай, бидэ танда хэлэхэдээ, «дүүгээ бидэ эсэгэһээнь һалгаажа шадаха-гүйбди, тиигээ һаамнай, эсэгэмнай уй гашуудалһаа боложо наһа бараха» гэжэ хэлээ бэлэйлди. ²³ Зүгөөр та танай богоол бо лохо маа над та «дүү гээ наа шань аса раа гүй һаа, ми нии ню-дэндэ дахин бү харагдагты» гэжэ хэлээт. ²⁴ Тиигээд бидэ танай богоол болохо эсэгэдээ бусажа, эрхим хүндэтэ танай үгэнүүдые дамжуулаабди. ²⁵ Эсэгэмнай дахин иишээ ерэжэ, багаханшье һаа, эдеэ хоол худалдажа абаад асарагты гэхэдэнь, ²⁶ бидэ «үгы, одхон дүүгүйгөөр ошохогүйбди, тэрээнгүйгөөр тэрэ ноёной шарай хараха эрхэгүйбди» гэжэ хэлээбди. ²⁷Тиихэдэмнай манай эсэгэ, танай богоол, иигэжэ манда хэлээ һэн: «Танай мэдэһээр, минии хайрата һамган намда хоёр хүбүү түрэжэ үгөө һэн. ²⁸ Нэгэниинь үгы болошоо. Зэрлиг арьяатан тэрэниие бажуугаа гэжэ ойлгоо һэмби. Би тэрэниие үгы болохоһоонь хой шо ха раа гүйб. ²⁹ Мүнөө таа над хо ёр до хи хү бүү ем аба ха яа һанабат. Хэрбэеэ тэрэнэйшье усалда ороо һаань, юун болохоб? Та най гэмээр би, үтэли үбгэжөөл, уй га шуудал да нэрбүүлжэ, үхэлэй орон руу мордохо болохоб!» ³⁰Тиимэ дээрэһээ би эсэгэ-дээ, та най бо гоол до, бу са ха даа, энэ хү бүүе абаа шаа гүй һаам, амин голоороо холбоотой ³¹энэ хүбүүнэйнгээ үгы байһые ха-раад, эсэгэмнай тэрэ дары наһа бараха. Тиигэжэ ядуухан бидэ үбгэн буурал эсэгэеэ уй гашуудалда оруулаад, хүүр булашада оруулһан болохолди!³² Би, танай богоол, эсэгэдээ үгэеэ үгэжэ, хүбүүнэй ами наһые өөр дээрээ даажа, «энэ хүбүүе танда ами-ды мэн дэ бусаажа аса раа гүй һаам, та на майе бүхы на һа найм туршада буруутан болгооройт» гэһэмби. ³³Тиимэһээ, эрхим хүндэтэ эзэмнай, би, танай богоол, иигэжэ гуйха байнаб: дүү-гэйнгээ орондо эндэ богоол болон үлэһүүлби. Харин тэрэмнай аханартаяа бусаг лэ. ³⁴Би тэрээнгүйгөөр гэртээ бусажа, эсэгын-гээ зо бо лон га шуу дал хаража ша да ха гүй бай наб!

45

Иосиф аха дүүнэртээ өөрыгөө танюулба

¹ Ио сиф он доо зо ной дун да бэ еэ барижа ша да ха яа бо-

ли бо.

— Бул та даа эн дэ һээ га раг ты! — гэжэ тэрэ хаш хар ба. Иигээд хари хүнүүдэй үгы болоходо, Иосиф өөрыгөө аха дүүнэртээ танюулба. ²Зүгөөр тэрэнэй шангаар уйлахые Египет ороной зон соносожо, эзэн хаанда дуулгаба.

³ — Би Иосифби, — гэжэ тэрэ аха дүүнэртээ хэлэбэ. — Эсэгэм-най үнэхөөр мэндэ гү?

Харин тэдэнь зуг татан зогсоод, үгэшье хэлэхэ аргагүй бахар-да шан хай бай гаа һэн.

⁴ — Наашаа дүтэлэгты, — гэбэ Иосиф. Аха дүүнэр дүтэлбэ.

— Энэ би Иосифби, — гэжэ тэрэ хэлэбэ. — Таанадай Египет руу худалдаһан дүүтнайб. ⁵Зүгөөр таанад намайе худалдаһанайн-гаа түлөө мүнөө айжа, бэеэ зэмэлжэ бү байгты. Таанадай ами наһа абар хын тула на майе Бур хан иишэнь эль гээ гээ бэшэ гү?

⁶ Үлэн хооһон байдал мүнөө хоёрдохи жэлээ үргэлжэлжэ байна. Газар хахалжа, таряа тарижа, ургаса хуряахагүй ган гасуурта табан жэл үшөө саашаа үргэлжэлхэ. ⁷ Бурхан намайе иишэнь таанадһаа урид эльгээхэдээ, танай уг удам газар уһан дээрэ үлөөжэ, туража үхэхэ аюулһаа абарха гэжэ эльгээгээ. ⁸ Таа над бэшэ, Бурхан намайе наашань асараа болоно. Тэрээнһээ гадна намайе Египедэй эзэн хаанай эгээл дээдэ тушаалтан, ордон-һоонь эхи лээд, Египет оро ниие бү хы дэнь за хир даг хүн Тэ рэл болгоо бшуу. ⁹Эсэгэдэмни яаран ошоод, «танай хүбүүн Иосиф иимэ үгэ дамжуулжа байна. Бурхан намайе хамаг Египедэй дээдэ захирагша болгоо. Удаарангүй намда ерыт. ¹⁰Та минии хажууда ерэжэ, Гошен гэдэг газарта ажаһуудаг болохот. Үри хүүгэдээ, аша гушанараа, мал һүрэгөө, эд зөөриеэ бултыень абаад, Египет орон ерэгты. ¹¹ Үлэсхэлэн хооһон жэл үшөө табан жэл үргэлжэлхэ. Минии хажууда ерээ һаатнай, хэрэгтэй бүхы юумээр таниие хангахаб. Үгы һаа, гэр бүлэтнай, мал һүрэгтнай доройтожо, үлэсэжэ хосорхол» гэнэ гээд дамжуулагты. ¹² Мүнөө та бүгэдэ намайе нюдөөрөө харабат. Түрэһэн дүү Биньямиимни намайе нюдөөрөө хаража байна. Би, Иосиф, үнэн бэеэрээ ур-датнай зогсоод, хөөрэлдэжэ байнаб. ¹³Египедтэ намай ямар агуу засагтай, ямар хүндэтэй ябаһыемни эсэгэдэмни хөөрэгты, эсэ гыем ни түргөөр наа шань аса раг ты!

¹⁴ Тиигээд Иосиф түрэһэн дүү Биньямииниие хүзүүдэн тэбэ-реэд бар хир ба. Биньямииншье аха яа тэ бэ рин уй лаа һэн.

¹⁵ Һүүлээрнь бархиран байжа, Иосиф бэшэ аха дүүнэрээ тэбэ-рин таалаба. Энээнэй һүүлээр лэ аха дүүнэрынь хөөрэлдэхэ һэдэб тэй бо ло бо.

¹⁶ Иосифто аха дүүнэрынь ерээ гэһэн мэдээ фараондо дуул-даба. Энээндэ фараон ба тэрэнэй түшэмэлнүүд ехэ баяртай бай ба. ¹⁷ Тии гээд фараон Ио сиф то хэлэбэ:

— Элжэгэнүүдтээ таряа ашаад, Ханаһаан нютагаа бусахыень, ¹⁸удаань эсэгэеэ, түрэл гаралаа абаад, наа шаа ерэхыень аха дүү-нэртээ хэлэ. Би таанарта Египедэй тон һайн газарые үгэхэб, һуурижуулхаб. Тиигээд та бүгэдэ эндэ элбэг-дэлбэг ажамидархат.

¹⁹ Үхибүүдээ, һамгадаа һуулгаад ерэхэ хүнгэн тэргэнүүдые Египедһээ тэдэ абуужаг. Эсэгэеэ тэдээнтэй хамта наашань аса раг. ²⁰ Эд бараан тухай һанаагаа зобохо юумэн үгы. Тэндээ орхёодшье ерэхэдэ болохо. Египедтэ байгаа бүхы һайн юумэн-дэ хүр тэхэт.

²¹ Из ра илиин хү бүүд хэ лэ һээ рынь бо ло бо. Ио сиф фараоной хэлээшээр, тэдээндэ хүнгэн тэргэнүүдые, харгыдаа эдихэ хоол үгэбэ. ²² Аха дүүнэртээ тус тустань Иосиф һайхан шэнэ хубсаһа бэлэглэбэ. Түрэһэн дүү Биньямииндаа тэрэ гурбан зуун шекель сагаан мүнгэ (гурба хахад килограмм), мүн табан элдэб янзын һайхан шэнэ хубсаһа үгэбэ. ²³Эсэгэдээ Египедэй газар дайдын хамагай һайхан бараа ашаһан арбан эрэ элжэгэ, таряа талха, хилээмэ, янза бүриин эдеэ хоол ашаһан арбан эмэ элжэгэ эльгээбэ. Энэнь эсэгынь Египет руу ерэхэ аян замдаа эдихэ хүнэһэн болоно. ²⁴Тиигээд Иосиф аха дүүнэрээ үдэшэн, иигэжэ хэлэбэ:

— Хар гы даа бү хэ рэл дээ рэйг ты!

²⁵ Иигэжэ тэдэ Египедһээ гаража, Ханаһаан орон нютаг руу, эсэгэдээ бусажа ерэбэ. ²⁶Ерэмсээрээ, тэдэ эсэгэдээ мэдээсэбэ:

— Иосиф амиды! Тэрэмнай бүхы Египедые захиран зонхилно. Эсэгынь зүрхэн яг гээд, тэрэ үнэншэжэ ядаа һэн.

²⁷Зүгөөр хүбүүдынь Иосифой хэлээшые дамжуулба. Эсэгэеэ

абаашаха гэжэ Иосифой эльгээһэн хүнгэн тэргэнүүдыел хара-ха даа Яков үб гэн хү бүү дэйн гээ хэ лээ шэдэ үнэншэжэ, бая сан хү хи бэ. Из ра иль үгүүл бэ:

²⁸ — Зай, болоо. Иосиф хүбүүмни амиды мэндэ байна гээшэл даа. Үхэхынгөө урда тэрээнтэеэ уулзахамни! Ябахамни даа!

46

¹ Тиигэжэ Израиль хамаг зөөриеэ бүридхөөд, аян замда гараба. Замдаа тэрэ Беэр-Шеэвэ хүрэжэ, Исаак эсэгэдээ адляар Бурхандаа үргэл хэбэ. ² Нэгэ һүни Бурхан Израильда үзэгдэл харуулан, ооголбо:

— Яков, Яков!

— Би эндэ байнаб, — гэжэ тэрэ харюусаба. ³ Бурхан тэрээндэ иигэжэ ай лад хаба:

— Би болбол шинии үбгэ эсэгын хүндэлдэг Бурхамби. Египет ошо хо һоо бү ай. Би тэн дэ ши нии уг удам һаа агуу е хэ арад зо-ниие бии болгохоб. ⁴ Өөрөө шамтай суг Египет ябалсахаб. Би Өөрөө тэндэһээ шинии уг удамые гаргахаб. Наһа барахадашни, Иосиф өөрынгөө гараар нюдыеш бүглэхэ.

⁵ Тиигээд Яков Беэр-Шевые орхин саашалба. Фараоной үгэ-һэн хүнгэн тэргэнүүд дээрэ Израилиин хүбүүд эсэгээ, үхибүүд, һамгадаа һуулгаад, ⁶адууһа малаа урдаа туугаад, Ханаһаанда олоһон эд зөөриеэ шэрээд дабшаба. Иигэжэ Яков хамаг үри һадаһадтаяа Египет зөөгөө һэн. ⁷Тэдэнэй тоодо хүбүүдынь, ашанарынь, басагадынь, зээнэрынь, бүхы уг унгинь Египет ерэл сээ бэ лэй.

⁸ Египет зөөһэн Израилиин хүбүүдэй нэрэнүүд иимэ: Яко-вай ууган хүбүүн Рэувээн, ⁹ Рэувээнэй дүрбэн хүбүүд Ханоох, Паллуу, Хецроон ба Кармии; ¹⁰ Шимоон, тэрэнэй зургаан хүбүүд

Емуээл, Ямиин, Оһаад, Яхиин, Цохаар ба ханаһаан яһанай һамганһаань түрэһэн Шауул; ^пЛевии, тэрэнэй гурбан хүбүүд Гершоон, Кеһаат ба Мерарии; ¹² Иуда, тэрэнэй гурбан хүбүүд Шелааһ, Пээрэц ба Зараах. Ээр Онаан хоёр хүбүүдынь бүри Ха-наһаанда байхадаа гээгдээ һэн. Пээрэцэй хоёр хүбүүд Хецроон ба Хамуул; ¹³ Иссахаар, тэрэнэй дүрбэн хүбүүд Толаа, Пуваа, Яшуув ба Шимроон; ¹⁴ Зевулуун, тэрэнэй гурбан хүбүүд Сэрэд, Элоон ба Яхлээл. ¹⁵ Яковтанай Падаан-Араамда байхада Леһаа һам ган һаань Яков та дээ рэ дур даг да һан зур гаан хү бүүн, нэгэ басаган Динаа түрөө бэлэй. Яковай һамган Леһаагай хүбүүд бо лон аша на рынь хам та даа гу шан гур бан хүн бо лоо һэн.

¹⁶ Египет руу ошоһон зоной дунда Яковай хүбүүн Гаад, Гаа-дай долоон хүбүүд Цифеоон, Хаггии, Шунии, Эцбоон, Эрии, Ародии, Арелии; ¹⁷ Ашээр, Ашээрэй дүрбэн хүбүүд Имнаа, Ишваа, Ишвии, Бериааһ, басаган Сераах; Бериааһай хоёр хүбүүд Хэбэр ба Малкиээл; ¹⁸ Яко вай Ле һаае һам га аба ха да, Ла ваан эсэ гэнь басагандаа зараса болгон Зилпаа гэдэг эхэнэрые үгөө бэлэй. Зилпаа удаань Яковай бага һамган боложо, хоёр хүбүү гаргаа. Тэрэ хоёр хүбүүдынь үринээрээ абаад, Яков эсэгэтэеэ хамта Египет ошоо һэн. Яковай татабари эхэнэр Зилпаагай хүбүүд, ашанарынь хамта арбан зургаан хүн болоно.

¹⁹Яковай һамган Рахээлһээ гараһан хоёр хүбүүд Иосиф, Бинь-ямиин гэгшэд байлсаа. ²⁰Иосиф Египедэй Гелиополис хотын дээдэ санаартан Потифераагай басаган Асенаахтай гэрлээд, Менашше, Эфраим гэдэг хоёр хүбүүтэй болоо һэн. ²¹Рахээлһээ гараһан хүбүүн Биньямиин, Биньямиинай арбан хүбүүд Белаа, Бэхэр, Ашбээл, Гераа, Наймаан, Эхии, Роош, Муппиим, Хуппиим ба Арда тэдэнэй дунда байгаа. ²² Эдэ Рахээлһээ гараһан Яковай үри һадаһад — арбан дүрбэн хүн — мүн лэ Египет ерэлсээ.

²³ Яковай хүбүүн Даан, Даанай хүбүүн Хушиим; ²⁴ нүгөө хү-бүүн Нафталии, Нафталиин дүрбэн хүбүүд Яхцээл, Гүнии, Эцер ба Шилээм гэгшэд байлсаа. ²⁵ Яковай Рахээлые һамга абахада, Лаваан эсэгэнь басагандаа зараса болгон Билһаа гэдэг эхэнэрые үгөө бэлэй. Удаань тэрэ зара са эхэнэр Яковай бага һамган болоод, хоёр хүбүү гаргаа һэн. Эдэ хоёр хүбүүд болон үри һадаһадынь, дүн хамта долоон хүн Яковтай хамта Египет ерээ.

²⁶ Яко вай үхи хүү гэ дэй тоо гэ бэл, өөрыень, һам га ды ень, Ио-сифые оруулангүйгөөр тоолобол, жаран зургаан хүн Египет ерэһэн байна. ²⁷Энээнһээ гадна Египедтэ түрэһэн Иосифой хоёр хүбүүд болон Яковые, Иосифые нэмэхэдэ, Яковай гэр бүлын тоо дала болоно.

²⁸Яков Гошен дайдын хаана һуурижаха ёһотойгоо заалгахын тула Иудые Иосифто өөрһөө урид эльгээгээ һэн. Иигэжэ тэдэ-нэй Гошен аймагта ерэһэнэйнь удаа ²⁹Иосиф хүлэг мори хүллэ-һэн хүн гэн тэр гээр хүрэжэ ерэ бэ. Ио сиф эсэ гэ еэ ха рам саа раа буу гаад, хү зүү дэн тэбэрижэ, удаан уй лаа бэ лэй. ³⁰ Тии хэдэнь Израиль Иосифто хэлэбэ:

— Мүнөө шамайе амиды мэндэ ябахыш хараа хадаа үхэхэ-дэм нишье болохо!

³¹ Тиигээд Иосиф аха дүүнэртээ, түрэл саданартаа иигэжэ хэлэ бэ:

— Зай, мүнөө би эзэн хаанда ошожо, «аха дүүнэрни болон эсэгымни бүхы түрэл түтим нам руу Ханаһаан оронһоо ерээ. ³²Тэдэмни бултадаа малша зон, мал һүрэгөө, бүхы байһан юумэеэ ашаад, наашаа нүүжэ ерээ» гэжэ хэлэхэм. ³³ Харин таанадһаа ямар ажал хэдэг зомта гэжэ Египедэй хаанай һураа һаань, ³⁴ «та най бо гоол бо лохо би дэ нэр бага на һан һаа хой шо мүнөө болотор, манай эсэгэнэр мэтэ, мал адуулдаг зомди» гэжэ хэлээрэйгты. Тиихэдэтнай таанадые Гошен гэдэг газар ню таг та һуурижуулха.

Египедэй зон хүдөө нютагай нүүдэлшэ малшадта дээрэлхүүгээр хандадаг ушарһаа Иосиф энээниие хэрэглэн, аха дүүнэртээ эгээл һайхан газар дайда үгэхэ гэжэ һанаһан байгаа.

47

¹ Египедэй хаанда ерэжэ, Иосиф иигэжэ хэлэбэ:

— Ханаһаанһаа эсэгэмни, аха дүүнэрни жэжэ, бодо малаа туугаад, эд бараагаа ашаад ерээ. Мүнөө тэдэ Гошен газар дайдада тогтоод байна.

² Иигэжэ Иосиф аха дүүнэрэйнгээ табыень шэлэн абажа, эзэн хаа ниие ба раал хуул ба.

³ — Ямар ажал хэнэбта? — гэжэ хаанай асуухада, тэдэ харюу-саба:

— Танай барлагууд болохо бидэнэр үбгэ эсэгэнэртээ адли мал шад гээшэбди.

⁴ Тиигээд тэдэ эзэн хаанда иигэжэ хандаба:

— Манай Ханаһаан нютагта үлэсхэлэн хооһон байдал тохёол-доо. Ган гасуурһаа уршагтажа, малай бэлшээри үгы бо лоод байна. Тиихэдэнь бидэ танай нютаг руу нүүжэ ерэһэн ушарһаа ядуухан бидэнэртэ Гошен гэдэг нютагта ажаһууха зүбшөөл үгэхые тнай гуй набди.

⁵ Египедэй хаан Иосифто хэлэбэ:

— Эсэгэшни, аха дүүнэршни шамда гэжэ наашаа ерээ. ⁶ Египет орон шинии мэдэл доро байдаг бэшэ аал? Тэдэнээ энэ оронойм-най эгээл һайхан газар болохо Гошен аймагта һуурижуула. Аха дүүнэрэйшни дунда мал һайнаар хаарууһалдаг зоной бии һаань, ми нии үм сын мал һү рэ гые тэ дэ нэй ха рюу сал га да үгөөрэй.

⁷ Һүүлээрнь Иосиф Египедэй хаанда өөрынгөө эсэгэ Яковые бараалхуулба. Яков хааниие Эзэн Бурханай нэрээр үреэбэ.

⁸ Эзэн хаан тэрээнһээ хэды наһатайень асууба ха.

⁹ — Нял ха на рай һаа нүү дэл бай дал тай би зуун гуша на һа тай бо ло ноб. Нүү дэл бай дал тай элин сэг эсэ гэ нэ рэйм ни үн дэр на-һантай зэргэсүүлбэл, энэ угаа бага юм ааб даа. Наһан соогоо би ехэ зоболон үзэһэн хүм, — гэжэ Яков харюусаба.

¹⁰ Тиигээд тэрэ хааниие дахин үреэгээд, ордонһоо гаража ошо бо.

¹¹ Иигэжэ хаанай захирһанай ёһоор, Иосиф аха дүүнэрээ Египедэй эгээл һайхан газарта һуурижуулба. Энэнь Рамсес хо-тын хажууда бэлэй. ¹² Иосиф эсэгэ, аха дүүнэрээ болон тэдэнэй гэр бү лэ нүү дые бул тыень эдеэ хоо лоор хан га даг һэн.

¹³ Газар дайдадань орооһо таряан дууһаба — Египедтэшье, Ханаһаандашье үлэн хооһон байдал бүри хэсүү болобо. ¹⁴ Эдэ нютагуудай хүн зондо орооһо наймаалжа, Иосиф хаанай сан-да Египедэй, Ханаһаанай газар дайдада байһан хамаг сагаан мүнгэ суглуулба. ¹⁵ Тиигэһээр Египедтэшье, Ханаһаандашье сагаан мүнгэнэй дууһахада, Египедэй зон Иосифто ерэжэ, иигэжэ хэлэбэ:

— Бидэ мүнгэгүй болообди. Хараһаар байжа та бидэниие үхүүлхэ гээгүй һаа, эдеэ хоол үгыт!

¹⁶ — Сагаан мүнгэнэй дууһаа һаань, малаа наашань асараг-ты, — гэбэ Иосиф. — Эдеэ хоол малаар андалдан абажа болохо.

¹⁷Тэрэ жэл зон адууһа, хони, ямаа, үхэр болон элжэгэ Иосиф-то асаржа үгөөд, орондонь орооһо абадаг болобо. Иигээд тэдэ малаашье үгэжэ дууһаба.

¹⁸ Нүгөө жэлынь Египедэй зон Иосифто ерээд, иигэжэ хэлэ-бэ:

— Бүхы мүнгэнэйнгээ дууһаһан тухай бидэ танһаа, манай эр-хим хүндэтэ эзэнһээ, нюугаадшье яахабибди. Адууһа малнай, эрхим хүн дэ тэ, танай болонхой. Маанад та өөрын гэхэ юу мэн гэбэл, гансал үмсын газар, энэ бэемнай үлэнхэй. ¹⁹ Арад зоной туража үхэбэл, энэ газар хооһон болохо бэшэ гү? Хэрбэеэ та-най маанадта эдихэ хоол үгөө һаатнай, бидэ үмсын газартаяа хам та хаа най ал ба тан бо лохоб ди. Би дэн дэ мүн лэ та ри ха үрэ-һэн хэрэг тэй.

²⁰ Тиигэжэ Иосиф Египедэй бүхы зоной үмсын газарые хаанда худалдан абажа үгэбэ. Эдихэ хоолгүй болоһон бүхы арад зон аргагүйдэн, эдлэдэг газараа иигэжэ худалдаа бэлэй. ²¹Тэрээнһээ гадна Египет орон нютагай нэгэ захаһаа нүгөө заха хүрэтэр үргэн уужам нютагай хүн зон эзэн хаанай албатан болобо.

²² Гансал санаартан үмсэ газараа Иосифто худалдаагүй һэн. Юуб гэхэдэ, хаан тэдэниие тусхай зарлиг гарган, үнэгүй хоолоор хангадаг байгаа, тиимэһээ тэдэ үлэсхэлэн ябаагүй, тэдээндэ газараашье худалдаха хэрэг гарабагүй.

²³ Иосиф Египедэй арад зондо хандан, иигэжэ хэлэбэ:

— Би та бүгэдые газартайтнай хамта эзэн хаанда худалдан абажа үгөөб. Мүнөө таанадта тариха үрэһэ үгэнэб. ²⁴Харин таанад ургаса хуряахадаа, табанай нэгэ хубииень хаанда үгэ-дэг бай хат, та ба най дүр бэн ху бии ень та ри ха үрэ һэн, мүн гэр бүлөө тэжээхэ хоол болгон өөһэдтөө үлөөдэг байхат.

²⁵ Египедэй арад зон Иосифто иигэжэ хэлэбэ:

— Эрхим хүндэтэ эзэмнай! Та маанадые абараат! Тиимэһээ танай үгөөр бидэ хаанай албатан болохобди.

²⁶ Иигэжэ Иосиф газар тухай зарлиг гаргажа, мүнөө хүрэтэр Египедэй зон хуряаһан ургасынгаа табанай нэгые эзэн хаандаа татабари болгон түлэдэг юм. Гансал Египедэй санаартан үмсэ газараа хаанда үгөөгүй, өөһэдтөө үлөөнхэй.

Үри һадаһадаа Яковай үреэлгэ

²⁷ Израилиин уг удамайхид Египедэй Гошен газарта амидаран ажаһуужа, эдлэхэ үм сын газартай, эд зөөритэй, үри хүүгэдээр олон боложо, ажабайдалынь ехэ һайн болоо бэлэй.

²⁸ Яков Египедтэ арбан долоон жэл ажаһуужа, зуун дүшэн долоон наһатай болобо. ²⁹Наһа бараха сагай ерэхэдэ, Израиль Иосиф хүбүүгээ дуудажа, иигэжэ хэлэбэ:

— Хүбүүмни, ши үнэхөөр абадаа дуратай юм һаа, хүсэлыем-ни бэелүүлхэб гэжэ үгөө үгэ. Зай, хүбүүмни, ши энээниием бэелүүлхэ һаа, эртын заншалай ёһоор, абынгаа хоёр гуяын хоорондо гараа табяад, энэ нютагта яһыем орхихогүйб гэжэ тангаригла.³⁰ Үбгэ эсэгэнэрэймнай шарил хүдөөлүүлһэн Хана-һаан орон ню таг та абаашажа, аба яа табяарай.

— Абамни, хэлэһыетнай дүүргэхэб, — гэжэ Иосиф харюуса-ба.

³¹ — Тиигэбэл, тангаригла! — гэбэ Израиль. Иосиф тангариг үргэбэ.

Израиль хэбтэридээ хэбтэшоо һэн.

48

¹ Нэгэ хэды саг болоод, эсэгэмни ехээр үбшэлбэ гэжэ Иосиф дуулаба. Тиигээд тэрэ Менашше болон Эфраим гэдэг хүбүүдээ дахуулаад, эсэгэдээ ерэбэ. ²«Иосиф хүбүүнтнай танда зорин ерээ» гэһэн үгэ дуулаад, Израиль хамаг хүсэеэ суглуулан, орон дээрээ үндыжэ һууба. ³Тиигээд Яков Иосиф хү бүүн дээ иигэжэ хан даба:

— Ханаһаан ороной Лууз гэдэг газарта байхадамни, хизааргүй хүсэтэ Бурхан намда үзэгдэжэ, үреэгээ бэлэй. ⁴ Үреэхэдээ, Тэрэ «Би шинии уг удамые үрэжэлтэй олон болгохоб, олон арадуу-дые шамһаа бии болгохоб, энэ газар нютагые хэтэ мүнхэдөө шинии үри һадаһадта үгэхэб» гэһэн юм. ⁵Минии Египет ерээ-дүй байхада түрэһэн хоёр хүбүүдшни минии хүбүүд болохо. Эфраим Менашше хоёр ууган хүбүүн Рэувээн Шимоон хоёртой адли минии түрэһэн хүбүүд болобо гээшэ. ⁶Харин тэдэнэй удаа түрэһэн хүбүүд шинии болохо. Тэдээндэ өөрын гэхэ үмсэ газар намһаа үгтэхэгүй. Харин намһаа үмсын газарта хүртэһэн ахана-райнгаа газар дайдада тэдэ ажаһууха эрхэтэй. ⁷ Месопотамиһаа Ханаһаан руу нүүхэ замдам Эфратаа, ондоогоор Бейт-Лехем, хотодо дүтэ Рахээл минии гар дээрэ наһа баража, би тэрэниие харгын хажууда хүдөөлүүлээ бэлэйб.

⁸ Иигэжэ хөөрэжэ байтараа Израиль гэнтэ Иосифой хоёр хү бүү дые ха раад, асуу ба:

— Эдэ хэд бэлэй?

⁹ — Бурханай үршөөһэн хоёр хүбүүдни, — гэжэ Иосиф харюу-саба.

— Тэдэнээ намда дүтэлүүлэ, — гэбэ Израиль. — Би тэдэнииеш Эзэн Бурханай нэрээр үреэхэм.

¹⁰ Үбгэ наһан боложо, Израилиин хараа муудаад, мүртэй һай-наар харадаггүй һэн. Иосиф хүбүүдээ дүтэлүүлбэ, Израиль аша нараа тэ бэреэд үнсэ бэ. ¹¹ Тии гээд тэрэ Иосиф то хэлэбэ:

— Би шамайе харахаб гэжэ найдаагүй һэм, харин Бурхан шамайешье, шинии хүбүүдыешье хараха аза талаан үршөө-бэл.

¹² Иосиф хоёр хүбүүдээ эсэгынгээ үбэр дээрэһээ абаад, урдань һүгэдэн, доро дохибо. ¹³Удаань тэрэ хоёр хүбүүдээ хүтэлөөд, бага хүбүүн Эфраимые Израилиин зүүн гарта, ууган хүбүүн Менашше гэгшые баруун гартань абаашан, урдань зогсообо.

¹⁴ Зүгөөр Израиль баруун гараа бага хүбүүн Эфраимай толгой дээрэ, зүүн гараа ууган хүбүүн Менашше гэгшын толгой дээрэ табиба. ¹⁵Тиигээд Иосифые үреэхэдээ, хоёр хүбүүдыень үреэн, иигэжэ тэрэ хэлэ бэ:

— Минии үбгэ эсэгэ Авраһаам, эсэгэмни Исаак Бурханай заа-һан замаар ябадаг байһан юм. Наһанаймни туршада намайе Бурхан дахуулжа, энэ үдэр хүрэтэр хаража хамгаалан байна. ¹⁶ Намайе ёро муухай хүсэнһөө хамгаалжа байһан Бурханай элшэн эдэ хоёр хүбүүдые үреэхэнь болтогой! Минии нэрые эдэ хоёр хүбүүд залгамжалан абажа, үбгэ эсэгэнэр болохо Авраа-май, Исаагай нэрэнүүдые уламжалан абажа ябахань болтогой! Эдэ хүбүүдэй үри һадаһадынь үй түмэн болохонь болтогой!

¹⁷ Эсэгынгээ баруун гараа Эфраимай толгой дээрэ табиһые Иосиф хараад, дурагүйдэжэ, гарыень абажа, ууган хүбүүн Ме-нашше гэгшын толгой дээрэ табяад, ¹⁸иигэжэ хэлэбэ:

48:12 Ашанараа үбдэг дээрээ һуулгахадаа Яков тэдэниие өөрын хүбүүд болгоһон ёһолол хээ болоно.

— Тиимэ бэшэ, аба! Та эндүүржэ байнат. Ууган хүбүүмни энэ бай на. Ба руун га раа энэ хү бүү нэйм тол гой дээ рэ та биит.

¹⁹ — Би мэдэнэб, — гэбэ Израиль. — Мэдэнэб, хүбүүмни. Энээн-һээш мүн лэ агууехэ арад гараха. Тиигэбэшье, дүү хүбүүниинь тэрээнһээ үлүү байха, олон арадай эхи табиха.

²⁰ Тиигээд тэрэ хоёр ашанараа саашань үреэжэ, иигэжэ хэ-лэ бэ:

— Израилиин үри һада һад бэе бэеэ үреэхэдээ, та хоёрой нэрэ хэлэжэ байхань болтогой! «Эфраим Менашше хоёрой абаһан һайн һайханиие Эзэн Бурхан танда баһа үгэхэнь болтогой!» гэжэ үреэжэ байг лэ.

Эфраимай нэрэһээ эхилжэ Яковай хэлэһэниинь ахаһаа үлүү хүн дэ тэй хүн тэрэ болохо гэһыень элирхэйл нэ.

²¹ Һүүлээрнь Израиль Иосифто хэлэбэ:

— Абашни удахагүй хада гэртээ харихань. Харин Бурхан таа надтай хамта байжа, үбгэ эсэгэнэрэйтнай нютаглан бай-һан Ханаһаан орон таанадые бусаан абаашаха. ²²Урдань би эмории гэдэг обог аймагай урдаһаа тулалдахадаа, һэлмэ, һур-ша номой хүсөөр шэмэтэй һайхан нэгэ хадалиг газар дайда оложо аба һан хүм. Хү бүү дэйн гээ дун да һаа ган сал шам даа би тэрэ газарые үмсын болгон үгэнэб. Иигэжэ, хүбүүмни, ши аха-нарайнгаа дундаһаа абаһаа эгээл ехэ эд зөөри уг залгамжалан абаа бо ло нош.

49

¹ Яков хүбүүдээ ерүүлээд, иигэжэ хэлэбэ:

Т' ^ — Зай, тойроод зогсогты, хүбүүдни. Ерээдүйдэ юун таанадые хүлеэнэб гэжэ хэлэхэмни. ²Яковай хүбүүд, суглараг-ты, Из ра иль эсэгэ еэ шаг наг ты!

³ Ууган хүбүүн Рэувээмни! Эрэ бэеэ хүсөөд, хаба шадалдаа ябахадамни түрэһэн түрүүшын хүбүүмни, хүсэ шадалыем, бар тэн хээ ем абажа тү рэ һэн ши. Эрэ хү нэй омог хү сэн шам да бусадһаа үлүү шэнгээгдээ. ⁴Гэбэшье үерэй уһандал тогтуури-гүй ши үриин ёһо гуримые бата сахижа шадаагүйш. Тиимэһээ тэрэ ехэ хүсэ шадалшни үхи хүүгэдтэшни шэнгэхэгүй. Түрэһэн эсэгынгээ орондо орожо, ши эсэгынгээ эрхэ эбдэжэ, гэр бүлы-ень бузарлааш.

⁵ Шимоон болон Левии хүбүүдни! Бэе бэедээ туһалжа, хамта та хоёр ябабашье, хэсүү шэрүүн абьяастайт. ⁶ Уураа хүрэбэл, хүниие хороожо, миин байхаһаа үхэр малай шүрбэһые ами-дыгаар отолжо зугаасадаг та хоёрой бузар үйлэ хэрэгүүдтэ би хэзээдэшье хамааралсаагүйб, хэзээшье дэмжээгүйб. ⁷Хэтэрмэ дош хон уур су хал тай, хэр зэ гы зан тай та хоё рые Эзэн Бур хан Яковай удам соо шэнгээхэ, Израилиин хүбүүд соо шэргээхэ, үмсэ газар үгэхэгүй!

⁸ Иуда хүбүүмни! Аха дүүнэршни үеын үедэ уг удамыеш маг-тан байхань болтогой! Үри һадаһадшни дайсадаа шэлэ хүзүүн дээрэһээнь ад хан бари һан мэтэ хүдэл гүүлэн гүй захиржа, аха дүүнэрэйшни үри һадаһад уг удамайш урда һүгэдэн мүргэхэ.

⁹ Залуу арсалан мэтэ, Иуда, олзо дээрээ омогтой һуухаш, хү-бүүм ни. За луу ар са ла най агнажа, ол зо той хэб тэ шэ дээ ерээд, амархадань, хэншье зүрхэлжэ һэреэдэггүй бэшэ гү? Шинии уг удам тиимэ ехэ һүр хүсэтэй болохо. ¹⁰ Иудын үри һадаһад хо до доо гар таа хаа най баяг ба ри ха, уг уда мынь хо до доо зон-хилогшод байха. Олон улас түрэнүүд шинии уг удамда албан татабари түлэжэ, урдаш һүгэдэн байха. ¹¹ Үри һадаһадшни үеһөө үедэ дэгжэн дээшэлжэ, баян бүдүүн ажаһууха. Ажаһууһан ню-тагайнь газар дээрэ үрэжэлтэй, эрхим шанартай, үрэ жэмэсээр элбэг-дэлбэг виноградай модод ургажа, унажа ябаһан унаагаа ургаһан модондо уяжа, элжэгэнииньшье хүрэтэр тэрэ элбэг-дэлбэг жэмэсһээ эдихэ. Уг удамшни архи хэхэдээ, элбэг ургаһан тэрэ жэмэсые хүлөөрөө гэшхэн шахажа, амтата һайхан хүрин шүүһээрнь хубсаһаа угаажа, дэлгэр баян амидаржа байһанаа харуулхал. ¹²Тэдэнэй нюдэдынь хүрин хара архиһаа боложо хара, шүдэдынь һүнһөө боложо, дун сагаан байхал.

¹³ Зевулуумни! Шинии үри һадаһад Дундада далайн эрьеэр түбхинэн, үмсын газартай байха. Тэдэ уһан онгосоор худал-даа наймаа эрхилхэ. Уг удамшни Цидоон хото хүрэтэр таран амидарха.

¹⁴ Иссахаар хүбүүмни! Хоёр ганзага сумаагай хоорондо хэбтэжэ байһан хүйхэр бүхэ элжэгэн мэтэ уг удамшни байхал. ¹⁵ Үбһэ ногоотой газарта амаржа байхада аятай гэжэ харахадаа, уг удамшни хүсэ шадалаа зангидан, хүндэ ажалда богоол мэтэ жүдхэхэл.

¹⁶ Даан хү бүүм ни! Ши нии уг уда мууд Из ра илиин бу сад обог аймагтал адли бэеэ даан ажаһууха. ¹⁷Тиихэдээ харгы замай хажуугаар мүлхидэг хорото могой мэтэ һанаатай зон шамһаа түрэн гараха. Унажа ябаһан моринойнь шагай хадхажа, дээ-рэнь мордоод байгааша хүниие унагааха хорон һанаатай могой мэ тээр сэдьхэдэг үри һа да һад шам һаа тү рэхэ.

¹⁸ Эзэн Бурхамни! Тэдэнииемни абархат гэжэ найданаб!

¹⁹ Гаад хүбүүмни! Дээрмэшэ дайсан оло дахин орон нютагташ добтолбошье, тэдэниие илаха, мүрдэн намнаха үри һадаһад шам һаа тү рэн га ра хал.

²⁰ Ашээр хү бүүм ни! Эдеэ хоо лоор элбэг-дэлбэг ню таг та ши-нии үри һадаһад амидаржа, хаанда һайхан эдеэ хоол бэлэдхэн, асар даг бай хал.

²¹ Нафталии хүбүүмни! Гоё һайхан инзага түрэн, заха хизаар-гүй хээрэ талада дуран соогоо амидаржа байгааша һогоон мэтэ сүлөөтэ арад тү мэн шам һаа үдэн га ра хал.

²² Иосиф хүбүүмни! Булагай дэргэдэ ургаһан, үрэ жэмэсээр элбэг виноградай эшэ мэтэ үнэр баян байхаш, һалаа ехэтэ уян эшээрээ ханада аһаһан модон мэтэ гээшэш. ²³Һурша ном агса-һан сэрэгшэд шам руу дугташан дайлаһан болобошье, ²⁴ хүсэтэ гараараа ши һурша номоо шанга адхан харбажа, дайсанһаа өөрыгөө хамгаалжа шададаг хүндэл ажабайдалай бүхы һаад түбэгые дабажа, хорото дайсадаа илан диилээш. Юуб гэхэдэ, Яков эсэгыншни шүтэн хүндэлдэг Хизааргүй хүсэтэ Бурханай хүсэтэ гар шамайе хамгаалан туһалжа байна. Тэрэ болбол минии уг удам болохо Израилиин зоной найдаха хадын һуу-ри мэтэ бата хамгаалалта юм. Тэрэ болбол Израилиин арад зонииемнай хонин һүрэг мэтэ дахуулан, адуулан байгша эзэн юм. ²⁵ Эсэгыншни хүн дэ лэн шү тэ дэг хи заар гүй хү сэ тэ Бур хан шамда, шинии уг удамуудта хододоо туһалан, таряалангуудташ-ни уһа элбэг бороо хура оруулан, газарайшни гүн оёорһоо сэбэр һайхан булагай уһа гаргажа байхань болтогой! Арюун ябадал-тай, үйлэ хэрэг бүтэмжэтэй үй олон үри һадаһадтай боложо, мал һүрэгшни өө мөөгүй, элүүр энхэ үсхэн олошоржо байхань болтогой! ²⁶Эзэн Бурхан намайе, Яков эсэгыешни, үбгэ эсэгэнэр-һээмни үлүү ехээр үреэжэ, элбэг ехээр хэшэглээ. Тэрэнэй үреэл мүнхэ саһатай, мүһэн голтой үндэр уулашье дабажа гараал. Ио-сиф хүбүүмни! Аха дүүнэрһээ холо байбашье, тэдэнээ даажа, туһалжа гараһан шинии магнай дээрэ энэ үреэл тамгалагдажа, үеын үедэ уг удамшни энээнһээ хүртэжэ ябахань болто-гой!

²⁷Биньямиин хүбүүмни! Шоно аряатандал адли ши дайсадаа, үдэшэ-үглөө хамаагүй, таһа татан олзолдог байхаш.

²⁸ Иигэжэ Израиль бүхы хүбүүдээ үреэн, тус бүридэнь үреэл хэлэжэ үгэбэ. Эдэ хүбүүдһээнь хожом Израилиин арбан хоёр обог аймаг үдэн гараа бэлэй.

Яковай наһа баралга

²⁹ Удаань Яков хүбүүдтээ хэлэбэ:

-Үбгэ эсэгэнэрэйнгээ хойноһоо хада гэртээ хариха саг намда дүтэлөө. Хиит обог аймагай Эфроон гэдэг хүнһөө худалдажа абаһан үмсын газарта оршогшо хадын агыда үбгэ эсэгэнэрни хүдөөлүүлэгдэнхэй. Тэндэ намайе абаашажа табяарайгты. ³⁰ Урда сагта минии үбгэ эсэгэ Авраһаам хиит обог аймагай Эфроон гэгшэ хүнһөө Ханаһаан нютагтахи Мамрээгэй зүүн талада оршодог Махпелаа гэдэг агы нүхые худалдан абажа, булаша бунхан болгоһон юм. ³¹Тэндэ минии хүгшэн аба Авраһаам, хүгшэн эжы Саарра, Исаак аба, Ривкаа эжы хүдөөлүүлэгдэһэн, тэндэ би Леһаа һамгаяа хүдөөлүүлээб. ³² Тэрэ газар болон агы нүхэн хиит обог аймагайхидһаа худалдажа абтаһан юм.

³³ Яков хүбүүдтээ захяа үгэнүүдээ дууһан хэлээд, дахин орон дээрээ хэбтэн, амяа табижа, үбгэ эсэнэртээ мордобо.

50

¹ Иосиф эсэгынгээ толгой тэбэреэд, уйлан хайлан, таа лан бай ба.

² Эмшэ домшонороо дуудан, эсэгынгээ шарилые занданшуулха захиралта тэрэ үгэбэ.³ Дүшэн хоногой туршада занданшуулха ажал ябуулагдаба, удаань далан хоногой туршада Египедэй улад зон Из ра илиин хой но һоо га шуу даа һэн.

⁴ Уй гашуудалай үдэрнүүдэй дүүрэхэдэ, хаанай түшэмэлнүүд-тэ Ио сиф хан да ба:

— Та бүхэнэй һанаанда таарамжатай байгаа һаам, эзэн хаанда иигэжэ хэлыт. ⁵ Минии эсэгэ наһа барахынгаа урда тээ намһаа тангариг абаһан юм. Тэрэнэй ёһоор, би эсэгынгээ шарилые Ханаһаан ороной нэгэ хадын булаша бунханда абаашажа хүдөөлүүлхэ ёһотойб. Тэрэ булаша бунханиие эсэгэмни өөрөө бэлдэһэн юм. Эсэгэеэ хүдөөлүүлээд, бусажа ерэхэб. Минии яба хые зүбшөөгыт.

⁶ Тиихэдэнь эзэн хаан иигэжэ харюу дамжуулба:

— Яба, эсэгэеэ хүдөөлүүлэ. Үгэһэн тангаригаа бэелүүлэ.

⁷Тиигэжэ Иосиф эсэгынгээ шарил абаад, Ханаһаан орон зо-

рибо. Египедэй хаанай бүхы түшэмэлнүүд, зүблэгшэд болон Египедэй бүхы дээдэ зиндаата зон тэрээнтэй хамта ябаба.

⁸ Тэдээнһээ гадна Иосифой бүхы гэр бүлэ, аха дүүнэр, эсэгэ-дэнь хамаатай бүхы түрэл гаралнууд ябалсаба. Гансал бага балшар үхибүүд, мал һүрэгынь лэ Египедэй Гошен нютагта үлэбэ. ⁹Хүнгэн тэргэтэй зоной, морин сэрэгэй мүн лэ ябалсаһан ушарһаа эдэ бүгэдэ нилээд ехэ субаан болоо бэлэй.

¹⁰ Тэдэ Ханаһаан орон руу ороод, Иордан голой зүүн талада оршодог Атаад гэдэг хүнэй таряанай тээрмэ дээрэ ерээд, да-хин уйлалдаба. Иигэжэ Иосиф тэндэ долоон хоногой туршада тогтожо, эсэгынгээ хойноһоо угаа ехээр шаналан-гашуудан ёһо лоо бэ лэй. ¹¹ Энэ ню таг та ажаһуудаг ха на һаа най хид энээ-ниие хараад, гайхан хэлсэбэ:

— Египедэй зон ямар ехээр бархиралдажа, гашуудажа байна гээшэб!

Тиимэһээ энэ газарые «Египедэй зоной бархираан», үгышье һаа, «Авээл-Мицраим» гэжэ нэрлэһэн юм.

¹² Хүбүүдынь эсэгынгээ һүүлшын захяа дүүргээ: ¹³шарилыень Ханаһаан орондо асаржа, Мамрээгэй урда оршодог Махпелаа гэдэг га за рай ха дын бу ла ша да абаашажа хүдөөлүүлбэ. Ан хан сагта тэдэнэй үбгэ эсэгэ Авраһаам энэ газарые хиит обогой Эфроон гэдэг хүнһөө худал дан абаа бэлэй.

¹⁴ Хүдөөлүүлһэнэй һүүлээр Иосиф суг ябаһан хүн зонтоёо хамта Египет руу бусаа бэлэй.

¹⁵ Эсэгынгээ наһа бараһанай һүүлээр Иосифой аха дүүнэр хоорондоо хөөрэлдэбэ:

— Олон жэлэй урда тээ бидэ Иосифто муу юумэ хэһэн гээ-шэбди. Тии мэһээ тэрэ мүнөө маанадта муу һанажа, үһөөгөө аба ха яа һа наа һаань, яа ха биб ди?

¹⁶ Тиигэжэ тэдэ Иосифто иимэ үгэнүүдые дамжуулхыень хү ниие эльгээбэ:

— Наһа барахынгаа урда тээ эсэгэмнай иигэжэ захяа һэн:

¹⁷ «Урдань шамда муу юумэ хэһэн аханараа хүлисыш даа гэжэ Иосиф хүбүүндэмни дамжуулаарайгты». Тиимэһээ эсэгымнай шүтэн зальбардаг Бурханай богоолнууд болохо маанадые хү-лисыш даа гэжэ бидэ мүнөө шамайе гуйнабди.

Эдэ үгэ нүү дые шаг на ха даа, Ио сиф уй лаа һэн.

¹⁸ Аха дүүнэрынь тэрээндэ ерэжэ, урдань һүгэдэжэ мүргөөд, хэлэ бэ:

— Бидэ мүнөө танай богоолшье болохоор бэлэн байнабди!

¹⁹ — Бү айгты намһаа, — гэбэ Иосиф. — Би зарга шиидхэдэг Бурхан бэшэб. ²⁰Таанад намда мууе хэхые оролдоот, зүгөөр Бурханай үршөөлөөр энэтнай дэмбэрэлтэ хэрэгээр дүүрээ: хэды олон зоной ами наһан тэрэнэй ашаар абарагдаа гээшэб!

²¹ Тиимэһээ бү айгты! Би таанадые, танай үхи хүүгэдыешье эди хэ хоолоор хан га хаб.

Энэ мэтэ һайн һайхан үгэнүүдые тэрэ хэлэжэ, аханарайнгаа һа наа сэдьхэл тэг шэ рүүлээ бэлэй.

²² Ио сиф аха дүү нэр тэ еэ бо лон бүхы тү рэл га ра лаа раа хам та иигэжэ Египедтэ амидаржа, зуун арба наһаяа угтаба. ²³Тэрэ тү рэ һэн хү бүүн Эф раи майн гаа хүү гэ дые, аша бо лон гу ша на-раа, түрэһэн хүбүүн Менашше гэгшынгээ хүбүүн Махиирай хүү гэдые үзөө бэлэй.

²⁴ Наһа барахынгаа урда тээ Иосиф аха дүүнэрээ дуудаад, иигэжэ хэлэбэ:

— Минии мордохо саг дүтэлжэ байна. Гэбэшье Бурхан таа-надта туһалха, энэ орон нютагһаа гаргажа, үбгэ эсэгэнэрнай болохо Авраһаамда, Исаагта, Яковта үгэхөөр тангариглаһан тэрэ орон нютаг руу абаашаха.

²⁵ Тии гээд Ио сиф аха дүү нэр һээ тан га риг аба ба:

— Бурханай таанадта туһалан эндэһээ гаргажа, тэрэ орон нютаг руу зөөлгэхэдэнь, минии яһые эндэһээ тиишэнь абаа-шаад хүдөөлүүлхэт.

²⁶ Иигэжэ Иосиф зуун арба наһандаа нүгшэбэ. Шарилайнь занданшуулагдаад, хайрсаг соо анжаруулһан орон — Египет.

Хабсаралта

Библи хадаа олон ондоо зоной элдэб саг болон газарнуудта бэ-шэһэн номуудай суглуулбари юм. Тэрэ болбол Эртын Хэлсээн болон Шэнэ Хэлсээн гээд заншалта еһоороо хубаарилагдадаг. Эртын Хэлсээнэй номууд соо Иисус Христосой мүндэлһэн сагай урда тээ болоһон үйлэ хэрэгүүд тушаа, харин Шэнэ Хэл сээнэй номууд соо Иисус Христос болон тэрэнэй шабинар тушаа зураг-лагдана. Шэнэ Хэлсээн эртэ урдын грек хэлэн дээрэ, харин Эртын Хэлсээн урданай еврей, арамей болон эртэ урдын грек хэлэнүүд дээрэ бэшэгдэнхэй. Эртын Хэлсээн гурбан хубиһаа бүридэдэг: Хуули ёһо, Лүндэншэд ба Бэшэмэл домогууд.

Эртын Хэлсээнэй түрүүшын табан ном хадаа Хуули ёһо гү, али Моисейн табан ном болоно. «Эхинэй эхин» — Моисейн түрүүшын ном. Энэ хэблэгдэһэн номой оршуулга эртэ урдын еврей хэлэнһээ БШНа ҺеЬгака ЗШНдайепш гэһэн номһоо хэгдэнхэй. Мүнөө үе сагта энэ болбол масорет текстын эгээл нэрэ хүндэтэй ном юм. Ондоо эхэ номуудта дурадхагдаһан янзабаринуудые оршуулга соогоо оруул-хагүй гэһэн хараа шугамые проектын эхинһээ хойшо баримгалан оршуулагшад хүдэлөө. Жэшээнь, Моисейн табан номой грек хэлэн дээрэхи оршуулга — Септуагинта грек хэлэн дээрэ бэшээтэй бүри эртын гар бэшэгүүдтэ үндэһэлһэншье һаа, энэ манай оршуулга соо хараада абтабагүй. Иигэжэ бидэ Эртын Хэлсээниие ород хэлэн дээрэ оршуулхада баримталагдадаг заншалһаа арсажа, эрдэмтэдэй буул-габаринуудые ба оршуулагшадай тухайлалгануудые бэшэ, үнэн бэ-еэрээ бии байһан текст уншагшада дурадханабди.

Буряад хэлэн дээрэ Библиин түрүүшын оршуулганууд XIX зуун жэлдэ бии болоһон юм. Монголшо эрдэмтэн Я. Шмидт гэгшын хү-тэлбэри доро Бадма Моршунаев Номто Унгаев хоер арбан дүрбэн жэлэй туршада Шэнэ Хэлсээнэй номуудые оршуулжа, 1827 ондо хэблэн гаргаһан байна. Мүн тиихэдэ 1820-1846 онуудаар Байгал шадар, онсолбол, Селенгинскдэ, Хориин аймагта, Англиин мис-сионернүүд ажаһуугаа. Тэдэ Эртын Хэлсээнэй зарим номуудые буряад хэлэн дээрэ оршуулжа, Моисейн табан номые хуушан монголоор хэблэн гаргаһан юм. Үнэн Алдарта шажанай санаартад болон миссионернүүдээр зарим буряадууд хүдэлдэг байгаа. Тэдэ түрэл хэлэеэ мэдэхэ һэн тула мүргэлдэ хэрэгтэй Шэнэ Хэлсээнэй зарим хэһэгүүдые буряад хэлэн дээрэ оршуулаа. Теэд буряад хэ-лэн дээрэ Библи оршуулха ажал 1917 оной октябриин хубисхалай һүүлээр замхашоо һэн.

2002 ондо Россиин Библиин бүлгэм буряад хэлэн дээрэ Эртын Хэлсээнэй номуудые оршуулжа эхилээ. Ород, грек гэхэ мэтэ хэлэнүүд дээрэ оршуулгануудые хараада абангүй, эхэ еврей хэ-лэнһээнь сэхэ оршуулха ажал ябуулагдана. Библиин, Бурхан шажанай болон лингвистикын талаар мэргэжэлтэд энэ ажалые хинана. Эртын Хэлсээнэй номуудые мүнөөнэй буряад литератур-на хэлэн дээрэ оршуулха, эртэ урдын текстын хүн зондо нүлөө үзүүлдэг шанарыень арга шадалаараа дамжуулан гаргаха, мүнөө үеын хүндэ ойлгосогүй урданай үгэнүүдые олоор оруулхагүй, аб-таһан үгэнүүдые аргаараа хизаарлаха, юрын буряад уншагшада ойлгосотой оршуулга хэхэ гэһэн даабари оршуулагшадай урда та-бигдаһан байгаа. Тиихэдэ оршуулга шажанай алибаа конфессиин тала баримталхагүй, эхэ бэшэгэй удхые эли тодоор гаргаһан байха ёһотой һэн. Тиимэһээ энэ оршуулгын ажалда юрын, тодо ба гоё һайхан оршуулга хэхэ гэһэн нэгэн хүсэлтэй, элдэб шажантай зон уригдаһан юм.

«Эхинэй эхин» гэжэ ном олон ондоо хэлэнүүд дээрэ ба элдэб соел болбосоролдо олон ондоо нэрэнүүдтэй: эртэ урдын еврей заншалаар номой нэрэ түрүүшын үгөөрнь үгтэдэг байгаа — «бе-решит» («эхиндэ»); грегүүд «генезис» («бии бололго», «мүндэлэл-гэ») гэжэ нэрлээ. Буряад «Эхинэй эхин» гэжэ нэрэ «бүхы зүйлэй эхин» гэһэн удхатай, Эртын Хэлсээнэй үшөө нэгэ ондоо «Шир һашшириим» («Дуунай дуун» гэхэ гү, али «Эгээл һайхан дуун») гэжэ номой нэрэ бүрилдүүлгын еврей заншалые даган зохёогдоо. «Эхинэй эхин» номой удхые харахада, нээрээшье, манай оршолон түбиин эгээл эхин мүндэлэлгэ тухай эндэ хэлэгдэнэ — Бурхан тэнгэри болон газар дэлхэйе, туяа гэрэл, ургамал, одо мүшэдые, загаһа, шубуудые, амитадые, хүниие бии болгоно.

«Эхинэй эхин» болбол Библиин эгээл һайхан, онсо, мүн тиихэдэ эгээл орёо номуудай нэгэн юм. Оршуулагшадай хэды оролдобошье, олон орёо газарнууд, зүрилдэһэн мэтэ зүйлнүүд, дабталганууд уншагшада дайралдаха. Эндэ гайхаха хэрэггүй.

Нэгэдэхеэр, энэ ном хадаа жанр, бэшэлгын маяг гэхэ мэтын талаар онсо ондоо гол гуримуудтай эртэ урдын Дүтын Дурна зүгэй литературын бүтээл болоно. Тэрэ үедэ дабталга, нэгэ үндэ-һэтэй адлирхуу үгэнүүдые олоор хэрэглэхэ гээшэ текст «гоёоно» гэжэ тоологдодог байгаа. Хиазм гэдэг литературна арга үргэнөөр хэрэглэгдэдэг һэн. Жэшээнь, саарһа эбхээд үзэхэдэ, бэшээтэй үгэнүүд бэе бэетэеэ тааралдан тудаһандал, темэнүүд дабтагдан тудалдана:

A) Исаак ба хүбүүгээ (Эсаавые) үреэхэ тухайнь 27:1-5

B) Ривкаа Яковые һургана 27:6-17

C) Яков Исаагһаа үреэл абана 27:18-29

С1) Эсаав Исаагһаа үреэл абажа шаданагүй 27:30-40

В1) Ривкаа Яковые дахин һургана 27:41-45

А1) Исаак ба хүбүүгээ (Яковые) үреэһэн тухайнь 27:46-28:5

Хоёрдохеор, «Эхинэй эхин» онсо ондоо нюуса удхатай үгэнүүд-тэй, метафорануудтай, бүхыдөө оршолон дэлхэйе тад ондоогоор зураглана: дээдэ оршолондо — Бурханай элшэнүүд, дунда — хүн зон, доодо оршолондо — нүгшэһэн зоной байдаг Шеол орон. Энээнһээ гадна, һайн-муу үйлэ хэрэгүүд тушаа һургаал, гэр бүлэ, нүхэсэл тухай ойлгомжонууд манай мүнөөнэй ойлгомжонуудһаа нэгэ бага ондоошог. Тиимэһээ эртэ урда сагта еврей зоной байра байдал, оршолон тушаа тэдэнэй ойлгомжонууд тухай багахан справочна материал үгтэбэ.

Гурбадахяар, энэ номой байгууламжань орёо. Ондо ондоо лите-ратурна жанрнууд гээд мүнөө маанадай тооломоор хэһэгүүд нэгэ ном соо ушарна. Зоной бэе бэедээ хөөрэдэг эртэ урдын домогуу-дые, бэшэмэл түүхэнүүдые танигдаагүй редактор суглуулжа, энэ ном соо ниитэлээ. Эртэ урдын еврей хэлэн дээрэ бэшээтэй текст нэгэ хахад мянганһаа үлүү стих-мүрһөө бүридэнэ, дундада зуун жэлнүүдтэ табин бүлэг болгон хубаарилагдаһан байна. Харин текст манай ээрын урдахи IV зуун жэлдэ заһагдан ниитэлэгдээ гээд багсаагдана.

Гэхэтэй хамта «Эхинэй эхин» гэжэ номые гансал элдэб түүхэ домогуудай урданай суглуулбари гээд тоолохо хэрэггүй, юуб гэхэдэ, литературын түхэл маягуудай угаа олон янзанууд эндэ дэмы дайралдана бэшэ.

Эртэ урдын еврей арадай поэзи хөөрөөнэй дунда олоор ушарна. Жэшээнь, рифмэгүй, тад ондоо гол ёһонуудтай еврей арадай поэзи оршолоной мүндэлһэн тухай хөөрөөн дотор (1:27) ехэ зохидоор тааралдан оруулагданхай. Поэзиин параллелизм гэдэг түхэл аргые оршуулга соогоо үлөөхые орлдообди. Иимэ арганууд нэн тү рүүн шаг наг ша дай ан ха рал та та хын тула хэ рэг лэг дэ дэг бэ лэй, юуб гэхэдэ, Библиин номуудые олон зондо нэгэ хүн шангаар ун-шаг даг бай гаа бшуу.

Олон ондоо жанрнууд эндэ дайралдана: хөөрөөн, угай бэшэг, үреэл, хараалнууд, түүхэ, хуули ёһонууд. Эртэ урдын еврей хүн хуули ёһо тушаа шагнахадаа, ушар шалтагааниинь элирүүлхэ, хаанаһаа тэрэ бии болооб, юундэ тэрэ хуулиие сахиха хэрэгтэйб гэхэ мэтээр ойлгохо ёһотой һэн. Түүхын үйлэ хэрэгые ойлгоходоо ямар нэгэ үбгэ эсэгын нэрэтэй, үе сагтай заабол тэрэ холбодог бай гаа.

Оршолоной мүндэлһэн сагһаа эхилээд Яков болон Рахээлэй хүбүүн болохо Иосифой наһа бараһан хүрэтэр энэ ном соо хэлэг-дэнэ. Ном гурбан гол хубиһаа бүридэнэ: нэгэдэхидэнь оршолоной мүндэлһэн, хүн түрэлтэнэй эхин түүхэ тушаа (1-11), хоёрдохидонь еврей арадай Авраһаам, Исаак, Яков гэдэг элинсэг хулинсаг үбгэ эсэгэнэрэйнь болон гэр бүлэнүүдэйнь түүхэ, гурбадахи бүлэгтэ Иосиф болон тэрэнэй аха дүүнэр тушаа хөөрэгдэнэ.

Оршолоной мүндэлһэн тухай түрүүшын хоёр бүлэг соо нэгэн ниитэ Бурхан тушаа хэлэгдэнэ. Бурханай дура хүсэлөөр энэ оршо-лон байгуулагдаа, Бурханай бүтээһэн алибаа зүйл бүхыдөө һайн һайхан гээд ном соо онсологдоно. Энэ талаараа «Эхинэй эхин» оршолон болбол байгуулагдаһанһаа хойшо нүгэлтэй гэһэн бөө мүргэлэй ойлгомжоһоо ондоо. Эдемдэ хэһэн түрүүшын нүгэл (3) хүнэй өөрын гэмээр болоо, эндэ дээрэһээ ямаршье шалтаг нүлөөлөөгүй. Бурханай бүтээһэн оршолон дэлхэйн ямар нэгэн дутагдалтай байһанһаа бэшэ, Бурханай хуули һургаал өөрөө сахихагүйдөө хүн зобоно-тулина гээд энэ ном ойлгуулна. Бурха-най тогтооһон заяг заршам эбдэхэдээ зон хэһээгдэнэ: жэшээнь, Хаин дүүгээ алахадаа, зэмээ амасана (4:3-16); зон нүгэл олоор хэхэдээ, асари ехэ үертэ хосорно (6:9-8:22); ехэ нүгэлтэй Содом болон Гоморра хотонууд усадхагдана (18-19).

Бурханай бии болгоһон Адам Ева хоерой түүхэһээ хүн түрэлтэн нэгэн үндэһэтэй гэжэ ойлгонобди. Угай бэшэгүүд хүн түрэлтэнэй хүгжэһэн-үдэһые гэршэлнэ. Хүн түрэлтэн хадаа нэгэн бүлэ гээд ном соо хэлэгдэнэ. Жэшээнь, асари ехэ үерэй һүүлээр амиды мэндэ үлэгшэ Ноахай гурбан хүбүүдэй үри һадаһадһаа дэлхэйн арадууд үдэн хүгжөө гээд 10-дахи бүлэг гэршэлнэ юм.

Ноахай Шеэм хүбүүн (9:26) угаа ехэ үршөөл үреэлтэй: үри һа-даһаниинь болохо Авраһаамые Бурхан шэлэжэ, шэнэ арадуудай элинсэг эсэгэ болгоно. Авраһаамай түрүүшын хүбүүн Ишмаээл Бурханай үреэлэй ёһоор араб арадай элинсэг эсэгэ, нүгөөдэ хү-бүүниинь Исаак еврей арадай элинсэг болоно.

Бурхан хүн хоёрой харилсаан хэлсээнэй ёһоор зохёогдонхой гэжэ энэ ном соо онсологдоно. Эгээл түрүүн хэлсээн тушаа Ноа-хай түүхэ (9:8-17) дотор хэлэгдэнэ. Саашадаа хэлсээнэй темэ гол һуури эзэлжэ, Авраһаам тухай түүхэ соо хүгжэжэ, бүхы Библиин оршол болоно гэхэдэ алдуугүй. Еврей арадай элинсэг эсэгэнэртэ тоо томшогүй үри һадаһадые ба ажаһууха газар дайда үршөөхэб гэжэ Бурхан найдуулна.

Бэрхэшээл, туршалга, гай гасалан дабахада Бурхан хүндэ ходо-доо туһалхаар бэлэн гээд «Эхинэй эхин» номой һүүлшын хуби батална. Жэшээнь, Иосифые богоол болгон Египет руу аханарайнь худалдаашье һаа, Бурхан тэдэнэй муухай түсэб эбдэжэ, үлэсхэлэн хооһон сагта Иосифые Египедэй болон өөрын гэр бүлын абарагша болгоно. Иигэжэ Бурханай энэрэл нигүүлэсхы муу муухай юумэ дараха гэһэн баталамжа энэ номой гол удха болоно.

БОГООЛ, БОГООЛШОЛГО — Эртэурдын байдалда богоолшолго элдэб янзын түхэлтэй ба эрхэ нүхэсэлтэй байгаа. Израильда буса түрэлтэнэй болон өөрын арад түмэнэй богоолнуудые илгаруулдаг һэн. Еврей хүн үри шэриеэ түлэжэ шадахагүй гү, али ехэ үгырээд байгаа һаа, бэеэ худалдаха, эхэ, эсэгэнэрнь үхибүүгээ худалда-ха эрхэтэй байгаа. Богоол болоһон израиль хүниие муу ажалда заража болохогүй, хүлһэншэдэ хандаһан шэнгеэр хандаха ёһотой байгаа. Мүн тэрэ хүн долоон жэл болоод эрхэ сүлөө абаха ёһотой һэн. Богоолшолгодо худалдагдаһан басагадые аршалха талаар хуули ёһо тусхай эрилтэнүүдтэй бэлэй. Бусад обогой богоолнууд дайнай үедэ олзологдожо гү, али наймаанай газарта худалдажа абтадаг байгаа (жэшээнь, Тир хотодо). Тэдэнэр гэр бүлын гэшүүд гэжэ тоологдодог, гэбэшье эгээл дорой ажалда хэрэглэгдэдэг, мүн тэдэниие ондоо тээшэнь худалдажа болохо байгаа.

БУЗАРГҮЙ / БУЗАРТАЙ — Бурхан арюун һэн тула Тэрээндэ дүтэлжэ байгаа хүн (бүгэдын мүргэлэй үедэ гү, али хубиин үргэл үргэжэ байхадаа) бузаргүй байха ёһотой. Бурхантай хэн ушаржа шадахагүйб гэбэл гү, али хүн яахадаа бузартай гэжэ тоологдодог бэ гэхэдэ: наһа бараһан хүнэй бэедэ хүрөө һаа; хурилсаанай үедэ ба хүбүү түрэжэ байхадаа; арһанай үбшэнтэй болоходоо; хариин бурхадтай гү, али Хуули ёһо соо бэшээтэй бузаргүй байха гури-муудые сахидаггүй еврей бэшэ арадуудай зонтой харилсахадаа. Бузаргүй яагаад болохоб гэхэдэ: бэеэ угаахадаа; саг зуурын үедэ хэнтэйшье харилсангүй байхадаа; масаг барихадаа; үргэл үргэхэдөө. Ямаршье эрэмдэггүй хүн тахилшанай үйлэ хэрэг ябуулха эрхэтэй байгаа. Үргэлэй мал хадаа хэды наһанай ба хэр һайн тамиртайб гэһэн тусхай эрилтэнүүдтэ таараха ёһотой байгаа. Зарим амитад, жэшээнь, гахай: бузартай, тиимэһээ үргэл үргэхэдэ хэрэглэгдэхэ-гүй, үүсэшье болохогүй гэжэ тоологдодог байгаа.

БЭЛГЭ ХҮНДЭХЭ — Эрэ хүнэй бэлгэ хүндэдэг заншал олон ара-дай дунда таранхай байгаа. Бурхан шэлэһэн арадтайгаа Хэлсээ батална. Хэлсээнэйнь гэршэ болгон, эртын Израильда эрэ хүнэй бэлгын хушалта арһые таһа отолхо ёһотой байгаа. Иүдейнүүдэй ёһоор, нарай хүбүүнэй түрэһөөр наймадахи хоногто иимэ заншал бүтээгдэдэг.

ГАШУУДАЛАЙ ХУБСАҺАН — Израильда гашуудалай хубса-һан ямаанай шэрүүн хилгааһаар хэгдэдэг байгаа. Эртын Зүүн зүгэй оронуудта ямаануудынь булта хара-хүрин гү, али хаб хара зүһэтэй байһан тула эдэ гашуудалайншье хубсаһан хара гү, али хара-хүрин байдаг бэлэй (Эхинэй эхин 30: 32-35). Бүри эртэ урда сагта Зүүн зүгэй орондо ямаанай нооһоор оёһон хубсаһан юрын лэ байһан юм. Библиин үедэхи сагта майхан ба хибэс нэхэдэг бай-гаа. Ямаанай шэрүүн хилгааһан хубсаһа үмдэхэдөө хүн угаа ехэ гашуудалаа мэдүүлжэ, хэн нэгэнэйгээ наһа бараһые тэмдэглэнэ. Яковто хүбүүншни наһа бараа гэжэ дуулгахадань, тэрэ үмдэжэ ябаһан хубсаһаяа удара татажа, хара нооһон бүһэлүүбшэ үмдэнэ (Эхинэй эхин 37:34).

НАНГИН — Дэлхэйн олон шажанда нангин гэһэн ойлгосо ондо ондоо байдаг. Ехэнхидээ нангин гэжэ ойлгосые хүнүүдтэ, газарта болон ёһололдо няажа, шэдитэ, нюуса, аймшагтай хүсэтэй болгожо сээрлэдэг. Иимэ удхатай нангин гэһэн ойлгосо Бурханда гү, али Һүнэһэндэ хабаатай бэшэ. Иимэ юумэнтэй хүнэй ушарбал, айм-шагтай, аюултай нэгэ талаараа; нүгөө талаараа, энээнһээ зайлажа шадахагүй, тиимэһээ хүндэ заабол хамгаалта хэрэгтэй. Иигэжэ нангин гэжэ ойлгосо нангин бэшэ, юрын юумэнһээ илгагдана. Библи дотор эгээл гол ойлгосо хадаа Бурханай илгаа, үнэн дээрээ гансал Бурхан нангин гэжэ хэлэнэ. Бурханай нангиниинь хүнһээ ондоо, хүн өөрынгөө нангин бэшые, ахир хүсэгүйе, бузартайгаа ойлгодог. Хүн Бурханай нангиниие ойлгожошье байгаа һаа, Бур-ханда дүтэлжэ өөр тухайгаа һануулдаг: Бурхан гансал өөрынгөө шэлэгдэмэл арад дотор нангин (Иехез. 39:7). Тиимэһээ нангин шэнжэ Израилиин лэ Бурханай шэнжэ болоно. Бэшэ бурхад — хү-нэй һанаанай. Нангин шэнжэ гээшэ харилсаанай ойлгосо. Бурхан үнэн сэхэ ябадалаараа (Ис. 5:16), хүлисэдэгөөрөө (Ос. 11:9), юртэм-сые бии болгоһоороо (Иехез. 20:41) болон абарадагаараа (Иехез. 39:27) бэеэ мэдүүлнэ. Нангин шэнжэ ганса шүтэлгөөр дүүрэдэггүй, Библи дотор бүхы дэлхэйгээр таража, бүхы юумэндэ, хүнүүдтэ болон түүхэдэшье тарахадань, булта нангин шэнжэтэй болохо еһотой. Бурханай ордон нангин (Иехез. 45:3), юундэб гэхэдэ, энэ Бурханай гэр байра (Иехез. 20:39), Сион хада (Соф. 3:11), Иеру-салим хото (Ис. 52:1), эндэ тэрэ ордон ба хада, баһа орон нютаг Бурханай шэлэһэн арадтаа үгэһэн зүйл болоно. Бурханай шэрээ нангин (Египедһээ гаралга 30:10), тэндэ байһан аяга табаг (Лев. 8:11), үргэл (Лев. 6:18), хилээмэн (1Сам. 21:5), санаартад (Египедһээ гаралга 29:1) үмдэжэ ябаһан хубсаһатайгаа хамта, тиихэдэ санзай, арса, үнэртэ тоһон (Египедһээ гаралга 30:25) — бултадаа нангин. Израилиин бүхы арад нангин шэнжэтэй (Иоиль 2:16), гарагай долоодохи хоног нангин (Эхинэй эхин 2:3), баярай наадан (Ис. 30:29), тиихэдэ масаг үдэр (Иоиль 1:14) нангин.

НАНГИН ҺҮЛДЭ — Һүлдэ гэжэ еврей үгэ анхан түрүүн «һалхин, һэбшээн» гэһэн удхатай байгаа. Бурхан анхан Өөрынгөө бүтээлдэ (хүндэ, амитанда) амисхал — Нангин Һүлдэ тэмдэгээ үгэжэ, тэрэ-нээ ходо дэмжэнэ гэжэ ойлгохо хэрэгтэй. Бурханай Нангин Һүлдэ зарим хүндэ тусхай нүлөө үзүүлдэг: хүн дээрэ буужа, хүниие ямар нэгэн үйлэ бүтээлгэдэг. Лүндэншэд онго оруулжа, эндэ-тэндэ ябажа байһаниинь үзэгдэхэ. Бурханай Нангин Һүлдын хүн дээрэ буубалнь, энэнь Бурханда дүтэлһэнэй онсо тэмдэг болоно. Арад зомнай бүгэдэ Бурханай Нангин Һүлдээр дүүрэхэ гэжэ «Эртын Хэлсээнэй» лүндэншэд номнодог байгаа.

НҮГЭЛ — Бурхантай хэлсээ эбдэлгэ гэһэн ойлгосо болоно. «Эртын Хэлсээн» соо нүгэл гээшэ муу ябадал, амитаниие алалга болон худал хэлэлгэ; Бурханай зорилгодо эсэргүү үйлэ хойшолол болон үхэл эбдэрэл асаралга (Эхинэй эхин 3:22; 4:8; 6:5; 8:2). Нүгэлтэ ябадал тухай үгүүлэлдэ (Эхинэй эхин 3) муу юумэн ондоо тээһээ ерэнэ, гансал хүсэниинь хүнэй дэргэдэ ерэхэдээ улам хүсэтэй боложо, тэрээндэ нүлөөлнэ. Хэрбээ хүн хүсэндэнь булигдаашьегүй һаа, үгэдэнь орожо булигдаха. Энэ хадаа — нүгэл. Нүгэл — өөрынгөө Бурханда бэшэ, харин ондоо хүсэндэ булигдалга, Бурханда эсэр-гүү ябадал. «Эхинэй эхин» гэжэ ном соо нүгэл зургаан янзатай:

1. хохидол үзүүлһэн муу үйлэ (Эхинэй эхин 3:5, 22; 4:7; 6:5; 8:21);

2. хүсөөр эдлэлгэ (Эхинэй эхин 4:8, 10; 6:11; 9:5; 34:2); 3. худал ба муу мэхэ (Эхинэй эхин 3:4, 7; 9:21-23; 27:35; 31:33; 39:12-20);

4. үнэн сэхэ бэшэ ябадал (Эхинэй эхин 18:17-32; 19:4-11; 34:5-7);

5. бодомжогүй ябадал (Эхинэй эхин 34:7); 6. ёһололые бузарлалга (Эхинэй эхин 7:2, 8; 8:21). Хүн гээшэ муу юумэ хэхэһээ түбэгшээ-дэггүй гэжэ «Эртын Хэлсээн» харуулна (Эхинэй эхин 6:5-6; 8:21) Хүнэй нүгэл хэлгэ өөрынь һула, холборхой, тогтууригүй занһаа болодог. Нүгэл зэм хоёрой нягта холбоое тон үнэншэмөөр нэгэ үгүүлгэ харуулна (Эхинэй эхин 3:7-13): эндэ Адам Ева хоёр зэмээ гэнтэ ойлгожо, нүгэл хэһэнээ мэдэрнэ, энэ зэмынь хүндэ ашаан боложо, нүгэлтэниие дарана (Эхинэй эхин 4:13). Үхэл гээшэ нү-гэлэйл шалтагаан (Эхинэй эхин 3:3; 20:3). Зэмэнь эгээл түрүүн нүгэлшэн дээрэ бууна, харин бүхы зоной ухаагаар, нүгэл гээшэ хүнэй үхэлөөр дүүрэдэг бэшэ, бүхы холо ойрые бузарладаг (Эхи-нэй эхин 14:13). Нүгөө талаараа Бурхан хүнэй нүгэлые аша туһа болгожошье болохо (Эхинэй эхин 50:20).

ТАХИЛШАН — Эртын Хэлсээндэ тусхай эрхэтэй, угтай зон Бурханда мүргэдэг ёһолол ябуулха, үргэл үргэхэ, мүн Бурханай зарлиг ойлгуулха эрхэтэй байгаа. Аһарооной, Цадоогой угай зон ба левидүүд тахилшад байгаа гээд мэдээжэ. Тахилшад хэдэн бүлэг болодог байгаа. Тэдэ бүлэгүүд нарин нягтаар ээлжээгээ сахин, бэе бэеэ һэлгэдэг, Бурханай Нангин үргөөдэхи мүргэлэй ёһололнуудта хабаададаг. Соломоной үе сагһаа хойшо тэдэнэй толгойлогшо ахамад тахилшан байгаа.

ҮЗЭГДЭЛ — Бурхан хүн хоёрой уулзалга ходо болоно, үзэгдэнэ гэжэ Библи дотор үйлэ хэрэгүүд харуулна (Эхинэй эхин 12:7; 17:1; 18:1; 26:2; 26:24; 35:9; 48:3), тиихэдээ Бурхан заабол түрүү-лэн үүсхэл гаргадаг. Жэшээлхэдэ, Бурхан Өөрыень харахые зүбшөөнэ, үгы һаа, Бурхан бэеэ харуулба гэхэ мэтэ үгүүлгэнүүд дайралдадаг. «Харагдаха», «үзэгдэхэ» гээшэнь нюдөөрөө хара-ха бэшэ, харин сэдьхэлээрээ ойлгохо, мэдэрхэ гэһэн удхатай. Бурханиие мэдэрхын тула ямар нэгэн арга үгы. Заримдаа энэ уулзалга зүүдэн шэнгеэр зураглагдана (Эхинэй эхин 28:12-16), заримдаа Бурхан Өөрөө заларна (Эхинэй эхин 48:3). Зүүдэн ба ерэлгэ хамтардаг. Бурхан Соломондо зүүдэндэнь ерэнэ (3 Хаашуул 3:5). Бурханай элшэнтэй хүнэй уулзалга тухай мүн лэ иигэжэ хэлэгдэдэг (Египедһээ гаралга 3:2; Ударидагшад 6:12). Бурханай үзэгдэхэ шалтагаан хадаа онсо ёһоной найдуулга ба үреэл бо-ло но.

ҮРГЭЛ / ГҮЙСЭД ШАТААЛГАТА ҮРГЭЛ — Эртын арадуудта эгээл шухала баяр ёһололой хуби болохо үргэл ехэ дэлгэрэнгы байһан юм. Тэрэнэй гол зорилго хадаа Бурханиие ёһолхо, Тэрэнэй һайн хандасые туйлажа шадаха, али үгы һаа, Тэрэнэй хэһээлтэ зайлуулха гэһэн удхатай. Урдандаа Израилиин нангин газарнуудай сүмэнүүд-тэ, һүүл тээшээ Иерусалимда үргэл хэдэг болоо бэлэй. Үргэлнүүд шуһата ба шуһата бэшэ гэжэ илгардаг. Шуһата үргэлдэ буха, ту-гал, хони, ямаад болон тагтаа шубууд ородог. Харин шуһата бэшэ үргэлдэ жэмэс, хилээмэн, архи, тоһон гэхэ мэтэ хоолой зүйлнүүд ородог юм. Эгээл шухала удхатай үргэлынь — гүйсэд шатаалгата үргэл. Үдэртөө хоёр дахин үргэлөө үргэлэй шэрээ дээрэ гүйсэд ша-таадаг байгаа. Энэ үргэл хэхэдээ, үргэлөө үнэһэн тоборог болотор шатааха ёһотой һэн.

ҮРЕЭЛ / ХАРААЛ — Еврей хүнэй мэдэрэлээр хүнэй хэлэһэн үгэ нүлөөлхэ хүсэтэй. Тиихэдэ үгын нүлөө хүсэн хадаа хэлэжэ байһан хүнэй ааша абариһаа аргагүй дулдыдаха. Зарим хүн өөрсэ шада-баритайгаар үреэдэг. Жэшээнь, үбшэн, мордохоёо мэдэһэн Яков (Эхинэй эхин 48:3-6) Иосиф хүбүүгээ үреэнэ. Гэмыень гэршэл-хэ аргагүй гэмтэндэ эсэргүү хэрэглэхэ үгэ хадаа хараал болоно. Бурханай хүсэл бэелдүүлхэ эрмэлзэл түрүүлхын тулада мүргэлэй үедэ зоной дунда хараал табидаг заншал байһан юм.

ХҮГЖЭМЭЙ ЗЭР ЗЭМСЭГҮҮД — Библи дотор хэлэгдэһэн хүгжэмэй зэр зэмсэгүүд мүнөө байгаа хүгжэмэй зэмсэгүүдтэй адлирхуу: үлеэдэг, хүбшэргэйтэ ба сохидог зэмсэгүүд гэжэ илгардаг. «Эхи-нэй эхин» гэжэ ном соо ятага (Эхинэй эхин 4:21; 31:27), хэнгэрэг (Эхинэй эхин 31:27) ба лимбэ гэһэн зэмсэгүүд бии. Ятага гэжэ хүгжэмэй зэмсэгэй хүбшэргэй нүүд бэе бэе тэй гээ зэргэлээд адли татагдаһан байдаг. Хүгжэмшэн ехэнхидээ хүл дээрээ зогсожо, ята-га яа мү рэб шээр уяад, зүүн га раа раа хүб шэр гэй нүү дые сүлөөтэй татадаг, баруун гараараа нарин, бүдүүн абяаень тааруулдаг. Хэнгэ-рэг — түхэреэн модон дугы, амитанай арһа татажа бүтээдэг, абяа гаргахада хэрэглэгдэдэг. Израильда эхэнэрнүүд ганса гансаараа хүгжэмдэдэг байгаа. Лимбэ болбол хүнды модон зэмсэг, үлеэхэ һоруултай ба элдэб хүсэтэй абяа гаргаха нүхэнүүдтэй.

ХЭЛСЭЭН — Библи дотор энэ үгөөр зоной хоорондохи харилсаа тэмдэглэдэг (Эхинэй эхин 14:13; 21:27; 31:44), тиихэдээ эрхэтэйшье эрхэгүйшье хоёрой хоорондохи холбоое хэлсээнэй ёһоор дүүргэ-хэ ёһотой байгаа (Эхинэй эхин 14:13; 21:27). Хэрбээ эрхэ багатай хүниие абаад үзөө һаа, тэрээндэ зиндаагаар дээгүүр хүн нигүүлэс-хы хандажа, туһа хүргэжэ, дээшэнь татаха ёһотой һэн. Эндэ хоёр ондоо удха шанар гаража ерэдэг, юуб гэхэдэ, нэгэ талаһаа, хаан ба юрын хүн (Эхинэй эхин 26:28), хаан ба албата — эдэнэр адли бэшэ ша та да бай на, тии хэ дээ дээ дэ зин даа тань доо гуур хи даа заа ба ри һургаал үгэнэ; нүгөө талаар, дээдэ зиндаатань өөрынгөө үйлэ хэрэгые нүгөөдынгээ хэрэгтэй жэшэжэ үзэнэ, иимэ хэрэг хоёр талые холбоһон харилсаан болоно. Тиимэһээ хоёр талын холбоо, нэгэ талань нүгөөдынгээ мэдэлдэ байжа байхадань, ехэнхидээ наһанай холбоо харилсаан боложо, алишье таладаа туһатай хэл-сээн болоно. Гэбэшье нэн түрүүн «Хэлсээн» гэһэн ойлгосо Бурхан ба Тэрэнэй шэлэһэн хүнүүдэй хоорондохи тусгаар харилсаанай шэнжэ болоно. «Эхинэй эхин» гэжэ ном соо Ноахда (Эхинэй эхин 6:18; 9:8-17), мүн Авраһаамда (Эхинэй эхин 15:18-21; 17:1-27), тэдэнэй уг залгамжалагшадта, бүхы Израилиин арадта Бурханай һайн хандаса эли. Бурхантай баталһан Хэлсээнэй ёһоор, хүн туһа абана, хэрбэеэ Хэлсээ сахин ябаа гээшэ һаа, хүн амиды үлэнэ (Эхинэй эхин 6, 18, 20), газар дайдань (Эхинэй эхин 15, 18, 21), уг гарбалнь (Эхинэй эхин 17, 4) үлэнэ. Энэ Хэлсээ баталхадаа, Бурхан абдар-онгосо (Эхинэй эхин 6:18-21), үргэлэй амитадые (Эхинэй эхин 15:17), бэлгэ хүндэлгые (Эхинэй эхин 17:10), һолон-го (Эхинэй эхин 9: 12-13) гэхэ мэтые бүтээжэ, үнэн сэхэ, энхэ амгалан, шүтөө мүргэл, баян байдал байгуулна. «Эхинэй эхин» соо үнэн яба дал гэжэ тэм дэглэгдэхэ зуу раа, Бурхан да һү зэг тэй, Бурхантай Хэлсээ сахин ябаһан хүниие үнэн һүзэгтэ гэдэг. Из-раилиин үйлэ үриин зоболон хадаа Бурхантай баталһан хэлсээ сахяагүйһөөл болоно гээд «Эртын Хэлсээнэй» олон номууд соо хэлэгдэнэ. Тиигэбэшье Бурхан эшэ үндэһэн үзэлдөө сэхэ һэн тула, Хэлсээн соогоо үгэһэн үгэдөө хүрэжэ, Өөрынгөө шэлэһэн арадта үреэлээ табижа, зүб харгыда оруулдаг.

ЭЗЭН — «Эртын Хэлсээн» соо (хуушан заншалаар) еврейнүү-дэй Бурханай нэрэ гансал хашалгануудһаа бүридэжэ бэшэгдэһэн байгаа — ЙХВХ (һүүлшын үзэг уншагдадаггүй). Урданай еврей эрдэмтэд эхэ бэшэгтээ аялгануудые нэмэжэ, айжа, Бурханайн-гаа нэрые дурда ха яа боли һон, тии гээд «Адо най» (Бур хан) гэжэ үгынгөө «а» үзэг абажа табихадань, тэрэнь «е» боложо хубилаад, хэмэл ЙеХоВаХ гэжэ бии болоо. Анханда хайшан гэжэ соносто-дог байһыень грек арадай Халлелу-Ях (Бурханаа магтагты) гэһэн магтаалай дуудалгада Ях гээшэнь гарана. Мүнөө Яхве гэжэ иврит дээрэ бэшэгдэдэгшье һаа, уншагдадаггүй, хорюултай, энэ үгые «Адонай» гээд уншаха ёһотой.

ЭЛШЭН — «Эртын Хэлсээнэй» эхэ бэшэг соо «элшэн» гэхэдээ, Бурханай эльгээмэл, харин «Бурханай элшэн», «Эзэнэй элшэн» гэхэдээ, ехэнхидээ Бурхан Өөрөө айладхадаг ба Бурхан хүнэй дүрсэ абажа хүн тэй хөөрэлдэдэг гэнэ. Баһа «элшэн» гэжэ тэнгэ-риин амитадые дурдахадаа хэрэглэдэг. Бурханиинь — хаан, харин элшэнүүд — хаанай ордоной албатан, хаанайнгаа нигүүлэсхы сэдьхэл магтажа, Бурханайнгаа хүсэл бэелүүлнэ.